Galileo Galilei
| Vísindaheimspeki 16. öld | |
|---|---|
 | |
| Nafn: | Galíleó Galílei |
| Fæddur: | 15. febrúar 1564 |
| Látinn | 8. janúar 1642 (77 ára) |
Galileo Galilei (15. febrúar 1564 – 8. janúar 1642) var ítalskur stærðfræðingur, stjarnfræðingur og eðlisfræðingur. Hann var upphafsmaður þess að samhæfa kenningu og tilraunir í eðlisfræði. Hann leiddi út lögmálið um jafna hröðun fallandi hlutar, s = (1/2)at² og sannreyndi það með tilraunum. Einnig leiddi hann út fleygbogaferil hlutar á flugi í þyngdarsviði. Hann endurbætti sjónaukann og gerði fyrstur manna merkar og framúrskarandi athuganir með sjónauka á stjarnfræðilegum fyrirbærum. Seinna á ævi hans olli stuðningur hans við kenningar Kópernikusar um það að reikistjörnurnar gengju umhverfis sólina árekstri við kirkjuna og sat hann í stofufangelsi vegna þessara kenninga sinna. Hann hefur alla tíð verið gífurlega mikils metinn fræðimaður og sést það best á því að hann hefur verið nefndur „faðir nútíma stjarnfræði“, „faðir nútíma eðlisfræði“ og „faðir vísindanna“.
Uppgötvun sjónaukans
[breyta | breyta frumkóða]
Á þessum tímapunkti urðu vendingar á ferli Galileó. Vorið 1609 frétti hann að í Hollandi hefði verið fundið upp tæki sem sýndi fjarlæga hluti eins og þeir væru nálægt. Með ítrekuðum tilraunum, uppgötvaði hann hugmyndina á bakvið sjónaukann og gerði sína eigin og hafði til sölu í gleraugnaverslun. Aðrir uppfinningamenn höfðu gert svipaðar uppfinningar og Galileo, en hann skar sig úr því hann komst fljótt að því hvernig var hægt að bæta tækið og gerði sífellt betri sjónauka. Í ágúst þetta sama ár kynnti hann uppfinningu sína fyrir feneyska öldungaþinginu. Hann fékk að launum æviráðningu sem prófessor við háskólann í Padua og laun hans voru tvöfölduð. Galileo var nú einn af launahæstu prófessorunum við háskólann. Haustið 1609 byrjaði Galíleó að fylgjast með himninum með sjónauka sem stækkuðu allt að 20 sinnum. Í desember dró hann fasa tunglsins eins og sést í gegnum sjónauka, sem sýnir að yfirborð tunglsins er ekki slétt, eins og var talið, en það er gróft og ójafnt. Í janúar 1610 uppgötvaði hann fjögur tungl sem snúast um Júpíter. Galileo komst einnig að því að sjónaukinn sýndi margar stjörnur sem eru ekki sýnilegar með berum augum. Þessar uppgötvanir voru algjör opinberun og Galíleó gaf út bók, Sidereus Nuncius (The Sidereal Messenger), þar sem hann lýsti þessum uppgötvunum. Hann helgaði bókina Cosimo II de Medici (1590-1621), fyrrum hertoga, sem hann hafði kennt í stærðfræði fyrir nokkrum árum og nefndi hann tunglið Jupiter eftir Medici-fjölskylduna: Sidera Medicea, eða "Medicean Stars. Galileo var verðlaunaður með skipun sem stærðfræðingur og heimspekingur stórhertogans af Toskana, og haustið 1610 sneri hann aftur til lands síns sem þekktur maður. Áður en hann fór frá Padua, hafði hann uppgötvað undursamlegt útlit Satúrnusar og í Flórens uppgötvaði hann að Venus fer í gegnum breytingar stig eins og tunglið gerir.
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]