Dogma
Dogma yan jî Dogmatîzm, baweriyek yan jî komeke baweriyan e ku ji aliyê endamên komekê ve bê pirs û bê guman tê pejirandin.[1] Dogma, dibe ku ew di awayê pergalek fermî ya prensîb an doktrînên dîneke de be, wek mînakên Katolîkiya Roma, Cihûdaîzm, yan jî Protestantî û her weha helwestên fîlozofek yan jî ekolek felsefî yên wekî Pozîtîvîzm, Postmodernîzm, Wekhevîxwazî û Ronakbîriya tariyê ye.[2] Di heman demê de dibe dogmatîzm ku di pergalên baweriya siyasî de, wekî Marksîzm, Komunîzm, Kapîtalîzm, Pêşverûbûn, Lîberalîzm, Kevneperestî û di Faşîzmê de jî were dîtin.[3][4]
Di wateya pejoratîf de, dogma biryarên bi darê zorê, wekî berjewendî yan jî desthilatên siyasî yên êrîşkar vedibêje.[1][5] Dogmatîzm, bi gelemperî, li ser hinek baweriyên bihêz ên ku alîgirên wê ne amade ne ku bi aqilane nîqaş bikin tê bikaranîn. Helwest wekî helwesteke dogmatîk, yan jî wekî dogmatîzmê tê binavkirin ku gelek caran ji bo behsa mijarên girêdayî dînê tê bikaranîn, lê tenê bi helwestên teîstî ne sînordar e û pir caran bi rêzgirtina dogmayên siyasî an felsefî tê bikar anîn.
Etîmolojî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Peyva dogma di sedsala 17an de ji dogma ya latînî hatiye wergerandin ku tê wateya "bingehek felsefî" yan prensîb, ku ji dogmaya yewnanî (δόγμα) tê wateya "tiştê ku meriv rast difikire" û lêkera dokein, "baş xuya dike" hatiye wergerandin.[6][7] Pirjimar a fikirî li ser bingeha peyva yewnanî, "dogmata" ye.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ a b "Definition of DOGMA". www.merriam-webster.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 29 nîsan 2022.
- ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Dogma". www.newadvent.org. Roja gihiştinê 29 nîsan 2022.
- ^ "Opinion | Yes, liberal democracy is struggling, and the progressive left isn't helping". Washington Post (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 29 nîsan 2022.
- ^ Frum, David (18 îlon 2017). "Challenging the Dogmas of Right and Left". The Atlantic (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 29 nîsan 2022.
- ^ "Definition of dogma | Dictionary.com". www.dictionary.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 29 nîsan 2022.
- ^ "dogma | Etymology, origin and meaning of dogma by etymonline". www.etymonline.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 29 nîsan 2022.
- ^ "dogma". The Free Dictionary.
 | Ev gotara têkildarî felsefeyê şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |