Papers by Katarzyna Szymala
Przegląd Pedagogiczny, 2008
Forum. Supplement to Acta Philosophica, 2015
Studia Iuridica
In this paper I attempt to reveal a woman’s intuition in understanding the value of labor (consid... more In this paper I attempt to reveal a woman’s intuition in understanding the value of labor (considered as satisfying one’s bodily needs). My central idea is that it has much to do with the notion of care and that care ethics contributes to the comprehension of the concept of labor and every work in general. The starting point is an overview oftwo different perspectives on labor: understanding work as care and care as work. The first approach is represented by Sibyl A. Schwarzenbach and her idea of “ethical reproduction” (or “reproductive labor”) which aims to fulfil one’s needs or to create relationships based on friendship. The second approach is that of Eva Feder Kittay who advocates the need and social and political convenience of considering care as work, with all its intrinsic characteristics. Both feminist philosophers go beyond the liberal notion of work as ownership relation (Locke) and the neoliberal productive assumption of work as a domain of power and productive capacity....
Competition understood as the effort of schools to achieve the highest scores and to be among the... more Competition understood as the effort of schools to achieve the highest scores and to be among the best institutions is not a new phenomen. What is in some sense new is a growing social interest about this issue. The polish educational system is currently more open to european politic standards of education which favour comparison among schools’ achievements and emphasis on educational outcomes. At the same time, schools are still considered institutions with a mission, a none the less important role to educate the youth in solidarity, openness to others, capicity to share with others one’s intellectual potentials. A wise oscillation between the public (for the public benefit) and the competitive aspect of education is now an essential challenge schools have to face.
Forum Pedagogiczne, 2016
Celem artykułu jest wskazanie na podstawie tekstu Osoba i czyn Karola Wojtyły na zasadność powrot... more Celem artykułu jest wskazanie na podstawie tekstu Osoba i czyn Karola Wojtyły na zasadność powrotu do personalistycznej koncepcji działania osoby jako tra- dycji myślenia niezbędnej do przywrócenia znaczenia wychowaniu we współczesnym kontekście kulturowym. Punktem wyjścia rozważań jest stwierdzenie, że wpisanie edu- kacji w dominujący w przestrzeni publicznej neoliberalny, technologiczny oraz eugeniczny kontekst redukuje pojęcie działania edukacyjnego. Przywołane konteksty łączy rozumienie kształcenia jako działania nastawionego bardziej na wynik niż na sam proces, dążącego do ulepszenia procesu edukacyjnego czy wręcz do przejęcia nad nim kontroli. Tylko wtedy, gdy przyjmie się – wbrew postulatom transhumanizmu – że działanie człowieka jest ka- tegorią różnicującą, to znaczy, że rzeczywiście różni się ono od aktywności zwierząt czy maszyn, możliwa jest obrona jego racjonalności w obszarze wychowania.
Publikacja sfinansowana przez Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Parezja Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, 2015
Publikacja sfinansowana przez Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Civitas. Studia z filozofii polityki
"Analiza i Egzystencja", 2018
The aim of this article is to propose care ethics as an intriguing metatheoretical tool
for polit... more The aim of this article is to propose care ethics as an intriguing metatheoretical tool
for political philosophy as well as to draw attention to its potential for understanding
philosophical aspects of the political community in the contemporary discourse.
The article’s main structure relies on the analogy made between thought and reality
perception through the metaphor of camera obscura. The use of its literal and metaphorical
meaning gives way to a new configuration of women discourse, typically
centered on the category of place, on visible – invisible distinction, with an emphasis
on the unveiled. The invisible (private) makes possible the visible and public,
gives the condition for and fosters it. Care ethics explains how interdependence is
a common phenomenon which should be not overcome by making it institutional
but rather by introducing into the debate in political philosophy. Interdependence
is a reverse of the public and should be appreciated as such. The article’s starting
point are considerations of Hannah Arendt, Alasdaira MacIntyre and the American
feminist Eva Feder Kittay.
Streszczenie: Celem artykułu jest wskazanie na podstawie tekstu Osoba i czyn Karola Wojtyły na za... more Streszczenie: Celem artykułu jest wskazanie na podstawie tekstu Osoba i czyn Karola Wojtyły na zasadność powrotu do personalistycznej koncepcji działania osoby jako tradycji myślenia niezbędnej do przywrócenia znaczenia wychowaniu we współczesnym kontekście kulturowym. Punktem wyjścia rozważań jest stwierdzenie, że wpisanie edu-kacji w dominujący w przestrzeni publicznej neoliberalny, technologiczny oraz eugeniczny kontekst redukuje pojęcie działania edukacyjnego. Przywołane konteksty łączy rozumienie kształcenia jako działania nastawionego bardziej na wynik niż na sam proces, dążącego do ulepszenia procesu edukacyjnego czy wręcz do przejęcia nad nim kontroli. Tylko wtedy, gdy przyjmie się – wbrew postulatom transhumanizmu – że działanie człowieka jest ka-tegorią różnicującą, to znaczy, że rzeczywiście różni się ono od aktywności zwierząt czy maszyn, możliwa jest obrona jego racjonalności w obszarze wychowania.
Vivimos en tiempos muy ágiles, en una cultura “instant” y en una sociedad muy fragmentada en cuan... more Vivimos en tiempos muy ágiles, en una cultura “instant” y en una sociedad muy fragmentada en cuanto a los valores que se comparten. En este marco, hace falta saber mostrar al hombre el papel de la filosofía, que le puede ayudar a encontrar algo que una todas sus acciones, y así le facilite “recomponerse” por dentro. Es decir: a redescubrir la belleza de hacer el bien, de hacerse bueno y de contribuir a un bien mayor. Por lo tanto, el texto sitúa la formación profesional dentro de un marco más amplio de la vida. Parte de la premisa de que un buen
profesional es ante todo una persona en una situación concreta, con unas obligaciones precisas. El hilo conductor versa sobre tres ideas filosóficas: la conveniencia de buscar un orden “interior”, dirigido al. bien de cada cosa; la necesidad de tomar responsabilidad de los propios actos vinculada con la noción de la intencionalidad interior. Y, por último, la conveniencia de plantearse metas profesionales cuyos
resultados quizá no sean inmediatos, pero harán posible realizar el bien común.
Edukacja: dobro publiczne czy dobro konkurencyjne? Konkurencyjność rozumiana jako dążenie do osią... more Edukacja: dobro publiczne czy dobro konkurencyjne? Konkurencyjność rozumiana jako dążenie do osiągnięcia przez placówki edukacyjne jak naj-lepszych wyników oraz rywalizacja o miano najlepszej szkoły nie jest zjawiskiem nowym. nowe jest w pewnym sensie wzmożone zainteresowanie społeczne tym tematem. większa otwartość polskiego systemu oświaty na wyznaczniki europejskiej polityki edukacyjnej sprzyja porównywaniu wyników kształcenia między szkołami oraz wynikowemu podejściu do procesu uczenia. jednocześnie szkoły są wciąż traktowane jako instytucje z misją, któ-rych nie mniej ważną rolą jest wykształcenie w uczniach solidarnych, bezinteresownych po-staw oraz dzielenie się z innymi kapitałem intelektualnym. zachowanie równowagi między publicznym (dla dobra publicznego) a konkurencyjnym wymiarem edukacji staje się teraz jednym z głównych wyzwań szkoły. Jedno z założeń Strategii Lizbońskiej zakłada osiągnięcie ambitnego celu: " gospodarka europejska powinna stać się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką na świecie – gospodarką opartą na wiedzy, zdolną do trwałego wzrostu, tworzącą coraz większą liczbę lepszych miejsc pracy i zapewniającą większą spójność społeczną ". Przytoczony fragment zapowiada nowy sposób mówienia o edukacji, a zara-zem sytuuje oświatę w obszarze gospodarki oraz konkurencyjności. Edukacja była od zawsze postrzegana jako katalizator rozwoju społecznego i również w tym tekście zostaje potraktowana jako narzędzie moder-nizacji państwa. Kształcenie jest tożsame z nabyciem wiedzy; wiedza zaś – zgodnie z oświeceniowym pa-radygmatem zaufania rozumowi – daje możliwość racjonalnego opisania rzeczywistości i jej transformacji. Można więc postawić tezę, że nowe spojrzenie na edukację oznacza większą świadomość jej znaczenia dla kapitału ludzkiego 1. 1 To kluczowe pojęcie przywoływane jest ostatnio w wielu kontekstach; od pism Bourdieau poprzez odniesienia do programów opera-cyjnych realizowanych ze środków unijnych oraz innych działań podejmowane przez rząd lub na jego zlecenie. Można tutaj wymienić raport nt. kapitału intelektualnego Polski przygotowywany przez grupę ekspertów na zamówienie Doradców Strategicznych Premiera Donalda Tuska we współpracy z Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie oraz Głównym Urzędem Statystycznym. Podaję za: " Rzeczpospolita " 20 czerwca 2008 r., nr 143 (8044). 83
Ponad dwadzieścia lat temu Robert Kwaśnica tak opisywał wewnętrzny układ pedagogiki: myślenie ped... more Ponad dwadzieścia lat temu Robert Kwaśnica tak opisywał wewnętrzny układ pedagogiki: myślenie pedagogiczne dzieje się w granicach dwóch racjonalności (instrumentalnej i komunikacyjnej) i przez nie jest uwarunkowane. Rozdźwięk między logiką relacji celu i środka, logiką wydajności, a dążeniem do nawiązywania intersubiektywnych relacji, do zaakcentowania podmiotowości, współdziałania, charakteryzuje również dobrze współczesną dynamikę zdarzeń w tym obszarze.
Postawioną przez badacza tezę o wewnętrznym rozpięciu pedagogiki warto uzupełnić dziś o kilka pytań. Czy w okresie dominacji paradygmatu skuteczności, kultury instant istnieje możliwość mówienia o takim rodzaju racjonalnej, a zarazem etycznej działalności, która przywróci wartość wychowaniu w sferze publicznej? W jaki sposób działania praktyczne rozumiane na potrzeby tej pracy jako troska o innych - zajmowanie się domem oraz praktyka obywatelskiej przyjaźni mogą poszerzyć refleksję nad edukacją i pedagogiką? Czy słuszne jest stwierdzenie, że ekskluzja wychowania z edukacji zbiega się z niedowartościowaniem ekonomicznego, politycznego i społecznego znaczenia praktycznych działań o podobnej intencjonalności podejmowanych w sferze prywatnej?
Materiałem do refleksji wokół tych zagadnień będą tezy pochodzące z książki Antropologia i prace. W stronę filozoficznego uprawomocnienia prac manualnych i domowych (Antropología y trabajos. Hacia una fundamentación filosófica de los trabajos manuales y domésticos) Marii Pii Chirinos, peruwiańskiej filozof włoskiego pochodzenia oraz z rozprawy O obywatelskiej przyjaźni (On CivicFriendship) amerykańskiej filozof Sybil A. Schwarzenbach.
Słowa-klucze: wychowanie, troska, obywatelska przyjaźń, praxis, etyczna reprodukcja, sfera publiczna i sfera prywatna, edukacja, pedagogika
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na przebaczenie w aspekcie jego nieprzewidywalności (asystemo... more Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na przebaczenie w aspekcie jego nieprzewidywalności (asystemowości) oraz zasygnalizowanie znaczenia tej kategorii dla edukacji i kształcenia nauczycieli. W tekście zostaje także ukazana możliwość praktycznego przeniesienia tej kategorii na grunt funkcjonowania szkoły jako instytucji, zgodnie ze znaczeniem, jakie nadaje przebaczeniu Hannah Arendt.
słowa kluczowe: przebaczenie, działanie edukacyjne, nieprzewidywalność, szkoła jako instytucja, humanistyczna orientacja edukacji, kształcenie nauczycieli.
Book Reviews by Katarzyna Szymala
Uploads
Papers by Katarzyna Szymala
for political philosophy as well as to draw attention to its potential for understanding
philosophical aspects of the political community in the contemporary discourse.
The article’s main structure relies on the analogy made between thought and reality
perception through the metaphor of camera obscura. The use of its literal and metaphorical
meaning gives way to a new configuration of women discourse, typically
centered on the category of place, on visible – invisible distinction, with an emphasis
on the unveiled. The invisible (private) makes possible the visible and public,
gives the condition for and fosters it. Care ethics explains how interdependence is
a common phenomenon which should be not overcome by making it institutional
but rather by introducing into the debate in political philosophy. Interdependence
is a reverse of the public and should be appreciated as such. The article’s starting
point are considerations of Hannah Arendt, Alasdaira MacIntyre and the American
feminist Eva Feder Kittay.
profesional es ante todo una persona en una situación concreta, con unas obligaciones precisas. El hilo conductor versa sobre tres ideas filosóficas: la conveniencia de buscar un orden “interior”, dirigido al. bien de cada cosa; la necesidad de tomar responsabilidad de los propios actos vinculada con la noción de la intencionalidad interior. Y, por último, la conveniencia de plantearse metas profesionales cuyos
resultados quizá no sean inmediatos, pero harán posible realizar el bien común.
Postawioną przez badacza tezę o wewnętrznym rozpięciu pedagogiki warto uzupełnić dziś o kilka pytań. Czy w okresie dominacji paradygmatu skuteczności, kultury instant istnieje możliwość mówienia o takim rodzaju racjonalnej, a zarazem etycznej działalności, która przywróci wartość wychowaniu w sferze publicznej? W jaki sposób działania praktyczne rozumiane na potrzeby tej pracy jako troska o innych - zajmowanie się domem oraz praktyka obywatelskiej przyjaźni mogą poszerzyć refleksję nad edukacją i pedagogiką? Czy słuszne jest stwierdzenie, że ekskluzja wychowania z edukacji zbiega się z niedowartościowaniem ekonomicznego, politycznego i społecznego znaczenia praktycznych działań o podobnej intencjonalności podejmowanych w sferze prywatnej?
Materiałem do refleksji wokół tych zagadnień będą tezy pochodzące z książki Antropologia i prace. W stronę filozoficznego uprawomocnienia prac manualnych i domowych (Antropología y trabajos. Hacia una fundamentación filosófica de los trabajos manuales y domésticos) Marii Pii Chirinos, peruwiańskiej filozof włoskiego pochodzenia oraz z rozprawy O obywatelskiej przyjaźni (On CivicFriendship) amerykańskiej filozof Sybil A. Schwarzenbach.
Słowa-klucze: wychowanie, troska, obywatelska przyjaźń, praxis, etyczna reprodukcja, sfera publiczna i sfera prywatna, edukacja, pedagogika
słowa kluczowe: przebaczenie, działanie edukacyjne, nieprzewidywalność, szkoła jako instytucja, humanistyczna orientacja edukacji, kształcenie nauczycieli.
Book Reviews by Katarzyna Szymala
for political philosophy as well as to draw attention to its potential for understanding
philosophical aspects of the political community in the contemporary discourse.
The article’s main structure relies on the analogy made between thought and reality
perception through the metaphor of camera obscura. The use of its literal and metaphorical
meaning gives way to a new configuration of women discourse, typically
centered on the category of place, on visible – invisible distinction, with an emphasis
on the unveiled. The invisible (private) makes possible the visible and public,
gives the condition for and fosters it. Care ethics explains how interdependence is
a common phenomenon which should be not overcome by making it institutional
but rather by introducing into the debate in political philosophy. Interdependence
is a reverse of the public and should be appreciated as such. The article’s starting
point are considerations of Hannah Arendt, Alasdaira MacIntyre and the American
feminist Eva Feder Kittay.
profesional es ante todo una persona en una situación concreta, con unas obligaciones precisas. El hilo conductor versa sobre tres ideas filosóficas: la conveniencia de buscar un orden “interior”, dirigido al. bien de cada cosa; la necesidad de tomar responsabilidad de los propios actos vinculada con la noción de la intencionalidad interior. Y, por último, la conveniencia de plantearse metas profesionales cuyos
resultados quizá no sean inmediatos, pero harán posible realizar el bien común.
Postawioną przez badacza tezę o wewnętrznym rozpięciu pedagogiki warto uzupełnić dziś o kilka pytań. Czy w okresie dominacji paradygmatu skuteczności, kultury instant istnieje możliwość mówienia o takim rodzaju racjonalnej, a zarazem etycznej działalności, która przywróci wartość wychowaniu w sferze publicznej? W jaki sposób działania praktyczne rozumiane na potrzeby tej pracy jako troska o innych - zajmowanie się domem oraz praktyka obywatelskiej przyjaźni mogą poszerzyć refleksję nad edukacją i pedagogiką? Czy słuszne jest stwierdzenie, że ekskluzja wychowania z edukacji zbiega się z niedowartościowaniem ekonomicznego, politycznego i społecznego znaczenia praktycznych działań o podobnej intencjonalności podejmowanych w sferze prywatnej?
Materiałem do refleksji wokół tych zagadnień będą tezy pochodzące z książki Antropologia i prace. W stronę filozoficznego uprawomocnienia prac manualnych i domowych (Antropología y trabajos. Hacia una fundamentación filosófica de los trabajos manuales y domésticos) Marii Pii Chirinos, peruwiańskiej filozof włoskiego pochodzenia oraz z rozprawy O obywatelskiej przyjaźni (On CivicFriendship) amerykańskiej filozof Sybil A. Schwarzenbach.
Słowa-klucze: wychowanie, troska, obywatelska przyjaźń, praxis, etyczna reprodukcja, sfera publiczna i sfera prywatna, edukacja, pedagogika
słowa kluczowe: przebaczenie, działanie edukacyjne, nieprzewidywalność, szkoła jako instytucja, humanistyczna orientacja edukacji, kształcenie nauczycieli.