Annie M.G. Schmidt
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
.jpg)
Anna Maria Geertruida ("Annie") Schmidt (Kapelle, 20 mei 1911 - Amsterdam, 21 mei 1995) waor 'n Nederlandse sjriefster en diechteres vaan kinderliteratuur, tillevisiescrips en cabarètesk, satirisch werk veur volwassene. Häör werk is, veural in 't Nederlandsetaolgebeed, zier algemein bekind en weurt nog ummer väöl (veur)geleze.
Leve
bewirkSchmidt woort gebore in 't Ziews Kapelle es dochter vaan Johannes Daniël Schmidt, dominee in 't dörp, en Geertruida Maria Bouhuijs. Häör awwers waore neet vaan Ziewsen aofkoms en op sjaol woort ze geplaog um häör geaffecteerde oetspraok vaan 't Ziews. Nao häör sjaol góng ze wèrke es bibliothecares in Vlissingen en Amsterdam. Kort nao d'n Twiede Wereldoorlog kaom ze in deens vaan Het Parool, de Amsterdamse gezèt boeveur ze tot 1958 (iers en documentaliste en tenao es redactries) zouw wèrke.
Vaanaof 1950 kreeg ze get mèt sjemis Dick van Duijn, dee al getrojd waor en neet gesjeie. Sinds 1954 woende ze mèt häöm same, soms aon de Côte d'Azur meh dèks ouch, umtot Schmidt heimwee had nao Nederland, in Berkel en Rodenrijs. Oet dees relatie woort in 1952 'ne zoon gebaore, Flip. Vaanaof de jaore 1950 riechde ze häör werk ouch op radio en later op de tillevisie. Ouch begós ze aon kinderbeuk in roman- en feuilletonvörm, die allemaol tot klassiekers zouwe weure.
't Samezien mèt Van Duijn doort tot dee zienen doed in 1981. Heinao góng Schmidt in Amsterdam woene. Ze wèrkde tot in de jaore negeteg door, meh door 'n ougkrenkde bekans blind gewore woort dat ummer lesteger. Nao de slechte recensies vaan häör lèste speul stopde ze mèt sjrieve. Einen daag nao häöre veerentachtegste verjaordaag storf ze. 't Pebliek woort vertèld tot ze 'nen attak had gekrege; later pas brach de femilie nao boete tot 't um zelfmaord (euthanasie) góng. Schmidt woort begrave op de Amsterdamse begraofplaots Zorgvlied.
Werk
bewirkIn häör beginjaore bij Het Parool góng Schmidt bij cabarètgróp De Inktvis. Hei begós ze ouch de tösselètters M.G. te drage, umtot dao al 'n aander A. Schmidt wèrkde. Ze zouw tekste goon sjrieve veur Wim Kan, Conny Stuart en Wim Sonneveld. Oonder mie de leedsjes Zeur niet en Margootje zien vaan häör haand.
Tösse 1952 en 1958 sjreef ze de tekste veur 't huurspeul In Holland staat een huis. In de volksmoond kraog dit radioprogram de naom vaan zien hoofrolspeulers, De familie Doorsnee. Leedsje Ali Cyaankali woort hei bove d'n doupvoont gehawwe. Schmidt häör tillevisiedebuut kaom al in 1957, mèt Pension Hommeles. Väöl bekinder evels (want oetgezoonde in 'nen tied tot väöl mie lui al 'n tv hadde) woort Ja zuster, nee zuster, wat vaan 1966 tot 1968 op de tv kaom. De serie späölde in 'Een rusthuis vol herrie' (d'n oondertitel) meh drejde veural um de väöl leedsjes die veurbijkaome.
Inspiratie veur de show waor eigelek de musical, dee Schmidt in 1965 veur 't iers t'r haand naom mèt Heerlijk duurt het langst. Hei-in kump 't leed Op een mooie pinksterdag veurbij. Nog väöl musicals zouwe volge, dao-oonder En nu naar bed, bekind vaan Vluchten kan niet meer. Gesproke speule waore oonder mie Er valt een traan op de tompoes oet 1980.
Häöre naom in de kinderliteratuur maakde ze al in de late jaore 1940 bij Het Parool, in de vörm vaan gediechskes. Dees gediechskes handele dèks euver vertèlselkesfigure (reuze, prinsesse, drake etc.) of (sprekende) bieste. Zier bekind woorte beveurbeeld Het fluitketeltje, De spin Sebastiaan en Dikkertje Dap. Veural wie, vaanaof 1950, de veerskes woorte gebundeld, bereikde häöre naom gans Nederland (en neet allein de lezers vaan Het Parool, wat veural in Amsterdam geleze weurt). In 1952, wie de inspiratie naoleet, stopde ze mèt dees gediechskes en góng ze (tot en mèt 1957) wijer mèt Jip en Janneke, zier realistische (proza)verhäölkes euver twie kleuters. Zoon Flip stoont model veur Jip (al bereikde heer pas aon 't ind vaan deen tied de kleuterleeftied).
Ouch al in 1952 debuteerde ze in bookvörm, mèt Abeltje, euver 'ne gewoene lifjoonk dee oontdèk tot ziene lif kin vlege en mèt drei passagere de wereld euvervluig. Ouch in Wiplala (1957) kump e boetegewoen elemint (e menneke mèt touverkrach) de wereld vaan gewoen kinder binneloupe. Get soortgelieks gelt veur Minoes (1970), euver 'n jóng vrouw die vreuger 'n kat waor. Dit book waor gebaseerd op 'n ieder feuilleton (allein postuum oetgebrach) mèt de naom Ibbeltje. Ouch in feuilletonvörm gesjreve zien Pluk van de Petteflet (1971) en Otje (1980), boe-in de hoofpersoene door 't verhaol heer mèt laankdorege probleme te kaampe höbbe die ze oetindelek (mèt behölp oonder mie vaan bieste) oplosse. Veur get awwer kinder, en veur gebruuk op sjaol, sjreef ze Troep op de stoep en Waaidorp. Nog in 1990 sjreef Schmidt mèt Jorrie en Snorrie 't Kinderbokeweekgesjenk.
Samewèrkinge
bewirkVeur häör gediechskes wèrkde Schmidt same mèt de cartoonis Wim Bijmoer, die zien pleetsjes neve de veerskes in de gezèt woorte aofgedrök. Ze versjene ouch in de beukskes die in de jaore 1950 woorte oetgegeve. In de bundel Ziezo, boe alle veerskes same in stoon, en ouch d'n insegste vörm boe-in ze nog weure oetgegeve, zien de mieste vaan zien illustraties evels weg. Vaanaof Jip en Janneke wèrkde Schmidt same mèt Fiep Westendorp, die de twie kinnekes hun karakteristieke zwarte silhouetsjes gaof. Bij Wiplala kaome de pleetsjes vaan Jenny Dalenoord (in modern versies neet mie). Vaanaof Pluk van de Petteflet wèrkde weer oetgebreid mèt Westendorp same, die noe kleurepleetsjes kós make. De samewèrking tösse hun twie gelt es bezunder vröchbaar en Westendorp waor Schmidt häöre favorieten illustrator. Häör sjaolwerk woort geïllustreerd door Mance Post.
Componis veur häör cabarètleedsjes waor in 't begin Cor Lemaire. Ouch Peter Kellenbach wèrkde mèt häör same (in Marjolijne, gezoonge door Wim Sonneveld). De vröchbaarste samewèrking evels waor mèt Harry Bannink. Sinds dee de leedsjes toenzat veur Heerlijk duurt het langst, deeg heer dat veur al häör werk, boe-oonder ouch Ja zuster nee zuster. Es zoedaoneg sjreef heer mèt Schmidt talloes hits.