Fransızcadan Türkçeye aktarılan spor terimlerinin ses ve biçim yönünden incelendiği bu araştırmad... more Fransızcadan Türkçeye aktarılan spor terimlerinin ses ve biçim yönünden incelendiği bu araştırmada, söz konusu terimlerin geçiş sürecinde ve sonrasında, bunlara Türkçe bir karşılık bulunması veya bunların Türkçeleştirilmesi sorunsalı ele alınmaktadır. Türkçeye farklı dillerden aktarılan terim ve sözcüklere karşılık bulma veya bunları Türkçeleştirme yönünde ortaya konan yöntemlere, Fransızcadan Türkçeye spor terimlerinin geçiş sürecinde ve sonrasında başvurulmadığı ve bu terimlerin okunup yazıldıkları gibi Türkçeye geçtikleri ileri sürülmektedir. İki sözlükten derlenen spor terimleri üzerinde yapılan biçimsel ve sessel incelemeye göre, toplamda 12 grup oluşturulmuştur. Bu terimleri oluşturan ses birimlerin ve seslemlerin biçimleri ve okunuşları incelendiğinde, hiçbirinin Türkçeye biçimsel yönden aktarılmadığı, çoğunun sadece okunuşlarının geçtiği gözlemlenmiştir. Ayrıca bu terimlerin çoğunun Fransızca okunuşları olduğu gibi değil, Türkçe sesletimine uydurularak aktarıldığı anlaşılmış...
Türk Dilinin üzerinde en çok araştırma ve inceleme yapılan eserlerinden birisi olan Dede Korkut m... more Türk Dilinin üzerinde en çok araştırma ve inceleme yapılan eserlerinden birisi olan Dede Korkut metinleri, dil malzemesi açısından oldukça zengindir. İçerisinde barındırdığı deyimler, atasözleri, mecazlar günümüzde de değerini koruyan ve sıklıkla kullanılan ifadelerdir. Dilin söz varlığını oluşturan, dilin zenginlik ölçütleri içerisinde yer alan deyimler, dilin daha etkili kullanılması ve anlatılmak istenenlerin daha kolay anlaşılabilmesi için kullanılan kalıplaşmış ifadelerdir. Anlatımı güzelleştirmek, kuvvetlendirmek, savunulan düşünceyi etkili kılmak amacıyla dilde yer edinmiş kalıplaşmış ifadelere sıklıkla başvurulmaktadır. Bu çalışmada, dillerin söz varlığı içerisinde önemli yer tutan deyimlerin Dede Korkut’un üçüncü nüshasındaki kullanımları ele alınmıştır. Çalışmada, M. Ekici tarafından hazırlanan “Dede Korkut Kitabı Türkistan/Türkmen Sahra Nüshası Soylamalar ve 13. Boy Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi” adlı eser kullanılarak Dede Korkut’un Türkistan/Türkmen Sahr...
Günümüzde insanları birleştiren ve kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal haya... more Günümüzde insanları birleştiren ve kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Hem yazılı hem görsel basında sürekli spor haberleriyle karşılaşmaktayız. Hayatımızın her alanında yer alan sporla ilgili olarak farklı bilim dalları, farklı bakış açıları ve inceleme yöntemleriyle çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalarda sporun farklı yönlerine vurgu yapılmakta ve genel olarak da toplumun bilinçlenmesi hedeflenmektedir. Bu çalışmada, temel amacı okuyucularına haber vermek, bilgi sunmak olan gazetelerin, özelde de spor gazetelerinin dili, farklı yönlerden incelenmiştir. Canlı bir varlık olan dil, zaman zaman ses ve şekil bakımından birtakım değişikliklere uğramaktadır. Aynı zamanda toplumlar arası etkileşimin arttığı son yüzyılda, diller arasındaki kelime alışverişi de artmaktadır. Bilim, sanat, ekonomi, tıp gibi alanlarda alıntı kelimeler çoğalırken, benzer şekilde spor terimlerinde de alıntı kelimelerin arttığı görülmektedir. Spor gazeteleri ve dergilerinde ve ayrıca televizyonların spor kanallarında kullanılan alıntı spor terimleri, spor deyimleri, sporda şiddet çağrıştıran ifadelerin kullanımı, savaş metaforu, alıntı spor terimlerin yazımı çalışmanın içeriğini oluşturmaktadır. Çalışmada, Stad (1939-1958) ve Fanatik (1995- devam ediyor) gazetelerinde kullanılan spor terimleri, spor deyimleri ve kalıp sözler, savaş metaforları, spor terimlerinin imlasındaki değişiklikler karşılaştırılarak geçmişten günümüze spor gazetelerinin dilindeki değişimler saptanmaya çalışılmıştır. Ayrıca Türk Dil Kurumunun alıntı spor terimlerine önerdiği Türkçe karşılıklar üzerinde durulmuştur. Alıntı spor terimlerine Türkçe kelimeler önerilirken hangi yöntemlerin kullanıldığı, önerilen bu terimlerin günümüzde yaygın olarak kullanılıp kullanılmadığı da değerlendirilmiştir.
Çalışmamızda, Dede Korkut metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk biçimleriyle diğer Eski Anadolu... more Çalışmamızda, Dede Korkut metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk biçimleriyle diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk şekilleri ele alınmıştır. Bu olumsuzluk ve yokluk biçimleri farklı örneklerle açıklanmış ve farklı yönleriyle ele alınmıştır. Çalışmamız, giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Türkçede yer alan olumsuzluk ve yokluk biçimleridir. Bu bölümde, Türkçedeki olumsuzluk ve yokluk biçimleri ele alınmıştır ve örneklerle açıklanmıştır. İkinci bölümde, Eski Anadolu Türkçesi ve Dede Korkut metinleri hakkında bilgi verilmiştir. Aynı zamanda Dede Korkut metinlerinde yer alan tüm olumsuzluk ve yokluk biçimleri sınıflandırılmıştır ve farklı yönleriyle açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde yer alan olumsuzluk ve yokluk biçimleri incelenmiştir. Konuyla ilgili gerekli örnekler beyitler halinde verilmiştir. Dördüncü bölümde, bu araştırmalardan çıkan tüm bilgilerin toplanarak, Dede Korkut ve diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerindeki olumsuzluk ve yokluk biçimlerini açıklayan bir sonuç bölümü bulunmaktadır. Son bölümde, araştırma süresince kullanılan kaynakların listesini içeren bir kaynakça eklenmiştir.
Özet İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızı... more Özet İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızın bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde evrensel bir yapıya bürünen spora, televizyon, radyo, internet, gazete ve dergilerde çok fazla yer verilmektedir. En çok okunan gazetelerin başında spor gazeteleri gelmekte, gazetelerde yer alan spor sayfaları okuyucular tarafından büyük ilgi görmektedir. Bu noktadan hareketle, temel amacı okuyucularına haber vermek, bilgi sunmak olan gazetelerin, özelde de spor gazetelerinin dili akademik araştırmaların konusu olarak değerlendirilmektedir. Farklı bilim dalları, farklı bakış açıları ve inceleme yöntemleriyle sporla ilgili çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmada Stad (1939-1958) ve Fanatik (1995-devam ediyor) gazetelerinde kullanılan savaş metaforları belirlenerek benzerlikler ve farklılıklar üzerinde durulmuştur. Geçmişten günümüze sporda kullanılan savaş metaforları saptanmaya çalışılmıştır. Kavramlar arasında farklı yönlerden benzerlik ilişkisi kurularak oluşturulan metaforlar, spor gazetelerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Spor haberlerini okuyucularına daha etkili anlatmak ve okuyucuların dikkatini çekmek için spor gazetelerinde savaş metaforlarından sıklıkla yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Spor gazetelerinde dil kullanımı, sporda savaş metaforu, sporda şiddet içeren ifadeler.
Spor Gazetelerinde Dil Kullanımı: Stad ve Fanatik'te Kullanılan Savaş Metaforları, 2019
İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızın bir... more İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızın bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde evrensel bir yapıya bürünen spora, televizyon, radyo, internet, gazete ve dergilerde çok fazla yer verilmektedir. En çok okunan gazetelerin başında spor gazeteleri gelmekte, gazetelerde yer alan spor sayfaları okuyucular tarafından büyük ilgi görmektedir. Bu noktadan hareketle, temel amacı okuyucularına haber vermek, bilgi sunmak olan gazetelerin, özelde de spor gazetelerinin dili akademik araştırmaların konusu olarak değerlendirilmektedir. Farklı bilim dalları, farklı bakış açıları ve inceleme yöntemleriyle sporla ilgili çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmada Stad (1939-1958) ve Fanatik (1995-devam ediyor) gazetelerinde kullanılan savaş metaforları belirlenerek benzerlikler ve farklılıklar üzerinde durulmuştur. Geçmişten günümüze sporda kullanılan savaş metaforları saptanmaya çalışılmıştır. Kavramlar arasında farklı yönlerden benzerlik ilişkisi kurularak oluşturulan metaforlar, spor gazetelerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Spor haberlerini okuyucularına daha etkili anlatmak ve okuyucuların dikkatini çekmek için spor gazetelerinde savaş metaforlarından sıklıkla yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Spor gazetelerinde dil kullanımı, sporda savaş metaforu, sporda şiddet içeren ifadeler.
Fransızcadan Türkçeye aktarılan spor terimlerinin ses ve biçim yönünden incelendiği bu araştırmad... more Fransızcadan Türkçeye aktarılan spor terimlerinin ses ve biçim yönünden incelendiği bu araştırmada, söz konusu terimlerin geçiş sürecinde ve sonrasında, bunlara Türkçe bir karşılık bulunması veya bunların Türkçeleştirilmesi sorunsalı ele alınmaktadır. Türkçeye farklı dillerden aktarılan terim ve sözcüklere karşılık bulma veya bunları Türkçeleştirme yönünde ortaya konan yöntemlere, Fransızcadan Türkçeye spor terimlerinin geçiş sürecinde ve sonrasında başvurulmadığı ve bu terimlerin okunup yazıldıkları gibi Türkçeye geçtikleri ileri sürülmektedir. İki sözlükten derlenen spor terimleri üzerinde yapılan biçimsel ve sessel incelemeye göre, toplamda 12 grup oluşturulmuştur. Bu terimleri oluşturan ses birimlerin ve seslemlerin biçimleri ve okunuşları incelendiğinde, hiçbirinin Türkçeye biçimsel yönden aktarılmadığı, çoğunun sadece okunuşlarının geçtiği gözlemlenmiştir. Ayrıca bu terimlerin çoğunun Fransızca okunuşları olduğu gibi değil, Türkçe sesletimine uydurularak aktarıldığı anlaşılmış...
Türk Dilinin üzerinde en çok araştırma ve inceleme yapılan eserlerinden birisi olan Dede Korkut m... more Türk Dilinin üzerinde en çok araştırma ve inceleme yapılan eserlerinden birisi olan Dede Korkut metinleri, dil malzemesi açısından oldukça zengindir. İçerisinde barındırdığı deyimler, atasözleri, mecazlar günümüzde de değerini koruyan ve sıklıkla kullanılan ifadelerdir. Dilin söz varlığını oluşturan, dilin zenginlik ölçütleri içerisinde yer alan deyimler, dilin daha etkili kullanılması ve anlatılmak istenenlerin daha kolay anlaşılabilmesi için kullanılan kalıplaşmış ifadelerdir. Anlatımı güzelleştirmek, kuvvetlendirmek, savunulan düşünceyi etkili kılmak amacıyla dilde yer edinmiş kalıplaşmış ifadelere sıklıkla başvurulmaktadır. Bu çalışmada, dillerin söz varlığı içerisinde önemli yer tutan deyimlerin Dede Korkut’un üçüncü nüshasındaki kullanımları ele alınmıştır. Çalışmada, M. Ekici tarafından hazırlanan “Dede Korkut Kitabı Türkistan/Türkmen Sahra Nüshası Soylamalar ve 13. Boy Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi” adlı eser kullanılarak Dede Korkut’un Türkistan/Türkmen Sahr...
Günümüzde insanları birleştiren ve kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal haya... more Günümüzde insanları birleştiren ve kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Hem yazılı hem görsel basında sürekli spor haberleriyle karşılaşmaktayız. Hayatımızın her alanında yer alan sporla ilgili olarak farklı bilim dalları, farklı bakış açıları ve inceleme yöntemleriyle çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalarda sporun farklı yönlerine vurgu yapılmakta ve genel olarak da toplumun bilinçlenmesi hedeflenmektedir. Bu çalışmada, temel amacı okuyucularına haber vermek, bilgi sunmak olan gazetelerin, özelde de spor gazetelerinin dili, farklı yönlerden incelenmiştir. Canlı bir varlık olan dil, zaman zaman ses ve şekil bakımından birtakım değişikliklere uğramaktadır. Aynı zamanda toplumlar arası etkileşimin arttığı son yüzyılda, diller arasındaki kelime alışverişi de artmaktadır. Bilim, sanat, ekonomi, tıp gibi alanlarda alıntı kelimeler çoğalırken, benzer şekilde spor terimlerinde de alıntı kelimelerin arttığı görülmektedir. Spor gazeteleri ve dergilerinde ve ayrıca televizyonların spor kanallarında kullanılan alıntı spor terimleri, spor deyimleri, sporda şiddet çağrıştıran ifadelerin kullanımı, savaş metaforu, alıntı spor terimlerin yazımı çalışmanın içeriğini oluşturmaktadır. Çalışmada, Stad (1939-1958) ve Fanatik (1995- devam ediyor) gazetelerinde kullanılan spor terimleri, spor deyimleri ve kalıp sözler, savaş metaforları, spor terimlerinin imlasındaki değişiklikler karşılaştırılarak geçmişten günümüze spor gazetelerinin dilindeki değişimler saptanmaya çalışılmıştır. Ayrıca Türk Dil Kurumunun alıntı spor terimlerine önerdiği Türkçe karşılıklar üzerinde durulmuştur. Alıntı spor terimlerine Türkçe kelimeler önerilirken hangi yöntemlerin kullanıldığı, önerilen bu terimlerin günümüzde yaygın olarak kullanılıp kullanılmadığı da değerlendirilmiştir.
Çalışmamızda, Dede Korkut metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk biçimleriyle diğer Eski Anadolu... more Çalışmamızda, Dede Korkut metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk biçimleriyle diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk şekilleri ele alınmıştır. Bu olumsuzluk ve yokluk biçimleri farklı örneklerle açıklanmış ve farklı yönleriyle ele alınmıştır. Çalışmamız, giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Türkçede yer alan olumsuzluk ve yokluk biçimleridir. Bu bölümde, Türkçedeki olumsuzluk ve yokluk biçimleri ele alınmıştır ve örneklerle açıklanmıştır. İkinci bölümde, Eski Anadolu Türkçesi ve Dede Korkut metinleri hakkında bilgi verilmiştir. Aynı zamanda Dede Korkut metinlerinde yer alan tüm olumsuzluk ve yokluk biçimleri sınıflandırılmıştır ve farklı yönleriyle açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde yer alan olumsuzluk ve yokluk biçimleri incelenmiştir. Konuyla ilgili gerekli örnekler beyitler halinde verilmiştir. Dördüncü bölümde, bu araştırmalardan çıkan tüm bilgilerin toplanarak, Dede Korkut ve diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerindeki olumsuzluk ve yokluk biçimlerini açıklayan bir sonuç bölümü bulunmaktadır. Son bölümde, araştırma süresince kullanılan kaynakların listesini içeren bir kaynakça eklenmiştir.
Özet İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızı... more Özet İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızın bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde evrensel bir yapıya bürünen spora, televizyon, radyo, internet, gazete ve dergilerde çok fazla yer verilmektedir. En çok okunan gazetelerin başında spor gazeteleri gelmekte, gazetelerde yer alan spor sayfaları okuyucular tarafından büyük ilgi görmektedir. Bu noktadan hareketle, temel amacı okuyucularına haber vermek, bilgi sunmak olan gazetelerin, özelde de spor gazetelerinin dili akademik araştırmaların konusu olarak değerlendirilmektedir. Farklı bilim dalları, farklı bakış açıları ve inceleme yöntemleriyle sporla ilgili çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmada Stad (1939-1958) ve Fanatik (1995-devam ediyor) gazetelerinde kullanılan savaş metaforları belirlenerek benzerlikler ve farklılıklar üzerinde durulmuştur. Geçmişten günümüze sporda kullanılan savaş metaforları saptanmaya çalışılmıştır. Kavramlar arasında farklı yönlerden benzerlik ilişkisi kurularak oluşturulan metaforlar, spor gazetelerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Spor haberlerini okuyucularına daha etkili anlatmak ve okuyucuların dikkatini çekmek için spor gazetelerinde savaş metaforlarından sıklıkla yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Spor gazetelerinde dil kullanımı, sporda savaş metaforu, sporda şiddet içeren ifadeler.
Spor Gazetelerinde Dil Kullanımı: Stad ve Fanatik'te Kullanılan Savaş Metaforları, 2019
İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızın bir... more İnsanları birleştiren, kaynaştıran bir unsur olarak kabul edilen spor, toplumsal yaşantımızın bir parçası haline gelmiştir. Günümüzde evrensel bir yapıya bürünen spora, televizyon, radyo, internet, gazete ve dergilerde çok fazla yer verilmektedir. En çok okunan gazetelerin başında spor gazeteleri gelmekte, gazetelerde yer alan spor sayfaları okuyucular tarafından büyük ilgi görmektedir. Bu noktadan hareketle, temel amacı okuyucularına haber vermek, bilgi sunmak olan gazetelerin, özelde de spor gazetelerinin dili akademik araştırmaların konusu olarak değerlendirilmektedir. Farklı bilim dalları, farklı bakış açıları ve inceleme yöntemleriyle sporla ilgili çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmada Stad (1939-1958) ve Fanatik (1995-devam ediyor) gazetelerinde kullanılan savaş metaforları belirlenerek benzerlikler ve farklılıklar üzerinde durulmuştur. Geçmişten günümüze sporda kullanılan savaş metaforları saptanmaya çalışılmıştır. Kavramlar arasında farklı yönlerden benzerlik ilişkisi kurularak oluşturulan metaforlar, spor gazetelerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Spor haberlerini okuyucularına daha etkili anlatmak ve okuyucuların dikkatini çekmek için spor gazetelerinde savaş metaforlarından sıklıkla yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Spor gazetelerinde dil kullanımı, sporda savaş metaforu, sporda şiddet içeren ifadeler.
Current Debates on Social Sciences 2 Educational Sciences, linguistic Sciences and Philosophy, 2019
Özet
Alıntı kelimeler, hemen hemen bütün dünya dillerinde bulunmaktadır. Özellikle günümüz te... more Özet Alıntı kelimeler, hemen hemen bütün dünya dillerinde bulunmaktadır. Özellikle günümüz teknolojisinin hızla ilerlediği, genel ağ sayesinde sınırların ortadan kalktığı bir çağda başka toplumlarla ilişki içerisinde bulunmayan bir toplum düşünmek oldukça zordur. İnsanoğlunun var oluşundan başlayıp avcılık, toplayıcılık, tarım, ticari ilişkiler, savaşlar, barışlar, göçler, buluşlar, bilim ve sanat alanındaki değişiklikler ve gelişmeler, felaketler, ekonomik krizler, din değişikliği, teknolojik gelişmeler gibi yeryüzünde yaşanan her olay, dillerin birbirini etkilemesinde önemli rol oynamaktadır. Benzer sebeplerle Batıdan (özellikle Fransızca, İngilizce ve İtalyanca) pek çok spor terimi Türkçeye geçmiştir. Zaman içerisinde bu spor terimleri Türkçe kelimelerle birlikte sıklıkla kullanılarak spor deyimleri haline gelmiştir. Anlatılmak istenilenleri somutlaştırarak anlatmak, anlatımı ilgi çekici hale getirmek, anlatılanı akılda kalıcı hale getirmeye çalışmak amacıyla yaygın olarak kullanılan deyimlere spor alanında da fazlaca rastlanmaktadır. Gol (<İng. goal) yağdırmak, maçın (<İng. match) adamı olmak, depar (<Fr. départ) atmak, şampiyonluğa (<Fr. champion) koşmak gibi. Sporun farklı alanlarında kullanılan deyimler yazılı, sesli ve görüntülü yayınlarda sürekli kullanılmaktadır. Çalışmada, Fanatik gazetesi (1995-devam ediyor) taranarak Batıdan geçen spor terimleriyle oluşturulan spor deyimleri tespit edilmiş ve oluşum şekillerine göre sınıflandırılmıştır. Ortaya çıkan dil malzemesi farklı açılardan değerlendirilmiştir. Anahtar kelimeler: Dil, Gazete, Alıntı kelimeler, Spor terimleri, Sporda kullanılan deyimler.
Öğretim Görevlisi Dr. Uğur Özgür1 1Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Türk Dili Bölümü, Tekirdağ, Türkiye, uozgur@nku.edu.tr
An Evaluation on Sport Expressions Formed with Sports terms Transferred from West and the Type of Formation of These Expressions Abstract Adapted words are used in almost every world language. It is quite difficult to think about a society which is not in relation with other societies in an era where there are no borders because of general network and rapidly improving technology today. Each event on Earth starting from the beginning of human, hunting, collecting, agriculture, commercial relations, wars, peace, migrations, inventions, developments in the fields of science and art, disasters, financial crisis, religion change, technological developments play an important role on the languages affecting each other. Many sport terms have been transferred from the West (especially French, English and Italian) to Turkish for these reasons. These sport terms have been often used with Turkish words and become sport expressions in the course of time. Expressions which are used commonly in order to concretize the subject, make the explaining attractive and catchy are extremely found in the field of sport. For example, Gol (<İng. goal) yağdırmak, maçın (<İng. match) adamı olmak, depar (<Fr. départ) atmak, şampiyonluğa (<Fr. champion) koşmak. Expressions which are used in different fields of sport are often used on written, vocal and visual publications. In this study, the newspaper Fanatik (1995 – still active) is being scanned and sport expressions formed with the sport terms transferred from the West have been determined and classified according to their type of formation. The language material generated has been evaluated from different perspectives. Keywords: Language, Newspaper, Adapted Words, Sport Terms, Expressions Used in Sport
Fransızcadan Türkçeye aktarılan spor terimlerinin ses ve biçim yönünden incelendiği bu
araştırmad... more Fransızcadan Türkçeye aktarılan spor terimlerinin ses ve biçim yönünden incelendiği bu araştırmada, söz konusu terimlerin geçiş sürecinde ve sonrasında, bunlara Türkçe bir karşılık bulunması veya bunların Türkçeleştirilmesi sorunsalı ele alınmaktadır. Türkçeye farklı dillerden aktarılan terim ve sözcüklere karşılık bulma veya bunları Türkçeleştirme yönünde ortaya konan yöntemlere, Fransızcadan Türkçeye spor terimlerinin geçiş sürecinde ve sonrasında başvurulmadığı ve bu terimlerin okunup yazıldıkları gibi Türkçeye geçtikleri ileri sürülmektedir. İki sözlükten derlenen spor terimleri üzerinde yapılan biçimsel ve sessel incelemeye göre, toplamda 12 grup oluşturulmuştur. Bu terimleri oluşturan ses birimlerin ve seslemlerin biçimleri ve okunuşları incelendiğinde, hiçbirinin Türkçeye biçimsel yönden aktarılmadığı, çoğunun sadece okunuşlarının geçtiği gözlemlenmiştir. Ayrıca bu terimlerin çoğunun Fransızca okunuşları olduğu gibi değil, Türkçe sesletimine uydurularak aktarıldığı anlaşılmıştır. Sonuç olarak, farklı dillerden Türkçeye aktarılan terimler veya sözcükler için önerilen türetme, birleştirme, eşanlamlısını kullanma, canlandırma, diğer Türk lehçelerinden veya Anadolu ağızlarının söz varlığından, genel dilden, halk ağızlarından yararlanma, çevirisini yapma gibi farklı yöntemlerle Türkçe karşılıklar aranmasına karşın, dilin konuşucuları tarafından bu terimlerin yeterince kabul görmediği saptanmıştır. Anahtar sözcükler: Fransızca sesletimi, Türkçe, spor terimleri, aktarma, alıntılama, ses ve biçim incelemesi
Uploads
Alıntı kelimeler, hemen hemen bütün dünya dillerinde bulunmaktadır. Özellikle günümüz teknolojisinin hızla ilerlediği, genel ağ sayesinde sınırların ortadan kalktığı bir çağda başka toplumlarla ilişki içerisinde bulunmayan bir toplum düşünmek oldukça zordur. İnsanoğlunun var oluşundan başlayıp avcılık, toplayıcılık, tarım, ticari ilişkiler, savaşlar, barışlar, göçler, buluşlar, bilim ve sanat alanındaki değişiklikler ve gelişmeler, felaketler, ekonomik krizler, din değişikliği, teknolojik gelişmeler gibi yeryüzünde yaşanan her olay, dillerin birbirini etkilemesinde önemli rol oynamaktadır. Benzer sebeplerle Batıdan (özellikle Fransızca, İngilizce ve İtalyanca) pek çok spor terimi Türkçeye geçmiştir. Zaman içerisinde bu spor terimleri Türkçe kelimelerle birlikte sıklıkla kullanılarak spor deyimleri haline gelmiştir. Anlatılmak istenilenleri somutlaştırarak anlatmak, anlatımı ilgi çekici hale getirmek, anlatılanı akılda kalıcı hale getirmeye çalışmak amacıyla yaygın olarak kullanılan deyimlere spor alanında da fazlaca rastlanmaktadır. Gol (<İng. goal) yağdırmak, maçın (<İng. match) adamı olmak, depar (<Fr. départ) atmak, şampiyonluğa (<Fr. champion) koşmak gibi. Sporun farklı alanlarında kullanılan deyimler yazılı, sesli ve görüntülü yayınlarda sürekli kullanılmaktadır. Çalışmada, Fanatik gazetesi (1995-devam ediyor) taranarak Batıdan geçen spor terimleriyle oluşturulan spor deyimleri tespit edilmiş ve oluşum şekillerine göre sınıflandırılmıştır. Ortaya çıkan dil malzemesi farklı açılardan değerlendirilmiştir.
Anahtar kelimeler: Dil, Gazete, Alıntı kelimeler, Spor terimleri, Sporda kullanılan deyimler.
Öğretim Görevlisi Dr. Uğur Özgür1
1Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Türk Dili Bölümü, Tekirdağ, Türkiye, uozgur@nku.edu.tr
An Evaluation on Sport Expressions Formed with Sports terms Transferred from West and the Type of Formation of These Expressions
Abstract
Adapted words are used in almost every world language. It is quite difficult to think about a society which is not in relation with other societies in an era where there are no borders because of general network and rapidly improving technology today. Each event on Earth starting from the beginning of human, hunting, collecting, agriculture, commercial relations, wars, peace, migrations, inventions, developments in the fields of science and art, disasters, financial crisis, religion change, technological developments play an important role on the languages affecting each other. Many sport terms have been transferred from the West (especially French, English and Italian) to Turkish for these reasons. These sport terms have been often used with Turkish words and become sport expressions in the course of time. Expressions which are used commonly in order to concretize the subject, make the explaining attractive and catchy are extremely found in the field of sport. For example, Gol (<İng. goal) yağdırmak, maçın (<İng. match) adamı olmak, depar (<Fr. départ) atmak, şampiyonluğa (<Fr. champion) koşmak. Expressions which are used in different fields of sport are often used on written, vocal and visual publications. In this study, the newspaper Fanatik (1995 – still active) is being scanned and sport expressions formed with the sport terms transferred from the West have been determined and classified according to their type of formation. The language material generated has been evaluated from different perspectives.
Keywords: Language, Newspaper, Adapted Words, Sport Terms, Expressions Used in Sport
araştırmada, söz konusu terimlerin geçiş sürecinde ve sonrasında, bunlara Türkçe bir karşılık
bulunması veya bunların Türkçeleştirilmesi sorunsalı ele alınmaktadır. Türkçeye farklı dillerden
aktarılan terim ve sözcüklere karşılık bulma veya bunları Türkçeleştirme yönünde ortaya konan
yöntemlere, Fransızcadan Türkçeye spor terimlerinin geçiş sürecinde ve sonrasında başvurulmadığı
ve bu terimlerin okunup yazıldıkları gibi Türkçeye geçtikleri ileri sürülmektedir. İki sözlükten
derlenen spor terimleri üzerinde yapılan biçimsel ve sessel incelemeye göre, toplamda 12 grup
oluşturulmuştur. Bu terimleri oluşturan ses birimlerin ve seslemlerin biçimleri ve okunuşları
incelendiğinde, hiçbirinin Türkçeye biçimsel yönden aktarılmadığı, çoğunun sadece okunuşlarının
geçtiği gözlemlenmiştir. Ayrıca bu terimlerin çoğunun Fransızca okunuşları olduğu gibi değil,
Türkçe sesletimine uydurularak aktarıldığı anlaşılmıştır. Sonuç olarak, farklı dillerden Türkçeye
aktarılan terimler veya sözcükler için önerilen türetme, birleştirme, eşanlamlısını kullanma,
canlandırma, diğer Türk lehçelerinden veya Anadolu ağızlarının söz varlığından, genel dilden, halk
ağızlarından yararlanma, çevirisini yapma gibi farklı yöntemlerle Türkçe karşılıklar aranmasına
karşın, dilin konuşucuları tarafından bu terimlerin yeterince kabul görmediği saptanmıştır.
Anahtar sözcükler: Fransızca sesletimi, Türkçe, spor terimleri, aktarma, alıntılama, ses ve
biçim incelemesi