Kímika

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Siensia
Paset ti serie iti

Dagiti pormal a siensia Matematika Matematiko a lohika Matematiko nga estadistika Kompiuter a siensia
Maipapan ti bagi a siensia Pisika Naipakat a pisika · Atomiko a pisika Panagbilbilang a pisika Naipaababa a banag a pisika Eksperimental a pisika · Mekanika Nuklear a pisika Partikula a pisika · Plasma a pisika Kuantuma mekanika (pangyuna) Natangken amekanika · Teoretiko a pisika Termodinamiko · Entropia Sapasap arelatibidad · M-teoria Espesial a relatibidad Kimika Dagiti teoria ti asido-arisadsad a reaksion · Alkemia Analitiko a kimika · Astrochemistry Biokemika · Kristalograpia Enbironmentala kimika · Siensia ti makmakan Heokimika · Berde a kimika Inorganiko a kimika · Dagiti materiales ti siensia Molekular a pisika · Nuklear a kimika Organiko a kimika · Potokimika Maipapan ti bagai a kimika · Radiokimika Natangken-kasasaad a kimika · Stereokimika Supramolekular a kimika Rabaw a siensia · Teoretiko a siensia Astronomia Astropisika · Kosmolohia Galaktiko nga astronomia · Planetario a heolohia Planetario a siensia · Nailangitan nga astronomia Dagiti Siensia ti Daga (planeta)Siensia ti Daga Dagiti siensia tangatang · Ekolohia Enbironmento a siensia · Geodesy Heolohia · Heomorpolohia Heopisika · Glasiolohia · Hidrolohia Limnolohia · Mineralohia · Ossanograpia Paleollimatolohia · Palinolohia Maipapan ti bagi a heograpia · Siensia ti Daga Siensia ti limbang
Dagiti siensia ti biag Biolohia Anatomia · Astrobiolohia · Biokimika Bioheograpia · Biolohiko a panag-inheniero · Biopisika Panagkukua a neurosiensia · Bioteknolohia Botánika · Biolohia ti selula · Panagayaywan a biolohia · Kriobiolohia Panagparparang-ay a biolohia Ecology · Etnobiolohia Ebolusionario a biolohia (pangyuna) Henetiko (pangyuna) Gerontology · Immunolohia · Limnolohia Biolohi ati marina · Mikrobiolohia Molekular a biolohia · Neurosiensia Paleontolohia · Parasitolohia · Pisiolohia Radiobiolohia · Bilohia ti daga Sistematiko · Teoretiko a biolohia Toksikolohia · Soolohia
Sosial ken Panagkukua a siensia Antropolohia · Arkelohia Kriminolohia · Demograpia Ekonomia · Edukasion Heograpia ti tao · Pakasaritaan Internasional a panakibiang · Linteg Lingguistika · Politiko a siensia Sikolohia · Sosiolohia
Dagiti naidangep a siensia Inheniera Agrikultura · Aerospace · Biomediko Kimika · Sibil · Kompiuter Elektriko · Salaknib ti apoy · Henetiko Industria · Mekaniko · Milisia Panagmina · Nuklear · Operasional a panagsukisok Robotika · Software Siensia ti panagparipato ti salun-at Biololohiko nga inheniera · Odontolohia Epidemiolohia · Panagtaripato ti salun-at · Medisina Panagayaywan · Parmasia · Sosial nga obra Beterinario a medisina
Interdisiplinaridad Naidangep a pisika · Parbo a saririt Bioetiko · Bioinpormatiko · Biomediko nga inheniera · Biostatistiko Kognitibo a siensia · Panagbilbilang a lingguistika Kultural a panagadadal · Sibernatika Enbironmental a siensia · Enbironmental a siensia sosial Ebironmental a panagadadal · Panagadadal ti etiko Ebolutionario asikolohia · Silbikultura · Salun-at Biblioteka a siensia · Lohika Matematiko a bilohia · Matematiko a pisika Sientipiko apanagmodelo · Neural nga inheniera Neurosiensia · Panagadal kadagiti Siensia ken teknolohia Panagadal ti siensia · Semiotiko · Sosiobiolohia Sistema a teoria · Transdisiplinaridad Urbano a panagplano
Pilosopia ken pakasaritaan iti siensia Sientipiko a pamay-an Pakasaritaan iti siensia Pilosopia iti siensia Annuroten ti siensia Barayubay a siensia Pseudosiensia
Kategoria
k t u

Ti kímika ket isu ti siensia ti banag, a naisangsangayan kadagiti kabukbukodanna a kimiko a panagtigtignay, ken dagiti pay bukodna a pakabuklan, estruktura ken tagtagikua.^[1]^[2] Ti kímika ket maipanggep kadagiti atomo ket dagiti panakitinnignayda kadagiti sabali nga atomo, ken naisangsangayan ti tagikua dagiti kimiko a piansa.

Ti kímika ket sagpaminsan pay a tinawtawagan a kas ti "sentro a siensia" gaputa daytoy ket mangikapet ti pisika kadagiti sabali a masna a siensia a kas ti heolohia ken biolohia.^[3]^[4] Ti kímika ket maysa a sanga ti maipapan ti bagi a siensia ngem naisangsangayn manipud ti pisika.^[5]

Ti etomolohia ti balikas a kímika ket adu a naisuppiatan.^[6] Ti puonan ti kímika ket mabalin a suroten kadagiti nalawag a panagsanay, a naamammoan akas ti alkimia, a daytoy ket nasansanayen para kadagiti adu a milenio kadagiti nadumaduma apaset ti lubong, a naisangsangayan ti Tengnga a Daya.^[7]

Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy.

Dagiti nagibasaran

^ "Ania ti Kímika ?". Chemweb.ucc.ie. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-10-03. Naala idi 2011-06-12.
^ KImika. (n.d.). Medekal a Diksionario ti Merriam-Webster. Naala idi Agosto 19, 2007.
^ Theodore L. Brown, H. Eugene Lemay, Bruce Edward Bursten, H. Lemay. Kimika: Ti Sentro a Siensia. Prentice Hall; 8 edision (1999). ISBN 0-13-010310-1. Pampanid 3-4.
^ Ti kímika ket nakitkita a kas sumaksakup ti katengngaan a puesto iti pagsasarunuan dagiti siensia babaen ti "panagkissay nga agpang" a nagbaetan ti pisika ken biolohia. Kitaen ti Carsten Reinhardt. Dagiti kimiko a siensia iti Maika-20 a Siglo: Panagikapetan dagiti Nagbeddengan. Wiley-VCH, 2001. ISBN 3-527-30271-9. Pampanid 1-2.
^ Ti kadi kímika ket sanga ti pisika? ti papael babaen ni Mario Bunge^{[permanente a natay a silpo]}
^ Kitaen ti: Kimika (etimolohia) para kadagit mabalin a taudan ti daytoy a balikas.
^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-03-10. Naala idi 2012-09-04.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)