Leo Horn

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Leopold Sailvin (Leo) Horn (Zitterd, 29 augustus 1916 - Amstelveen, 16 september 1995) waas eine Nederlandjse voetbalsjeidsrechter op internationaal niveau, textielhanjelaer en verzètssjtriejer in de Tweëde Waereldaorlog.

Jeug

Horn woort gebaore in Zitterd es buurtgenootje van Toon Hermans. Same organiseerde ziej circusveursjtèllinge: Hermans trooj op en Horn waas de 'directeur.' "De opbrèngs waas voldoende óm eine daag lekker misselik te zeen van de zawte drop." Horn ziene vader waas veëhanjelaer.
Vanaaf zien zösde deeg hae aan voetballe. In 1928 vertrok 't gezin Horn nao Amsterdam. Dao bezoch hae de HBS. Daonao woort hae, zelf joods, jóngste bedeende biej de joodse textielfirma Lehmann & Co. Zien carrière verleep veursjpoedig: bènne ein paar jaor waas hae opgeklómme tot vertaengewoordiger.
Ouch in Amsterdam voetbalde hae totdat ein kneeblessure op zien zevetieënde dat wiejer ónmeugelik maakde. In 1933 woort hae amateursjeidsrechter, en hae deeg dat zoa good dat hae vief jaor later al de kampioenswedsjtried in Amsterdam moch fluite. In 1938 sjtapde hae euver nao de KNVB.

Aorlog

In 1941 kreeg de firma Lehmann eine Verwalter, dae 't joodse personeel, wo-ónger Leo Horn, óntsjloog. Horn, van nature 'ne man mèt de neuëdige bravoure en mood, naom ein valsje identiteit aan. Hij hólp tieëntalle óngerdukesj aan veilige adresse. Later sjloot hae zich aan biej de Sabotagegroep Amsterdam-Zuid. Dao-in naom hae deil aan ein aantal riskante acties, zoa-es de euverval op tweë Duutsje munitiewages. Nao de bevrijding kaom hae biej de militaire pelitie van de Bènnelandjse Sjtriedkrachte. Dao sjmaakde hae de voldoening mit te wirke aan de óntmaskering van de SD'er dae destieds zien zöster hèj gearresteerd en häör tweë jaor Bergen-Belsen hèj bezörg.
Doordat Horn al vreug 't ware karakter van de Duutsje bezètter doorzaog, euverlaefde 't groatste deil van zien femilie de aorlog. Allein ziene broor, dae ouch biej 't verzèt waas, kaom óm in Sobibór.

Sjeidsrechter

Nao de aorlog pakde Horn zien werk es sjeidsrechter weer op. In 1948 floot hae veur 't eësj eine wedsjtried in de hoagste klasse van de KNVB. Drie jaor later woort hae op de internationaal lies gezat. Naodat hae drie lanjewedsjtrieje hèj geflaote (Èngelandj-Belsj, Saarlandj-Noorwege, Èngelandj-Hongarije) kroog hae in 1953 de felbegeerde FIFA-badge. En al sjnel woort hae ein van de bekèndste en meis gevraogde sjeidsrechters in de waereld. Nao hujige maotsjtave waas hae 'ne heël autoritaire man; d'r waas in 't veldj mèr eine de baas, en dat waas hae. Wiej de jónge Willem van Hanegem èns protesteerde taenge ein besjlissing van Horn, reageerde dae door häöm eine sjöp ónger zien achtersjte te gaeve.
Ouch door zien excentriek gedraag woort hae beroemd. Hae waas de eësjte sjeidsrechter dae neet sjteevas in 't zjwart gekleid góng, mèr ouch in ’t gries, dónkerroad of dónkergreun. Ouch waas 't 'ne man mèt heël oetgesjpraoke meininge, die hae jaorelank opsjreef in ziene column Voetbalmeditatie in 't AVRO-blaad Televizier. Daobiej sjpaarde hae ouch de voetbalbesjtuurders neet, wat zien carrière sjtèllig gein good haet gedaon. Want ouch al woort hae gezeen es eine internationale top-arbiter, ein WK-finale haet hae noats geflaote, en veur 't toernooi van 1966 woort hae neet èns oetgeneuëdigd. Op 31 augustus van dat jaor floot hae ziene 133ste en lètste wedsjtried, 't vrundjsjappelike duel Ajax - Bulgarije.

Lètste jaore

Ouch zakelik góng 't Leo Horn nao de aorlog veur de wèndj: begin 1946 begoosj hae zien eige sjtóffezaak, en nao groate zakelike successe bezaot hae ein kete van 16 winkels, die ziene naam droge. In 1992 verkoch hae de zaak. Hae maakde 't nog mit dat ziene opvolger dees bènne tweë jaor failliet wist te laote gaon.
Horn is tweë maol getrouwd gewaes en hèj ein dochter, Elles.
Zien groatste hobby's ware paerdrieje (in 1954 waas hae Nederlands kampioen jachrieje) en veural jage. Dees lètste bezigheid leijde in 1963 tot ein groate rel, wiej hae in de Noordoaspolder ein kat doadsjoot, nao eige zègke ómdat 't deer "pardoes in de baan van de kogel waas gesjprónge."
In 1987 óntmoette hae weer zien groate leefde, Arla Dothee, womit haet zien lètste jaore gelökkig doorgebrach in Culemborg. In 1992 woort hae getróffe door ein beroerte, wovan hae hersjtèlde, mèr ein tweëde, veer jaor later, woort 'm fataal.

Belangrieke wedsjtrieje

1954: Interland Wembley, Èngelandj–Hongarije 3-6 (eësjte keër in 50 jaor dat 't Èngelsj èlftal verloor op Wembley.)

1957: Finale Europacup 1 in Bernabéu (Madrid), Real Madrid – Fiorentina 2 – 0

1962: Finale Europacup 1 in 't Olympisch Sjtadion in Amsterdam, Benfica – Real Madrid 5 - 3

1962: Wereldkampioensjap Voetbal in Chili.

D'r ware 42 sjeids/grensrechters oetgeneuëdigd veur 29 wedsjtrieje. Leo Horn kroog mèr leefs drie wedstrieje. Daobiej ouch de kwartfinale mèt Chili, wovan eërder tweë wedsjtrieje oet de handj ware geloupe:

poulewedsjtried Èngelandj – Hongarije
poulewedsjtried Duitsland – Zwitserland
kwartfinale Chili – Rusland
grensrechter biej de finale Brazilië – Tsjechoslowakije.

Brónne

Leo Horn fluit (Autobiografisch, 1964)
Biografisch Woordenboek van Nederland - biografie