Grande Armée
Grande Armée (Larja o Multa Armeo) esas la nomo en Franca linguo por la nacional armeo di Francia lor la kampanii di Napoleonala militi, dum la komenco di la 19ma yarcento.
Napoléon la 1ma donis ca nomo a l'armeo konsistanta ek 200.000 homi havanta kom skopo invadar Britania, de agosto 1803 til agosto 1805. Kolektar trupi a Boulogne, proxim Franca litoro ma esis marcho hastoza tra Rheno a Sud-Germania kande Napoléon remarkis ke Prusian ed Austrian armei preparis su per invadar Francia.
La Grande Armée origine konsistis ek sis korpi sub komando dil marshali di Napoléon. Tale Napoléon-povo extensis tra Europa, l’armeo augmentis la quanto di soldati. Ol atingis lua maxima staturo di 600.000 homi ye 1812 lor la debuto di invado di Rusia kontre 6ma federuro. Lore l’armeo konsistas ek:
- cirkume 300.000 Franci, Belgi e Nederlandani.
- 95.000 Poloni
- 25.000 Italiani
- 24.000 Bavariani
- 20.000 Saxoniani
- 17.000 Westfaliani
- 20.000 Prusiani
- 35.000 Austriani
- 15.000 Suisiani
- 3.500 Kroatiani
Ecepte Polona ed Austriana korpi, omna kontingenti komandesis da Franca generali.
Forci di Grande Armée
[redaktar | redaktar fonto]En Napoleonal armeo, to es quar separa kavalrio-tipi:
- kurasieri: To es grava kavalrio, equipita preske kom kavalieri kun plastrono e kasko en kupro e stalo. Pro ke la pezo, amba soldato e kavalo divas esar forta, e povas konsequente placar multe da shoko dop la charjo.
- Dragoni: To es precipua susteno, uzita amba en batalio ed exploranto. Por ke sua multa funcionala, ul esis armizar ne sole kun tradicionala sabri, ma anke pistoli e karabini, permizinta li kombatar kom infantrio.
- Husari: To es ambe okuli e oreli di armeo. Taktikale, ol uzesis ambe por explorar e skreno per gardar sua komandi informacita pri la movi dil enemiki, tale impedinta la mem informo a l’adverso.
- Lancieri: Multi es Poloni. To es ecelanta kontre infantrio en quadrato - ube sua lanci es plu longa kam la bayoneti dil infantrio - ed anke chasar retretinta enemiki.
- Linea Infantrio: la bloko di armeo esis facar di ordinala linea infantrio. Infanteria regimenti esis konocita kom demi-brigades e esis komposas di tri o quar batalioni.
- Lejera infantrio: La voltigeur kompanii komencas esar ad-juntita en franca linea regimenti ye 1801. La voltigeurs esis ofte ajila kombati do laboro pri avancar di atako e probas da desordinar enemika formacioni o kanon-esquadi. Pos, separa lejera infanteria regimenti formacesis.
Kun uno havus expektar kom l'imperiestro esis ex-oficiar di artilrio plubonigar da Gribauval, to esas centro. Franca kanoni havis latuno tubi, e sua afusto, rotoroti e harnesaro esis piktita oliva-verda.
Imperiala Gardo di Francia esis l'elitala trupo de sua epoko. To esis, sume, armea unajo kun ambe infantrio e kavalrio divizioni. Napoléon Bonaparte volis li exemple per l'armeo da sequar ed anke forco ke havis kombatar kun il tale multi kampanii ed esis tre loyala pri il. Quankam l'infantrio esis skarse komisita, gard-kavalrio esis ofte lansita en batalio kom decidigiva frapo.
Esis tri secioni:
- Olda gardo: to esis la maxim efekiva de Napoleonal armeo. L'Olda Gardo konsistis ek longe servinta veterani, qui partoprenis en 3 til 5 kampanii.
- Meza gardo.
- Yuna gardo : veterani kun adminime un kampanio e plu bona oficisti.
Tale la batalio-glorio igis a kavalrio ed infantrio, la ponto-konstrukteri dil armeo di Napoléon Bonaparte - la pontonniers - esis necesega di militar-mashino. Lia precipua kontributo esis helpir l'imperiestro diplasar sua forci super obstakli, exemple aquo, per la konstrukto di flotacanta ponti. La habliura di sua pontonniers permisis Bonaparte prenar latera pozicioni da tra riveri ube l'enemiki min expektita e, in la kazo di granda retreto ek Moskva, qua salvis l'armeo de la kompleta destrukto sur la rivero Berezina.