Rouke

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Mit rouke wuuertj 't nöttige van smöljerendjen tabak door middel van inaome gemèndj. 't Guuef ouch anger genotsmiddele en drugs die gerouk kinne waere, meh meistal bedoeltj me mit rouke 't rouke van tabak. Rouke is sjajelik veure gezóndjheid; de roukverslaving wuuertj veroearzaak door nicotien. 't "Zin" höbben in 'n sigaret is feitelik e signaal van 't lichaom richting de hersene det 't lichaom nicotien wiltj.

Tabak is euveral oppe waereldj vrie te verkriege, mer inne meiste lenj waere d'r hoeag accienzen op gehöffen en rouke wuuertj ouch op anger menere óntmeujig. In Nederlandj gebeurtj dit beveurbeildj via de Tabakswet die saer 1 jannewarie 2004 edere wèrknömmer 't rèch guuef op 'n roukvrie wèrkplaats, ouch inne horeca. In 't Belsj gebeurtj dit ouch saer juni 2011.

Inne vouksmóndj sprèk me ouch waal van pave, zwame of vlemme.

Inhaadj van tabaksrouk en gezóndjheidsgevolge

Rouke haet väöl naodeilige gevolge veure gezóndjheid door e groeat aantal aan giftige stóffe. De wichtigste giftige stóffen in tabaksrouk zeen:

taer: veroearzaak roukershoos en is kankerverwèkkendj.
nicotien: 'n verslavendje stóf die ónger angere 'nen hoeage blooddrök veroearzaak en bloodvater besjajig en vernejtj.
koolmonoxide: zurg veur 'n slechte conditie en besjajig de vaatwandj.
stikstofmonoxide: besjajig de vaatwandj èn zèt 'n fysiologisch mechanisme in gank det leidj toet vernejjing vanne bloodvate.

Tabaksrouk bevatj nag väöl mieër anger giftige stóffe. Sommige daovan zeen e gevolg vanne meneer woróp tabak verboewdj wuuertj (bv. bestriejingsmiddele), angere zitte van nature inne tabaksplantj

Tabaksrouk bevat nog talloze andere giftige stoffen. Sommige daarvan zijn een gevolg van de wijze waarop de tabak verbouwd is (bestrijdingsmiddelen), andere zitten 'van nature' in de tabaksplant of óntstaon door ónvólledige verbranjing. Get veurbeildje hievan zeen: nitrosamine, formaldehyde, arseen (e zwaor metaal), cyanide, aceton (ómme nagellak eweg te haole), ammoniak, aekzoer, DDT (e bestriejingsmiddel), polonium (radioactief) en benzeenverbinjinge. De wichtigste krenkdjes die gans of groeatedeils door rouke veroearzaak waere zeen lóngkanker, COPD en hert- en vaatkrendjes.

Roukers in Nederlandj

27,5% vanne luuj in Nederlandj rouk. Dees luuj kómme de maotsjappie zoea 2,4 miljard euro. Dees koste ontstaon doordet roukers dökker krank zeen en 'n lieëger productiviteit höbbe. Daointaenge levere de accienzen op tabak de Nederlandjse sjatkies ruum 2,3 miljard euro op. Ouch is oet óngerzeuk gebleke det roukers, ómdet ze ieëder doead gaon, mènder koste ane gezóndjheidszurg make. Daobie bespaartj rouke de staat pensioenkoste, doordet ieëder doead gaon ouch mènder oet te kieëre pensioen beteikentj.

Zuuch ouch

Ruike