Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                

Григориан күнтізбесі

1582 жылдың 15 қазанында Рим папасы Григорий XIII қолданысқа енгізген күнтізбе

Григориан күнтізбесі — әлемнің көп бөлігінде қолданылатын күнтізбе. Католик елдерiнде 1582 жылдың 4 қазанында әке Григорий XIII ескi юлиан күнтізбесінің орнына енгiзiлдi. Тропиктік жылға (365,2422 тәулік) келістіру мақсатында Григориан күнтізбелі жылдың ұзақтығын 365,2425 тәулікке теңістіріп, кібісе жылдарды қайта бөлген.

Айлар мен кібісе жылдар

өңдеу
 
Ай күндерін жұдырықтармен санау. Алақан сүйектері 31 күнді айларды, ал олардың арасындағы шұқырлар 30 күнді айларды белгілейді.

Алдыңда қолданыста жүрген Юлиан күнтізбесіндегідей, Григориан күнтiзбесі — күн күнтізбесі, яғни оның ұзақтығы Жердің күн орбитасынан айналғанына сәйкестендірілген. Григориан жылында 12 ай, әрқайсысы 28-31 күн аралығындағы ұзақтықпен жiктеледi:

Ай Күндер саны
1 Қаңтар 31
2 Ақпан 28 (кібісе жылда 29)
3 Наурыз 31
4 Сәуір 30
5 Мамыр 31
6 Маусым 30
7 Шілде 31
8 Тамыз 31
9 Қыркүйек 30
10 Қазан 31
11 Қараша 30
12 Желтоқсан 31

Күнтізбе циклі әр 400 жыл немесе 146.097 күн қайталанады. 400 жылдың 303-і — кәдімгі және 97-і — кібісе жыл. Күнтізбелі жылдың орташа ұзақтығы — 365+97400 күн немесе 365 тәулік, 5 сағат, 49 минут және 12 секунд. Григориан күнтізбесі бойынша, әр 400-жыл және 4-ке бөлінетін, бірақ 100-ге бөлінбейтін жыл — кібісе жыл болып саналады.

Юлиан және григориан күнтiзбелерiн айырмашылығы

өңдеу

Юлиан және григориан күнтiзбелерiнiң күндерінің айырмашылығы:

Күндер айырмашылығы Кезең (юлиан күнтізбесі бой-ша) Кезең (григориан күнтізбесі бой-ша)
10 5 қазан 1582 — 29 ақпан 1700 15 қазан 1582 — 11 наурыз 1700
11 1 наурыз 1700 — 29 ақпан 1800 12 наурыз 1700 — 12 наурыз 1800
12 1 наурыз 1800 — 29 ақпан 1900 13 наурыз 1800 — 13 наурыз 1900
13 1 наурыз 1900 — 29 ақпан 2100 14 наурыз 1900 — 14 наурыз 2100
14 1 наурыз 2100 — 29 ақпан 2200 15 наурыз 2100 — 15 наурыз 2200
15 1 наурыз 2200 — 29 ақпан 2300 16 наурыз 2200 — 16 наурыз 2300

Мемлекеттердің григориан күнтізбесіне ауысу күндері

өңдеу
Юлиан күнтізбесінің соңғы күні Григориан күнтізбесінің бірінші күні Мемлекттер/аумақтар
4 қазан 1582 15 қазан 1582 Испания, Италия, Португалия, Речь Посполита (Литвалық және Польшаның ұлы княздықтың құрамындағы федерациялық мемлекетi)
9 желтоқсан 1582 20 желтоқсан 1582 Франция, Лотарингия
21 желтоқсан 1582 1 қаңтар 1583 Голландия, Брабант, Фландрия
10 ақпан 1583 21 ақпан 1583 Льеж епископтығы
13 ақпан 1583 24 ақпан 1583 Аугсбург
4 қазан 1583 15 қазан 1583 Трир
5 желтоқсан 1583 16 желтоқсан 1583 Бавария, Зальцбург, Регенсбург
1583 Австрия (бөлігі), Тироль
6 қаңтар 1584 17 қаңтар 1584 Австрия Республикасы
11 қаңтар 1584 22 қаңтар 1584 Швейцария (Люцерн, Ури, Швиц, Цуг, Фрайбург, Золотурн кантондары)
12 қаңтар 1584 23 қаңтар 1584 Силезия
1584 Вестфалия, Америкадағы Испан колониялары
21 қазан 1587 1 қараша 1587 Венгрия
14 желтоқсан 1590 25 желтоқсан 1590 Трансильвания
22 тамыз 1610 2 қыркүйек 1610 Пруссия
28 ақпан 1655 11 наурыз 1655 Швейцария ( Вале кантоны)
18 ақпан 1700 1 наурыз 1700 Дания ( Норвегияны қоса), протестанттық неміс мемлекеттері
16 қараша 1700 28 қараша 1700 Исландия
31 желтоқсан 1700 12 қаңтар 1701 Швейцария (Цюрих, Берн, Базель, Женева)
2 қыркүйек 1752 14 қыркүйек 1752 Ұлыбритания және колониялар
17 ақпан 1753 1 наурыз 1753 Швеция (Финляндияны қоса)
5 қазан 1867 18 қазан 1867 Аляска
1 қаңтар 1873 Жапония
20 қараша 1911 Қытай
желтоқсан 1912 Албания
31 наурыз 1916 14 наурыз 1916 Болгария
31 қаңтар 1918 14 ақпан 1918 Ресей Кеңестік Социалистік Республикасы, Эстония
1 ақпан 1918 15 ақпан 1918 Латвия, Литва
17 сәуір 1918 1 мамыр 1918 Грузия, Әзірбайжан және Армения
18 қаңтар 1919 1 ақпан 1919 Румыния, Югославия Одақтық Республикасы
9 наурыз 1924 23 наурыз 1924 Грекия
18 желтоқсан 1925 1 қаңтар 1926 Түркия
17 қыркүек 1928 1 қазан 1928 Мысыр