Gewervelde bieste: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Hujige versie per 6 apr 2019 00:12

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De gewervelde bieste zien 'nen oonderstam vaan bieste, deil vaan de stam vaan Chordata die allemaol 'n inwendeg gereemsel höbbe, inclusief sjeel en rögkegraot, en dèks relatief groete herses. De gewervelde bieste weure traditioneel in vief klasse verdeild:

Es zèsde klas gelle allewijl de Prikke, gewervelde meh kaakloes bieste die soms weure gezeen es zier primitief vèsse meh dèkser es die hun ingste verwante daan wel lèste veurawwers.

Cladistisch klop vaan dees indeiling (zij 't mèt vief of mèt zès klasse) niks. De vèsse stamme aof vaan bieste die fenotypisch gezeen prikke waore. Zelf valle ze oeterein in kraakbeinvèsse en beinvèsse, meh 't lèste taxon heet geine veurawwer dee de euvergebleve gewervelde neet höbbe. Dees bieste, de Tetrapoda (veervoters), stamme um perceis te zien vaan Kwasvinnege vèsse aof. Daobinne stamme de Reptiele weer aof vaan bieste die op Amfibieë mote höbbe geleke, stamme de Zoogdiere aof vaan reptielechtege bieste, en höbbe de levende Reptiele geine veurawwer gemein die de Veugel neet kinne.

De traditioneel erkinde gróppe zien dus in väöl gevalle parafyletisch. Samegevat:

De Prikke (Petromyzontiformes) zien pas monofyletisch es me alle aander gewervelde touwveug (dit maak 't taxon Vertebrata);
De Vèsse (Pisces) zien pas monofyletisch wienie me alle veervoters touwveug; 'tzelfde gelt veur de Beinvèsse;
De Reptiele zien pas monofyletisch wienie me de Veugel touwveug (dit maak 't taxon Sauropsida)

Wijer:

De Amfibieë zien pas gans discreet wienie me, neve hun fossiel Amfibie-echtege veurawwers, ouch de reptiele (sensu lato) inveug (dit maak 't taxon Tetrapoda)
De Reptiele zien um dezelfde rei pas gans discreet wienie me neve de Veugel ouch de Zoogdiere touwveug (dit maak 't taxon Amniota)

De gewervelde diere zien oet sliemprikechtege bieste oontstande; de huiege Sliemprikke (visechtege bieste mèt 'ne sjeel meh zoonder rögkegraot) gelle es levende fossiele. Zoewel de vèsse wie de reptiele zien parafyletisch: oet de vèsse zien alle aander klasse oontstande (same bekind es Tetrapoda) en oet de reptiele zien de veugel geëvolueerd.

Zuug ouch

Oongewervelde bieste

Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle

@@ Tekslien 1: / Tekslien 1: @@
 {{dialek|Mestreechs}}
-De '''gewervelde diere''' zien 'n klein meh hiel veurnaom [[stam (biologie)|stam]] vaan [[bieste]], die allenei 'n inwendeg [[skelèt]] höbbe, inclusief [[sjedel]] en rögkegraot, en dèks relatief groete [[herses]]. De gewervelde diere zien in vief good te oondersjeie [[klasse (biologie)|klasse]] te verdeile:
+De '''gewervelde bieste''' zien 'nen oonderstam vaan [[bieste]], deil vaan de stam vaan [[Chordata]] die allemaol 'n inwendeg [[gereemsel]] höbbe, inclusief [[sjeel]] en rögkegraot, en dèks relatief groete [[herses]]. De gewervelde bieste weure traditioneel in vief [[klasse (biologie)|klasse]] verdeild:
 * [[Vèsse]]
@@ Tekslien 8: / Tekslien 8: @@
 * [[Zoogdiere]]
+Es zèsde klas gelle allewijl de [[Prikke]], gewervelde meh kaakloes bieste die soms weure gezeen es zier primitief vèsse meh dèkser es die hun ingste verwante daan wel lèste veurawwers.
-De gewervelde diere zien oet de [[Sliemprikke]] oontstande.
-[[categorie:Gewervelde diere|*]]
-[[Categorie:Biologie]]
+Cladistisch klop vaan dees indeiling (zij 't mèt vief of mèt zès klasse) niks. De vèsse stamme aof vaan bieste die fenotypisch gezeen prikke waore. Zelf valle ze oeterein in [[kraakbeinvèsse]] en [[beinvèsse]], meh 't lèste taxon heet geine veurawwer dee de euvergebleve gewervelde neet höbbe. Dees bieste, de [[Tetrapoda]] (veervoters), stamme um perceis te zien vaan [[Kwasvinnege]] vèsse aof. Daobinne stamme de Reptiele weer aof vaan bieste die op Amfibieë mote höbbe geleke, stamme de Zoogdiere aof vaan reptielechtege bieste, en höbbe de levende Reptiele geine veurawwer gemein die de Veugel neet kinne.
-[[am:የጀርባ አጥንት ያላቸው እንስሳት]]
-[[ang:Hrycgdēor]]
+De traditioneel erkinde gróppe zien dus in väöl gevalle [[parafyletisch taxon|parafyletisch]]. Samegevat:
-[[ar:فقاريات]]
-[[az:Onurğalılar]]
+* De [[Prikke]] (Petromyzontiformes) zien pas monofyletisch es me alle aander gewervelde touwveug (dit maak 't taxon Vertebrata);
-[[bat-smg:Stoborėnē]]
+* De [[Vèsse]] (Pisces) zien pas monofyletisch wienie me alle veervoters touwveug; 'tzelfde gelt veur de Beinvèsse;
-[[be:Хрыбетныя]]
+* De [[Reptiele]] zien pas monofyletisch wienie me de Veugel touwveug (dit maak 't taxon Sauropsida)
-[[bg:Гръбначни]]
-[[bn:মেরুদণ্ডী প্রাণী]]
+Wijer:
-[[br:Vertebrata]]
-[[bs:Kičmenjaci]]
+* De [[Amfibieë]] zien pas gans discreet wienie me, neve hun fossiel Amfibie-echtege veurawwers, ouch de reptiele (sensu lato) inveug (dit maak 't taxon Tetrapoda)
-[[ca:Vertebrat]]
+* De [[Reptiele]] zien um dezelfde rei pas gans discreet wienie me neve de Veugel ouch de Zoogdiere touwveug (dit maak 't taxon [[Amniota]])
-[[cs:Obratlovci]]
-[[cy:Fertebrat]]
+De gewervelde diere zien oet [[Sliemprikke|sliemprikechtege]] bieste oontstande; de huiege Sliemprikke (visechtege bieste mèt 'ne sjeel meh zoonder rögkegraot) gelle es [[levend fossiel|levende fossiele]]. Zoewel de vèsse wie de reptiele zien [[parafyletisch taxon|parafyletisch]]: oet de vèsse zien alle aander klasse oontstande (same bekind es [[Tetrapoda]]) en oet de reptiele zien de veugel geëvolueerd.
-[[da:Hvirveldyr]]
-[[de:Wirbeltiere]]
+== Zuug ouch ==
-[[el:Σπονδυλωτό]]
+* [[Oongewervelde bieste]]
-[[en:Vertebrate]]
-[[eo:Vertebruloj]]
+{{sjtumpke}}
-[[es:Vertebrata]]
-[[et:Selgroogsed]]
+[[categorie:Gewervelde dere|*]]
-[[eu:Ornodun]]
+[[Categorie:Dere]]
-[[fa:مهره‌داران]]
-[[fi:Selkärankaiset]]
-[[fr:Vertébrés]]
-[[frr:Wäärlisdiarten]]
-[[fy:Wringedier]]
-[[ga:Veirteabrach]]
-[[gl:Vertebrados]]
-[[gv:Vertebrata]]
-[[he:בעלי חוליות]]
-[[hi:कशेरुकी जीव]]
-[[hr:Kralježnjaci]]
-[[hu:Gerincesek]]
-[[hy:Ողնաշարավորներ]]
-[[ia:Vertebrato]]
-[[id:Vertebrata]]
-[[is:Hryggdýr]]
-[[it:Vertebrata]]
-[[ja:脊椎動物]]
-[[jv:Vertebrata]]
-[[ka:ხერხემლიანები]]
-[[ko:척추동물]]
-[[ku:Movikdar]]
-[[la:Vertebrata]]
-[[lb:Wierbeldéieren]]
-[[lij:Vertebræ]]
-[[ln:Nyama ya mikúwa]]
-[[lt:Stuburiniai]]
-[[lv:Mugurkaulnieki]]
-[[mk:’Рбетници]]
-[[ml:നട്ടെല്ലുള്ള ജീവികള്‍]]
-[[mr:पृष्ठवंशी प्राणी]]
-[[ms:Vertebrat]]
-[[nl:Gewervelden]]
-[[nn:Virveldyr]]
-[[no:Virveldyr]]
-[[nv:Bíígháán Dahólónígíí]]
-[[oc:Vertebrata]]
-[[pl:Kręgowce]]
-[[ps:شمزۍ لرونکي ژوي]]
-[[pt:Vertebrados]]
-[[qu:Tulluyuq]]
-[[ro:Vertebrata]]
-[[ru:Позвоночные]]
-[[sah:Тоноҕостоохтор]]
-[[scn:Vertebrata]]
-[[sh:Kralješnjaci]]
-[[simple:Vertebrate]]
-[[sk:Stavovce]]
-[[sl:Vretenčarji]]
-[[sr:Кичмењаци]]
-[[su:Vertebrata]]
-[[sv:Ryggradsdjur]]
-[[szl:Kryngowce]]
-[[ta:முதுகெலும்பிகள்]]
-[[te:సకశేరుకాలు]]
-[[th:สัตว์มีกระดูกสันหลัง]]
-[[tl:Bertebrado]]
-[[tr:Omurgalılar]]
-[[tt:Умырткалылар]]
-[[uk:Хребетні]]
-[[ur:فقاری جاندار]]
-[[vi:Động vật có xương sống]]
-[[wa:Biesse ås cronzoxhs]]
-[[yi:ווערטייברעיטס]]
-[[yo:Aléegunẹ̀yìn]]
-[[zea:Gewurvelde beêsten]]
-[[zh:脊椎动物]]
-[[zh-min-nan:Chek-chui tōng-bu̍t]]
-[[zh-yue:脊椎動物]]