Laterit
 | |
| Klass |
regolith  |
|---|---|
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Laterit po gweres trovannel yw eghen a weres kevys yn tylleryow trovannel. Eghen yw laterit a galettir.
Gweres yw laterit rych yn horn hag aluminiom konsidrys dell yw usys dhe vos furvys yn ranndiryow trofannel tomm ha gleb. Yma dhedha liw rudh gossenek drefen aga dalgh oksidow horn. I a dhispleg drefen tewedha hir ha dour a'n garrek weli, dell yw usys pan vo tempredhow ughel ha glaw trom yn sesonow gleb ha segh an eyl warlergh y gila. Argerdh termyn hir yw tewedha trovannel (lateritthe). An brassa rann a'n ranndiryow a gomprehend lateritow yw ynter an trovannow Cancer ha Capricorn.
Francis Buchanan-Hamilton o an kynsa dhe usya hag henwel furvyans laterit yn Eynda yn 1807. En a'n henwis 'laterit' dhyworth an ger Latin later, ow styrya bryck. Usys yw an ger lemmyn rag deskrifa nivelinnow gweres rych yn seskwioksidow. Seskwioksid yw oksid gans tri atom a garbon ha dew atom a alkan.
Yn istorek, treghys veu laterit dhe shapow hevelep dhe vryckys, ha usya yn drehevel tirnosow. Wosa 1,000 OK usys veu laterit yn efan yn drehevyansow kepar hag Angkor Wat. A-dhia kres an 1970ow, usys veu laterit rag enep nebes fordhow yn le meyn.
