Oryza
| Oryza | |
|---|---|
| |
Taksonomia 
| |
| Pagarian: | Plantae |
| Klado: | Tracheophytes |
| Klado: | Angiospermae |
| Klado: | Monocots |
| Klado: | Commelinids |
| Urnos: | Poales |
| Pamilia: | Poaceae |
| Subpamilia: | Oryzoideae |
| Tribu: | Oryzeae |
| Subtribu: | Oryzinae |
| Henero: | Oryza L. |
| Sebbangan-kita | |
| Oryza sativa | |
| Kapada a nagan[2] | |
| |
Ti Oryza ket ti henero dagiti mula iti pamilia ti ruot.[3][4] Mangiraman daytoy kadagiti nangruna nga apit ti makan a bagas (sebbangan ti Oryza sativa ken Oryza glaberrima). Natayag nga agtubo dagiti kameng ti henero, ruruot iti kalugnakan, nga agtubo iti katayag aginggana iti 1–2 m; mangiraman ti henero ti tinawen ken perenial a sebbangan.[5]
Mabirukan ti Oryza iti tribu ti Oryzeae, a morpolohiko a mailasin babaen ti bugbugtong a sabong a kuntirad a ganggani a malappedan dagiti taep. Iti Oryza, dua a lupes a lemma a mangisimulado kadagiti taep. Ti tribu ti Oryzeae ket adda iti subpamilia ti Ehrhartoideae,[6] ti maysa a grupo dagiti tribu ti Poaceae nga agraman kadagiti agpada a naisangayan a langa ti akin-uneg nga anatomia ti bulong. Ti kakarkarnaan a pakailasinan ti bulong iti daytoy a pamilia ket dagiti selula ti ima ken dagiti selula a naidekket a mabirukan kadagiti bulongda.[7]
Iti kaunegan ti henero ti Oryza, mabalin a mabingbingay dagiti sebbangan babaen ti kita dagiti henomada. Mangiramanda ti diploid (2n = 24) AA iti naimuyongan a pagay, BB, CC, EE, FF ken GG ken ti pay tetraploid (4n = 48) BBCC, CCDD, HHJJ, HHKK ken KKLL. Dagiti sebbangan iti isu met laeng a kita ti henoma ket nalakada maiyallatiw, bayat a ti mangihibrido kadagiti nadumaduma a kita ket makasapul iti pamay-an a kas ti embryo rescue.[8][9]
Ti maysa a sebbangan, ti pagay ti Asia (O. sativa), ket mangipaay iti 20% iti sangalubongan a bukbukel ken maysa nga apit ti makan a nangruna iti sangalubongan. Nabingbingay ti sebbangan kadagiti dua a subgrupo iti kaunegan ti henero.
Dagiti sebbangan
[urnosen | urnosen ti taudan]Adda dagiti sumurok a 300 a nagnagan a naisingasing para iti sebbangan, subsebbangan, ken dagiti sabali nga impraespesipiko a takso iti kaunegan ti henero. Di agtunos dagiti naipablaak a taudan no mano kadagitoy ti nasken a mabigbig a kas naiduma a sebbangan. Suroten ti sumaganad ti World Checklist a tinartaripato babaen ti Kew Garden iti Londres.[2]
- Oryza australiensis (EE) – Australia
- Oryza barthii (AA) – tropikal nga Aprika
- Oryza brachyantha (FF) – tropikal nga Aprika
- Oryza coarctata (KKLL) – India, Pakistan, Banglades, Myanmar
- Oryza eichingeri (CC) – tropikal nga Aprika, Sri Lanka
- Oryza glaberrima (AA) – pagay ti Aprika – tropikal nga Aprika
- Oryza grandiglumis (CCDD) – Brasil, Venezuela, Guiana a Pranses, Colombia, Peru, Bolivia
- Oryza latifolia (CCDD) – Latin nga Amerika ken West Indies manipud iti Sinaloa ken Luba aginggana iti Arhentina
- Oryza longiglumis (HHJJ) – Baro a Guinea
- Oryza longistaminata (AA) – Madagascar, tropikal ken akin-abagatan nga Aprika
- Oryza meyeriana (GG) – Tsina, Subkontinente Indiano, Abagatan a daya nga Asia
- Oryza minuta (BBCC) – Himalaya, Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea, Akin-amianan a Teritorio ti Australia
- Oryza neocaledonica (GG) – Baro a Caledonia
- Oryza officinalis (CC) – Tsina, Subkontinente Indiano, Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea, Australia
- Oryza punctata (BB) – Madagascar, tropikal ken akin-abagatan nga Aprika
- Oryza ridleyi (HHJJ) – Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea
- Oryza rufipogon (AA) – brownbeard wenno nalabbasit a pagay – Tsina, Subkontinent Indiano, Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea, Australia
- Oryza sativa (AA) – pagay ti Asia – Tsina, India, Hapon, Abagatan a daya nga Asia; naturalisado kadagiti adu a lugar
- Oryza schlechteri (HHKK) – Baro a Guinea
- Dati a nairaman[2]
Adu itan kadagiti sebbangan a naikeddeng a nasaysayaat a maikabil kadagiti sabali a henero: Echinochloa Leersia Maltebrunia Potamophila Prosphytochloa Rhynchoryza
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ lectotype designated by Duistermaat, Blumea 32: 174 (1987)
- ^ a b c "World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew". apps.kew.org. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2022-03-16. Naala idi 2016-09-14.
- ^ Linnaeus, Carl von. 1753. Species Plantarum 1: 333. iti Latin
- ^ "Tropicos | Name – Oryza L." www.tropicos.org. Naala idi 2016-09-14.
- ^ "Oryza in Flora of China @ efloras.org". www.efloras.org. Naala idi 2016-09-14.
- ^ Kellogg, E.A. (30 Enero 2009). "The Evolutionary History of Ehrhartoideae, Oryzeae, and Oryza". Rice. 2: 1–14. doi:10.1007/s12284-009-9022-2.
- ^ Heywood, V.H. Flowering Plants of the World 1993 Oxford University Press
- ^ Stein, Joshua C.; Yu, Yeisoo; Copetti, Dario; Zwickl, Derrick J.; Zhang, Li; Zhang, Chengjun; Chougule, Kapeel; Gao, Dongying; Iwata, Aiko; Goicoechea, Jose Luis; Wei, Sharon; Wang, Jun; Liao, Yi; Wang, Muhua; Jacquemin, Julie; Becker, Claude; Kudrna, Dave; Zhang, Jianwei; Londono, Carlos E. M.; Song, Xiang; Lee, Seunghee; Sanchez, Paul; Zuccolo, Andrea; Ammiraju, Jetty S. S.; Talag, Jayson; Danowitz, Ann; Rivera, Luis F.; Gschwend, Andrea R.; Noutsos, Christos; Wu, Cheng-chieh; Kao, Shu-min; Zeng, Jhih-wun; Wei, Fu-jin; Zhao, Qiang; Feng, Qi; El Baidouri, Moaine; Carpentier, Marie-Christine; Lasserre, Eric; Cooke, Richard; Rosa Farias, Daniel da; da Maia, Luciano Carlos; dos Santos, Railson S.; Nyberg, Kevin G.; McNally, Kenneth L.; Mauleon, Ramil; Alexandrov, Nickolai; Schmutz, Jeremy; Flowers, Dave; Fan, Chuanzhu; Weigel, Detlef; Jena, Kshirod K.; Wicker, Thomas; Chen, Mingsheng; Han, Bin; Henry, Robert; Hsing, Yue-ie C.; Kurata, Nori; de Oliveira, Antonio Costa; Panaud, Olivier; Jackson, Scott A.; Machado, Carlos A.; Sanderson, Michael J.; Long, Manyuan; Ware, Doreen; Wing, Rod A. (22 January 2018). "Genomes of 13 domesticated and wild rice relatives highlight genetic conservation, turnover and innovation across the genus Oryza". Nature Genetics. 50 (2): 285–296. doi:10.1038/s41588-018-0040-0.
- ^ Ammi'Raju, Jetty; Song, Xiang; Luo, Meizhong; Sisneros, Nicholas; Angelova, Angelina; Kudrna, David; Kim, Hyeran; Yu, Yeisoo; Goicoechea, Jose; Lorieux, Mathias; Kurata, Nori; Brar, Darshan; Jackson, Scott; Wing, Rod (1 Disiembre 2010). "The Oryza BAC resource: A genus-wide and genome scale tool for exploring rice genome evolution and leveraging useful genetic diversity from wild relatives". Breeding Science. 60: 536–543. doi:10.1270/jsbbs.60.536.