Drie keuninge

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De drie keuninge zint drie magieërsj of sjterregelièrde oet 't oaste, die naodat Jezus waor gebore in Bethlehem bie häöm op bezeuk ginge. Dat weurt besjreve door de evangelis Mattheus in 't Nuuj testament. De viering vingk plaats op 6 januari, 13 daag nao Kaersjmes. De naam van 't volksfiès ies ouch Driekeuninge. 'ne Andere naam ies daartièndaag.

Op 6 januari weurt ouch 't hoagfiès van de Epifanie of Openbaring van de Hièr gevierd.

De legende, die neve 't evangelie óntsjtóng geuf in de 12e ièw de name van de drie keuninge. Ze sjtèlle de drie laeftieje veur, Caspar ies 60 jaor oud en weurt veurgesjtèld mèt wiete haore en lange baard. Melchior ies 40 jaor haet 'n dónker huud mèt baard en Balthasar ies 'ne jóng van 20 zónder baard. De gesjinke, die zie bie ziech houwe bie 't bezeuk aan Jezus waore mirre (Caspar), goud (Melchior) en wierouk (Balthasar).

In de dóm van Kölle bevinge ziech saer 1164 de sjtoffelike reste en relieke van de drie keuninge in ein riek verseerd sjrien in de vörm van 'n basiliek.

De drie keuninge zint besjermheilige tege koppien, vallende krenkde en veur gevaore op reis. In Kölle koeste luuj, die van plan waore op reis te goon 'n zoa geneump drie-keuningebreefke ophole, dat hun zouwe besjerme tege hóndsdölheid.

Hoeszege

Ter herinnering aan d'n duip (zuug (hoagfiès)Epifanie) besjteit in de Katholieke kèrk de traditie van de hoeszege. Mèt wiewater weurt 't hoes gezegend en were de lèttersj C+M+B op of neve de hoesdeur gesjreve. Die lèttersj, die onheil zouwe veurkómme, blieve sjtoon tot Pinkstere.

Folklore

't Familie-ete op dezen daag herinnert aan de broelof van Cana (besjreve in de biebel), die ouch op dezen daag herdach weurt (zuug: Epifanie). 't Gebruuk um 'ne keuning te keze door 'n boan ies 'n euverbliefsel oet de heidense saturnalië (Romeins volksfiès van 17-23 december). In Roame woort ter gelegenheid van die fièste 'ne keuning gekoze door loting of door 't trèkke van 'n boan oet 'n wan. Es deze boankeuning 'ne sjlaaf waor, dan waor ziene hièr verpliech häöm einen daag te dene.

In de aafgeloupe 12 daag waor 't de Germaanse veurouwersj verbao um boane te ete, daorum waore ze bliej, dat de verboje vröch, versjtop in 'ne kook, op de daartiènde daag woort opgedeend en de gelökkige eter woort tot tiedelike daagkeuning gekroand. Dat gebruuk weurt tot noe toe in ière gehoute. Sóms weure breefkes getrokke es loting of weure sjpeelkaarte verdeild: de harte keuning waor dan keuning en harte dam de keuningin. De tiedelike keuning haet 't de res van d'n daag veur 't zègke.

Ouch weurt door kinger saoves langs de deure gegange ónder 't zinge van 'n oud volksleedsje: 'n driekeuningeleedsje. Van de toehuèrdersj kriege ze dan 'n paar cente of van alles lekkersj mèt.

Driekeuningeleedsje

Teks van ein van de leedsjes:

Drie keuninge, drie keuninge
geef miech 'ne nuje hood
d'n ouwe ies versjlete
mien mojer maog 't neet wete
mien vader houw gein geld (of: want pap dae haet `t geld
drie keuninge zint besjteld (of: op `ne ruèster oetgetèld)
Drie keuninge drie keuninge geef miech eine nuje hood.