Papers by Abdulhamit Dündar
Mevzu Sosyal Bilimler Dergisi, 2024
Bu çalışma, Abbâsîlerin son döneminde Bağdat’ın fiziki yapısına dair nadir bilgiler içeren ve hıt... more Bu çalışma, Abbâsîlerin son döneminde Bağdat’ın fiziki yapısına dair nadir bilgiler içeren ve hıtat türü muhtasar bir eser olan Menâkıbu Bağdâd’ın müellifinin tespitine odaklanmaktadır. 1924 yılında Muhammed Behcet el-Eserî tarafından ilk kez yayınlanmasının ardından, eserin İbnü’l-Cevzî’ye nispeti hususunda farklı görüşler ortaya atılmıştır. Menâkıbu Bağdâd’ın İbnü’l-Cevzî’den başka oğlu Yusuf’a, torunu Abdurrahman’a ve ismi bilinmeyen bir 7/13. yüzyıl müellifine ait olduğu iddiaları öne sürülmüştür. 2008’de Muhammed Abdullah el-Kadahât tarafından gerçekleştirilen ikinci neşirde ise geçerli herhangi bir tarihi kanıt bulunmamasına rağmen eserin müellifi İbnü’l-Fuvatî gösterilmiştir. Eserle ilgili tartışmanın bir bölümünü de bu metnin İbnü’l-Cevzî’nin Menâkıbu Bağdâd adlı eserinin özeti olduğu iddiası oluşturmaktadır. Çalışmada, Menâkıbu Bağdâd’ın müellifi hakkında ileri sürülen farklı görüşler kapsamlı bir incelemeye tabi tutulmuş; mevcut eserin, İbnü’l-Cevzî’nin yazdığı ve daha kapsamlı bir kitap olduğu düşünülen Menâkıbu Bağdâd adlı eserin özeti olduğu iddiası da detaylı bir şekilde incelenmiştir. Metin analizi ve rivayetlerin karşılaştırılması yöntemleriyle eser çok yönlü bir incelemeye tabi tutularak müellifin kimliği belirlenmeye çalışılmıştır.
Gazi Akademik Bakış, 2024
Bu çalışma, Bağdat'ın batı yakasının güneyinde bulunan ve Abbâsî Halifesi Nâsır-Lidînillâh'ın Tür... more Bu çalışma, Bağdat'ın batı yakasının güneyinde bulunan ve Abbâsî Halifesi Nâsır-Lidînillâh'ın Türk asıllı annesi Zümrüd Hatun'a nispet edilen konik formlu mukarnas kubbeli türbenin kimliği, mimari özellikleri ve sembolizmi konularını ele almaktadır. Mukarnas kubbe Ortaçağ İslam türbe mimarisinin en dikkat çekici özelliklerinden kabul edilmektedir. Maveraünnehir'den Endülüs'e kadar uzanan geniş bir coğrafyada örneklerine rastlanan bu karakteristik yapıların önemli bir kısmı 5/11. yüzyıl ile 7/13. yüzyıl arasına tarihlendirilmekte olup, bu özelliğe sahip yapılar alimler, büyük mutasavvıflar ve dindarlığıyla öne çıkan devlet adamlarına aittir. 7/13. yüzyılın başlarına tarihlenen Zümrüd Hâtun Türbesi, Abbâsîler döneminden günümüze kalan mukarnas kubbeli türbelerin nadir mimari örneklerinden kabul edilmektedir. Sekizgen planlı gövdeden kubbeye geçişin on altı hücreden oluşan tromplarla sağlanması, mukarnas hücrelerine yerleştirilen aydınlatma delikleri ve beden duvarlarının dış cephelerinde uygulanan hezârbâf tuğla işçiliği, yapıyı bu mimari tarzın 7/13. yüzyıldaki en seçkin örneklerinden biri olarak öne çıkarmaktadır. 1780 yılında kayda alınan ancak günümüze ulaşmayan türbe kitabesinde, burada Halife Hârûnürreşîd'in hanımı Zübeyde bint Ca'fer'in medfun olduğu yazmakta ve türbe halk arasında Sitti Zübeyde adıyla bilinmekteydi. 20. yüzyılın başlarında yapılan araştırmalarda, türbede bulunan kitabenin üslup ve içerik yönünden yapının mimari özellikleriyle uyumlu olmadığı, türbenin tipik bir 7/13. yüzyıl eseri olmasına rağmen kitabesinin daha geç bir tarihe ait olduğu, Zübeyde'nin mezarının ise türbenin yaklaşık altı kilometre kuzeyinde bulunduğuna dair deliller ortaya konmuştur. 1900-1950 yılları arasında neşredilen bir dizi çalışmayla türbenin Halife Nâsır-Lidînillâh'ın annesi Zümrüd Hatun'a ait olduğu görüşü benimsenmiştir.
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019
Oğuz Türkmen Araştırmaları Dergisi, 2021
This study aims to investigate the narratives regarding the lineage of the
Buwayhid Dynasty. Abû ... more This study aims to investigate the narratives regarding the lineage of the
Buwayhid Dynasty. Abû Ishâq al-Sâbî and Ibn Mâqûlâ, both lived in Buwayhid era,
have given partly different genealogies, which attributed the dynasty’ stemma to
Sâsânid King Bahrâm Gûr. While a genealogy supposes Bahrâm descendant from
Arabic origin, assumed that he came from Dabbah b. `Udd, but the other attributed
him to the Great Sâsân the founder of Sâsânian Dynasty. In this way Buwayhid’s
stemma reached out the Prophet’s great ancestor `Adnân, and the other attach them
to Sâsânian Dynasty. It was alleged that the Buwayhids had various ethnic
backgrounds such as Persian, Arab, Turkish and Kurdish. It will be revealed here that
there are accounts that the Buwayhid dynasty is Turkish.
In this study, we have gathered the information directly and indirectly
conveyed about the origins of Buwayhid and tried to give a general perspective about
their early periods and lives, give some information about their origins and evaluate
them. The internal headings of the article consist of the introduction, the language of
the Buwayhid family, the lineage of the Buwayhids, religious condition of the
Buwayhids, their relationship with Turks, evaluation, conclusions and bibliography.
İslam Araştırmaları Dergisi, 2021
Bağdat Abbâsî halifelerinin ikincisi ve kurumsal anlamda devletin gerçek kurucusu kabul edilen Eb... more Bağdat Abbâsî halifelerinin ikincisi ve kurumsal anlamda devletin gerçek kurucusu kabul edilen Ebû Ca‘fer el-Mansûr (136-158/754-775) tarafından Dicle nehrinin batı kıyısında 145-149 (762-766) yılları arasında kurulmuştur. Biri diğerinin içine geçmiş iki daire şeklindeki surlarından dolayı “el-medînetü’l-müdevvere” adıyla anılan Bağdat’ın en erken yapısı, şehrin merkezine uzanan dört ana cadde ve bu caddelerin surlarla kesiştikleri noktalarda yer alan dört kapısıyla tipik bir Mezopotamya şehrini yansıtmaktadır. Bağdat, Abbâsî ihtilalinin Emevîler’e (41-132/661-750) karşı kesin zaferinin ardından inşa edilmesi ve bu zaferde Emevîler tarafından dışlanan mevalinin önemli bir rolünün bulunması yönüyle, Abbâsî halifelerinin siyaset-toplum ilişkisini yeniden kurgulama girişimini ve iddiasını yansıtmaktadır. Halifenin toplumun bütün kesimlerine eşit mesafede olduğu düşüncesi, eski Mezopotamya şehir mimarisinde yaygın şekilde uygulanmış olan dairevi şehir planıyla vurgulanmıştır. Dairevi şehir, hendeği, çift suru, birbirine eşit açı ve uzaklıktaki dört kapısı, dairenin tam merkezindeki yönetim sarayı ve camisi ile Mezopotamya şehir tipinin içinde İslam şehrinin temel unsurlarının yer aldığı yeni bir yorum olarak ortaya çıkmıştır.
BAĞDAT İLİM HAVZASINDA İSLÂM DÜŞÜNCESİNİN ÖNCÜ ŞAHSİYETLERİ Tartışmalı İlmî İhtisas Toplantılar Dizisi: 16, 2020
Ortadoğu'da Türkmenler Sempozyumu, 2018
Thesis Chapters by Abdulhamit Dündar
Doktora Tezi, PhD, 2019
Abû Ja‘far al-Manṣûr, Tigris River, Baghdâd, Sâmarrâ, ‘Abbâsid Caliphate, Mongol Invasion, 4/10t... more Abû Ja‘far al-Manṣûr, Tigris River, Baghdâd, Sâmarrâ, ‘Abbâsid Caliphate, Mongol Invasion, 4/10th Century, Round City, Mu‘taḍid, Buwayhid Period, Amîr al-Umarâ, al-Râḍî.
Yüksek Lisans Tezi, Master's Thesis 2012
In this study the institutional history of Imam Azam Madrasah, founded in Baghdad by the Saljuks... more In this study the institutional history of Imam Azam Madrasah, founded in Baghdad by the Saljuks beside the tomb of Imam Azam Abu Hanifa, has been tried to be examined. The building of Madrasah of Mashhad Abu Hanifah was completed before that of Baghdad Nizamiyah Madarasah, its contemporary. This madrasah was opened to education in May 5, 1067. Madrasah of Mashhad Abu Hanifah was constructed by Sharaf al-Mulk Sa’d al-Kharazmy, the vizier responsible for financial affairs of Alp Arslan, Great Saljuk Sultan.
Mashhad Abu Hanifah was one of the pioneers of the chain of madrassas, gaining the identity of a boarding school, with its library, classroom, masjid, refectory, dormitory. The madrasa had waqf’s revenue which met financial needs of not only teaching and service staff but also scholars found here. There was a mudarris who administrated madrasa, as well as a waqf trustee. Yet, the staff of waqf trustee mostly used to be left to the charge of mudarris appointed. We can see some mudarrises of waqf trustee involved in corruption. There had been those dismissed, even thrown in jail, for these claims before the court.
It was stipulated by founder of waqf that the lectures taught in the madrasah be executed according to the Hanafi sect. The library was at the service of scholar and researcher jurisprudents, and hâzin (officer of library) at the head of this branch was responsible for every job he does to the mudarris. The appointing and dismiss of mudarrises were, also, affected by political turmoil in Baghdad. Struggle for influence amongsts Faqihs (Jurisprudents) was also benefited by the politicians, even caliphs
tempted to gain legitimacy through the influence of faqihs.
In Mashhad Abu Hanifah many famous faqihs from the school of Hanefî Sect held office, such as Abu Talib al-Zaynabi, Ziya al-Din al-Turkistani, Abdullah b. Mahmud al-Mavsili, Lamgani, Signaqi, Ibn al-Fasih, Itkani. Mashhad Abu Hanifah continued its education even after Mongolian Invasion, during Ottoman Empire with the renovation and restoration made, this madrasah came to these days. Madrasah of Mashhad Abu Hanifa with its thousand-year past represented a deep-rooted tradition.
Translations by Abdulhamit Dündar
Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi (OTAD), 2018
Ömer Abdüsselam Tedmurî'nin Merv'den Söğüt'e Türk Tarihi Kültürü ve Medeniyeti Uluslararası Sempo... more Ömer Abdüsselam Tedmurî'nin Merv'den Söğüt'e Türk Tarihi Kültürü ve Medeniyeti Uluslararası Sempozyumu'nda onur konuğu olarak sunduğu "es-Selâcika ve Alâkâtühüm bi-Benî Ammâr fî Trablus Şam" başlıklı konuşmasının çevirisidir.
عمر عبد السلام تدمري، السلاجقة وعلاقتهم ببني عمار في طرابلس شام
Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi (OTAD), 2017
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/402080
Bir İnsan-ı Selîm Prof. Dr. Azmi Özcan'a Armağan, 2016
Conference Paper by Abdulhamit Dündar
Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu, 2015
10. yüzyılda yaşamış olan İbn Havkal’ın Sûretü’l-arz adlı eserinde
Akdeniz tarihine dair önemli ... more 10. yüzyılda yaşamış olan İbn Havkal’ın Sûretü’l-arz adlı eserinde
Akdeniz tarihine dair önemli bilgiler bulunmaktadır. İbn Havkal ağırlıklı olarak
Müslümanların yaşadıkları bölgelerin tarihi, coğrafi, iktisadi ve sosyo-ekonomik
yapılarını ele alırken, Akdeniz çevresinde yer alan diğer medeniyetler hakkında
da bilgiler vermektedir. Çizdiği Akdeniz haritalarında adalar ve liman kentlerini,
bu kentler arasındaki mesafeleri ve şehirlerdeki dikkat çeken özellikleri
kayda geçirmiş olması, İbn Havkal’ın Sûretü’l-arz adlı eserini Akdeniz tarihi
bakımından önemli kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: İbn Havkal, Sûretü’l-arz, Bahrü’r-Rûm, Endülüs, Sicilya.
Book Reviews by Abdulhamit Dündar
İslam Araştırmaları Dergisi, 2023
Teaching Documents by Abdulhamit Dündar
Fatih Sahn ı Semân Risâle Günleri, 2023
Şehzadeliği döneminde Sultan II. Mahmud’a mektup yoluyla meşk ettiren Kebecizâde Mehmed Vasfî Efe... more Şehzadeliği döneminde Sultan II. Mahmud’a mektup yoluyla meşk ettiren Kebecizâde Mehmed Vasfî Efendi’nin bu risalesinde sülüs ve muhakkak yazı türlerinin ayrı ve bitişik yazımında uyulması gereken kural ve kaideler açıklanmaktadır. Risale her ne kadar müfredat ve mürekkebat bölümleri itibarıyla geleneksel meşk murakkalarıyla aynı plana sahip olsa da muhakkak ve sülüs yazı arasındaki farkı her bir harf özelinde ele alması, harflerin birden farklı yazılış biçim ve ölçülerini vermesi, aynı harfin farklı formlarına verilen isimleri açıklaması ve izah ettiği harflerin isim ve ölçülerinin uygulamalı misallerini derkenarda göstermesiyle benzerlerinden ayrılmaktadır. Türünün nadir örneği kabul edilen bu risale, hüsn-i hat talimini ananevi olarak bizzat hocadan meşk etme geleneğine alternatif bir uzaktan eğitim imkânı sunmaktadır. Risale ayrıca hat sanatı ıstılahlarını uygulamalı örnekler üzerinden öğrenmek isteyen hüsn-i hat talebeleri ve sanat meraklıları için ayrı bir önemi haizdir.
Medrese ve Ulema Çalışmaları Eğitimi, 2020
Uploads
Papers by Abdulhamit Dündar
Buwayhid Dynasty. Abû Ishâq al-Sâbî and Ibn Mâqûlâ, both lived in Buwayhid era,
have given partly different genealogies, which attributed the dynasty’ stemma to
Sâsânid King Bahrâm Gûr. While a genealogy supposes Bahrâm descendant from
Arabic origin, assumed that he came from Dabbah b. `Udd, but the other attributed
him to the Great Sâsân the founder of Sâsânian Dynasty. In this way Buwayhid’s
stemma reached out the Prophet’s great ancestor `Adnân, and the other attach them
to Sâsânian Dynasty. It was alleged that the Buwayhids had various ethnic
backgrounds such as Persian, Arab, Turkish and Kurdish. It will be revealed here that
there are accounts that the Buwayhid dynasty is Turkish.
In this study, we have gathered the information directly and indirectly
conveyed about the origins of Buwayhid and tried to give a general perspective about
their early periods and lives, give some information about their origins and evaluate
them. The internal headings of the article consist of the introduction, the language of
the Buwayhid family, the lineage of the Buwayhids, religious condition of the
Buwayhids, their relationship with Turks, evaluation, conclusions and bibliography.
Thesis Chapters by Abdulhamit Dündar
Mashhad Abu Hanifah was one of the pioneers of the chain of madrassas, gaining the identity of a boarding school, with its library, classroom, masjid, refectory, dormitory. The madrasa had waqf’s revenue which met financial needs of not only teaching and service staff but also scholars found here. There was a mudarris who administrated madrasa, as well as a waqf trustee. Yet, the staff of waqf trustee mostly used to be left to the charge of mudarris appointed. We can see some mudarrises of waqf trustee involved in corruption. There had been those dismissed, even thrown in jail, for these claims before the court.
It was stipulated by founder of waqf that the lectures taught in the madrasah be executed according to the Hanafi sect. The library was at the service of scholar and researcher jurisprudents, and hâzin (officer of library) at the head of this branch was responsible for every job he does to the mudarris. The appointing and dismiss of mudarrises were, also, affected by political turmoil in Baghdad. Struggle for influence amongsts Faqihs (Jurisprudents) was also benefited by the politicians, even caliphs
tempted to gain legitimacy through the influence of faqihs.
In Mashhad Abu Hanifah many famous faqihs from the school of Hanefî Sect held office, such as Abu Talib al-Zaynabi, Ziya al-Din al-Turkistani, Abdullah b. Mahmud al-Mavsili, Lamgani, Signaqi, Ibn al-Fasih, Itkani. Mashhad Abu Hanifah continued its education even after Mongolian Invasion, during Ottoman Empire with the renovation and restoration made, this madrasah came to these days. Madrasah of Mashhad Abu Hanifa with its thousand-year past represented a deep-rooted tradition.
Translations by Abdulhamit Dündar
عمر عبد السلام تدمري، السلاجقة وعلاقتهم ببني عمار في طرابلس شام
Conference Paper by Abdulhamit Dündar
Akdeniz tarihine dair önemli bilgiler bulunmaktadır. İbn Havkal ağırlıklı olarak
Müslümanların yaşadıkları bölgelerin tarihi, coğrafi, iktisadi ve sosyo-ekonomik
yapılarını ele alırken, Akdeniz çevresinde yer alan diğer medeniyetler hakkında
da bilgiler vermektedir. Çizdiği Akdeniz haritalarında adalar ve liman kentlerini,
bu kentler arasındaki mesafeleri ve şehirlerdeki dikkat çeken özellikleri
kayda geçirmiş olması, İbn Havkal’ın Sûretü’l-arz adlı eserini Akdeniz tarihi
bakımından önemli kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: İbn Havkal, Sûretü’l-arz, Bahrü’r-Rûm, Endülüs, Sicilya.
Book Reviews by Abdulhamit Dündar
Teaching Documents by Abdulhamit Dündar
Buwayhid Dynasty. Abû Ishâq al-Sâbî and Ibn Mâqûlâ, both lived in Buwayhid era,
have given partly different genealogies, which attributed the dynasty’ stemma to
Sâsânid King Bahrâm Gûr. While a genealogy supposes Bahrâm descendant from
Arabic origin, assumed that he came from Dabbah b. `Udd, but the other attributed
him to the Great Sâsân the founder of Sâsânian Dynasty. In this way Buwayhid’s
stemma reached out the Prophet’s great ancestor `Adnân, and the other attach them
to Sâsânian Dynasty. It was alleged that the Buwayhids had various ethnic
backgrounds such as Persian, Arab, Turkish and Kurdish. It will be revealed here that
there are accounts that the Buwayhid dynasty is Turkish.
In this study, we have gathered the information directly and indirectly
conveyed about the origins of Buwayhid and tried to give a general perspective about
their early periods and lives, give some information about their origins and evaluate
them. The internal headings of the article consist of the introduction, the language of
the Buwayhid family, the lineage of the Buwayhids, religious condition of the
Buwayhids, their relationship with Turks, evaluation, conclusions and bibliography.
Mashhad Abu Hanifah was one of the pioneers of the chain of madrassas, gaining the identity of a boarding school, with its library, classroom, masjid, refectory, dormitory. The madrasa had waqf’s revenue which met financial needs of not only teaching and service staff but also scholars found here. There was a mudarris who administrated madrasa, as well as a waqf trustee. Yet, the staff of waqf trustee mostly used to be left to the charge of mudarris appointed. We can see some mudarrises of waqf trustee involved in corruption. There had been those dismissed, even thrown in jail, for these claims before the court.
It was stipulated by founder of waqf that the lectures taught in the madrasah be executed according to the Hanafi sect. The library was at the service of scholar and researcher jurisprudents, and hâzin (officer of library) at the head of this branch was responsible for every job he does to the mudarris. The appointing and dismiss of mudarrises were, also, affected by political turmoil in Baghdad. Struggle for influence amongsts Faqihs (Jurisprudents) was also benefited by the politicians, even caliphs
tempted to gain legitimacy through the influence of faqihs.
In Mashhad Abu Hanifah many famous faqihs from the school of Hanefî Sect held office, such as Abu Talib al-Zaynabi, Ziya al-Din al-Turkistani, Abdullah b. Mahmud al-Mavsili, Lamgani, Signaqi, Ibn al-Fasih, Itkani. Mashhad Abu Hanifah continued its education even after Mongolian Invasion, during Ottoman Empire with the renovation and restoration made, this madrasah came to these days. Madrasah of Mashhad Abu Hanifa with its thousand-year past represented a deep-rooted tradition.
عمر عبد السلام تدمري، السلاجقة وعلاقتهم ببني عمار في طرابلس شام
Akdeniz tarihine dair önemli bilgiler bulunmaktadır. İbn Havkal ağırlıklı olarak
Müslümanların yaşadıkları bölgelerin tarihi, coğrafi, iktisadi ve sosyo-ekonomik
yapılarını ele alırken, Akdeniz çevresinde yer alan diğer medeniyetler hakkında
da bilgiler vermektedir. Çizdiği Akdeniz haritalarında adalar ve liman kentlerini,
bu kentler arasındaki mesafeleri ve şehirlerdeki dikkat çeken özellikleri
kayda geçirmiş olması, İbn Havkal’ın Sûretü’l-arz adlı eserini Akdeniz tarihi
bakımından önemli kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: İbn Havkal, Sûretü’l-arz, Bahrü’r-Rûm, Endülüs, Sicilya.