Нартюх
Бу атны (неда терминни) башха магъаналары да барды, къарагъыз: Нартюх (магъаналары).| Нартюх | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Илму классификациясы | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Латин аты | ||||||||||||||
| Zea mays subsp. mays L. | ||||||||||||||
|
_MHNT_2.jpg)
Нартюх неда джюгери[1] (лат. Zea mays L. ssp. mays неда Zea saccharata Sturtev[2]) — Къылчыкълы битимле (Poaceae) юйюрден нартюх тукъумну (Zea L.) джангыз культуралы келечисиди. Культура нартюхден сора да Zea тукъумгъа тёрт тюрлю киреди — Z. diploperennis, Z. perennis, Z. luxurians, Z. nicaraguensis, эмда кийик ёсген юч тюб тюрлю — Z. mays: ssp. parviglumis, ssp. mexicana эм ssp. huehuetenangensis. Белгиленнген таксонладан кёбюню буруннгу Мексикада культура нартюхню селекциясында ролю болгъаннга саналады.
Нартюх, культурагъа 7—12 минг джыл мындан алгъа бусагъатдагъы Мексика территориясында чыгъарылгъанды. Бусагъатдагъы Оахака (Гвила Накитц дорбун) бла Пуэбла (Теуакан шахарны къатында дорбун) штатланы территориясында культура нартюхню эм эски табылгъанлары бизни эрагъа дери 4250 бла 2750 джылладандыла. Ол заманда нартюх качанла бусагъатдагъыладан эсе 10 къат чакълы бирге гитче болгъандыла, эмда узунлукълары 3—4 см болгъанды.
Экономика
[тюзет | къайнакъны тюзет]| Дунияда нартюх
чыгъарыу (минг тонна) | |
|---|---|
| 1965 | 226 544 |
| 1970 | 265 831 |
| 1975 | 341 661 |
| 1980 | 396 623 |
| 1985 | 485 527 |
| 1990 | 483 343 |
| 1995 | 517 329 |
| 2000 | 592 472 |
| 2005 | 713 458 |
| 2006 | 706 656 |
| 2007 | 789 641 |
| 2008 | 826 718 |
| 2009 | 818 823 |
| Эм кёб нартюх чыгъаргъан 15 кърал (минг тонна) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Къралла | 1985 | 1995 | 2005 | 2009 | ||
 АБШ |
225 453 | 187 969 | 282 261 | 333 011 | ||
 Къытай |
64 102 | 112 361 | 139 498 | 164 107 | ||
 Бразилия |
22 018 | 36 267 | 35 113 | 51 232 | ||
 Мексика |
14 103 | 18 352 | 19 338 | 20 142 | ||
 Индонезия |
4 329 | 8 245 | 12 523 | 17 629 | ||
 Индия |
6 643 | 9 534 | 14 709 | 16 680 | ||
 Франция |
12 409 | 12 739 | 13 687 | 15 288 | ||
 Аргентина |
11 900 | 11 404 | 20 482 | 13 121 | ||
 КъАР |
8 444 | 4 866 | 11 715 | 12 050 | ||
 Украина |
н/д | 3 391 | 7 166 | 10 486 | ||
 Канада |
6 969 | 7 270 | 9 332 | 9 561 | ||
 Румыния |
11 903 | 9 923 | 10 388 | 7 973 | ||
 Италия |
6 356 | 8 454 | 10 427 | 7 877 | ||
 Маджар |
6 817 | 4 649 | 9 050 | 7 528 | ||
 Нигерия |
1 826 | 6 931 | 5 957 | 7 338 | ||
| Къайнакъ: БМО-ну ашарыкъ эм эл мюлк организациясы | ||||||
Дагъыда къарагъыз
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Нартюх бла будайны игилендириуден халкъла арасы аралыкъ
- Нартюх джау
- Нартюх чыгъаргъан къралланы тизмеси
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ Русско — карачаево-балкарский словарь // Эльбрусоид
- ↑ Дагъыда къарагъыз: атланы башха синонимлери(ингил.)
 Бу, тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.
|