Antoine Lavoisier
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Antoine Laurent Lavoisier (26 augustus 1743 - 8 mei 1794) waas 'ne Franse sjemis. Hae waas d'n ieëste dae de behaadswèt vanne materie opstal. Wiejer óntdèkdje d'r 't elemènt zoerstóf en óntbónj d'r de flogistontheorie. Daobie haet t'r 'n rivveluusje tewaeggebrach inne sjemische nomenclatuur. Lavoisier wuuert döks gezeen es de vader vanne modern sjemie.
Lavoisier waas gebaoren in Peries wo d'r ane universiteit Mazarin van 1754 toet 1761 'n studie volgdje van sjemie, plantjelieër, sterrekónde en wiskónde. Zien ieëste oetgaaf euvere sjemie kwaam oet in 1764. In 1767 wirkdje d'r aan 'n geologische studie vanne Frabse gebiede Elzas en Lotharinge. In 1768 waerdje d'r e gekaoze lid vanne Franse academie vanne weitesjappe.
In 1771 trouwdje Lavoisier mit Marie-Anne Pierrette Paulze die 'm hólp mit 't euverzitte van Ingelse stökker en 't illustrere van zien werke. Vanaaf 1775 wirkdje Lavoisier ane verbaetering van 't productieprocès van böskroet, agrosjemie en aan nuuj productiewaeg van salpaeter.
Ei vanne wichtigste dinger waat Lavoisier haet beteikendj is de bepaoling van 't prinsiep van verbranjing. Hae leet mit zien prove zeen det verbranjing e procès is wobie 'n stóf reageert mit zoerstóf. Ouch leet t'r 't belank van zoerstóf zeen inne aomhaoling. De theorieje die d'r formuleerde vervónge de theorie van 't flogiston.
'n Anger óntdèkking van Lavoirsier waas det de brandjbaar lóch van Hemnry Cavendish reageerde mit zoerstóf toet 'n saort daw, wovan Joseph Priestley bewees det 't water waas.
Lavoisier zie werk waas dudelik gegrundj op 't Priestley zient, mer hae verzóch de ieër van dem zien óntdèkkingen op zichzelf te trèkke. In väöl van zien werke broekdje d'r de rizzeltaote van anger luuj sónger die te citere.
Inne werke Sur la combustion (euvere verbranjing) en Considérations générales sur la nature des acides (algemein euverwaegingen euvere eigesjappe van zoer) tuindje d'r det de lóch die in verbranjing 'n rol speeldje ouch 'n brón van zoerheid waas. In 1779 neumdje d'r dit deil vanne lóch "oxygène" (zoervörmer, zoerstóf) enne res "azote" (sónger laeve, stikstóf).