"17. yüzyıl şeyhülislamlarından Çatalcalı Ali Efendi’nin (v. 1103/1692) fetvalarından oluşan Fetâvâ-yı Ali Efendi, Osmanlı ilim dünyasında en çok hüsnükabul gören ve Fetvahane tarafından muteber addedilen dört fetva mecmuasının ilki ve en... more
"17. yüzyıl şeyhülislamlarından Çatalcalı Ali Efendi’nin (v. 1103/1692) fetvalarından oluşan Fetâvâ-yı Ali Efendi, Osmanlı ilim dünyasında en çok hüsnükabul gören ve Fetvahane tarafından muteber addedilen dört fetva mecmuasının ilki ve en hacimlisidir. Şeyhülislam Çatalcalı Ali Efendi’ye ait fetvaların henüz hayattayken fetva eminleri tarafından derlenmesiyle oluşan fetva mecmuası takip eden süreç içerisinde hızla istinsah edilmiş, farklı isimler tarafından yapılan nukûl çalışmalarıyla öne çıkmış ve Osmanlı son yüzyılında nukûlü ile birlikte defalarca tab‘ edilmiştir.
Her ne kadar Fetâvâ-yı Ali Efendi’nin daha önce yapılmış neşirleri olsa da, elinizdeki çalışma eserin şimdiye kadarki en kapsamlı ve itinalı neşri olma özelliğini taşımaktadır. Zira bu çalışma esasında muhtelif yazma ve matbu nüshalar taranarak mukayese edilmiş, tespit edilen müstensih ve matbaa hataları düzeltilerek eksikler tamamlanmış ve Şeyhülislam Ali Efendi’nin 4649 fetvasına ulaşılmıştır. Öte yandan giriş kısmına Çatalcalı Ali Efendi’nin hayatı, ilmî kişiliği ve Fetâvâ’sının genel özellikleri üzerine bir inceleme bölümü de ilave edilmiştir. Bu çalışmanın bilhassa Osmanlı ilim dünyası hakkındaki literatüre katkı sunması ve muhtelif sahalarda çalışan araştırmacıların dikkatini çekerek bundan sonra yapılacak farklı çalışmalara vesile olması beklenmektedir."
Her ne kadar Fetâvâ-yı Ali Efendi’nin daha önce yapılmış neşirleri olsa da, elinizdeki çalışma eserin şimdiye kadarki en kapsamlı ve itinalı neşri olma özelliğini taşımaktadır. Zira bu çalışma esasında muhtelif yazma ve matbu nüshalar taranarak mukayese edilmiş, tespit edilen müstensih ve matbaa hataları düzeltilerek eksikler tamamlanmış ve Şeyhülislam Ali Efendi’nin 4649 fetvasına ulaşılmıştır. Öte yandan giriş kısmına Çatalcalı Ali Efendi’nin hayatı, ilmî kişiliği ve Fetâvâ’sının genel özellikleri üzerine bir inceleme bölümü de ilave edilmiştir. Bu çalışmanın bilhassa Osmanlı ilim dünyası hakkındaki literatüre katkı sunması ve muhtelif sahalarda çalışan araştırmacıların dikkatini çekerek bundan sonra yapılacak farklı çalışmalara vesile olması beklenmektedir."
Research Interests:
"17. yüzyılda yaşamış bir Osmanlı fakihi olan Çatalcalı Ali Efendi hem on üç yıl süren şeyhülislamlığı, hem de oldukça muteber görülen fetvaları ile dikkat çeken bir isimdir. Fetvalarının derlendiği Fetâvâ-yı Ali Efendi adlı eserden... more
"17. yüzyılda yaşamış bir Osmanlı fakihi olan Çatalcalı Ali Efendi hem on üç yıl süren şeyhülislamlığı, hem de oldukça muteber görülen fetvaları ile dikkat çeken bir isimdir. Fetvalarının derlendiği Fetâvâ-yı Ali Efendi adlı eserden hareketle hazırlanan bu çalışma giriş, üç ana bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Birinci bölümde Çatalcalı Ali Efendi’nin kapsamlı bir biyografisi hazırlanmış, Fetâvâ-yı Ali Efendi’nin derleniş süreci ortaya konmuş ve eser hakkında literatürde yer alan bilgiler tekrar gözden geçirilerek en isabetli verilere ulaşılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde Ali Efendi’nin fetvalarına genel bakış yapılmış; kullandığı fetva dili ve üslubu, fetvalarında yer verilen coğrafi ögeler ve fetvaya konu olan kişiler / topluluklar araştırılarak dönemin Osmanlı toplumu hakkında incelemeler yapılmıştır. Üçüncü ve son bölümde Ali Efendi’nin fetvaları fıkhî açıdan ele alınmıştır. Bu bağlamda bazı ihtilaflı meselelerde tercih edilen kavli ifade biçimi, teklîfî hükümlere dair ıstılahları kullanımı, fıkhî kavramlara dair izahları, Osmanlı dönemindeki bazı tartışmalı meselelere yaklaşımı, mezhep dışı kavillerle amel hakkındaki tutumu ve fetvalarında gözettiği fıkhî ilkeler incelenerek Çatalcalı Ali Efendi’nin fıkıh düşüncesi tespit edilmeye çalışılmıştır. Son olarak, Ekler kısmında Fetâvâ-yı Ali Efendi’nin bizzat gördüğümüz doksan adet yazma nüshasına ait istinsah bilgilerinin yanısıra, Vakıf bahsinin tenkitli neşrine de yer verilmiştir."