Jan Arends
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Johannes Cornelis (Jan) Arends (D'n Haag, 13 fibberwarie 1925 - Amsterdam, 21 jannewarie 1974) waor 'ne Nederlandsen diechter, sjriever vaan verhaole en literair vertaolder.
Biografie
[bewirk | brón bewèrke]Jan Arends woort gebore es oonech keend vaan de twintegjaorege weis Gerardina Elisabeth Arends. Twie jaor later trouwde zien moojer mèt d'n tien jaor awwere Frans Barend Arendsen, vaan wee me dink tot heer de natuurleke pa vaan Jan waor. 't Paar zouw nog twie kinder kriege. Arends zaot vief jaor op 'n vrij sjaol, boe heer es ein vaan de ermer kinder woort geplaog. Door probleme mèt rummetiek kós zien ma neet veur häöm zörge. Tot zien achtiende góng heer nao e katheliek internaot in Rijswijk, boe heer tot sjoester woort opgeleid.
Wie heer vaan 't internaot aof mós, waor 't volop oorlog. In 1944 publiceerde heer zien ierste gediech in 'n illegaol gezètsje. Vaanaof 1949 publiceerde heer noe en daan e gediech in e tiedsjrif, en in 1955 debuteerde heer es prozaïs mèt 't verhaol Lente/Herfst. Wijer is vaan zien leve neet al te väöl bekind. Heer deeg talloes jobs, soms es sjoester of nog get aanders meh dèks es hoesknech veur rieke lui. Heer had gein laankdorege vrun en woort zie gans leve mèt regelmaot opgenome in psychiatrische inriechtinge. Zoe zaot heer tösse 1968 en 1972, mèt 'n korte oonderbreking, in 't Willem Arntzhoes in Utrech, boe jaore ieder ouch Willem Kloos waor opgenome. Ouch zaot heer in de Amsterdamse Valeriuskliniek, boe ouch Gerrit Achterberg en Adriaan Roland Holst höbbe gezete.
Arends zienen iersten diechbundel versjeen in 1965 bij De Bezige Bij. Heer woort pas laat bekind: zienen doorbraok waor de verhaolebundel Keefman oet 1972. In 1974, op d'n daag tot zienen diechbundel Lunchpauzegedichten zouw versjijne, pleegde heer zelfmaord door oet zien appartemint op de vijfde etaasj te springe. Op dat memint waor häöm de Multatulipries touwbedach; door zien zelfmaord zaog me evels vaan postuum touwkinning aof.
Persoenelekheid
[bewirk | brón bewèrke]Jan Arends heet in diverse instèllinge gezete, meh de psychiatrische rapporte zien neet eupebaar. Nao diagnoses kin me daorum allein mer raoje. In eder geval had Arends las vaan depressies en alcoholisme. Diverse vaan zien gediechte wieze op angssteurnisse, beveurbeeld veur kaw en hoonger (Arends had d'n Hollandsen Hoongerwinter mètgemaak). Zien veurleefde veur e deensverband es knech heet me wèlle verklaore oet 'n masochistische persoenelekheid. In d'n umgaank mèt aandere waor heer bezunder lesteg: me umsjrijf häöm es 'ne querulant dee ziech door edereine tekort gedoon voolt. Zoe meinde heer tot heer eigelek rech had op de Nobelpries.
Stijl
[bewirk | brón bewèrke]Arends leet e klein oeuvre nao. Zien gediechte bestoon dèks oet korte regele mèt väöl wit roontelum. Trökkierende thema's zien pien en angs. Väöl vaan zie werk vertuint otobriografische trèkke.
'ne Groete bewoondereer vaan Arends waor d'n essayis Rudy Kousbroek.
Werk
[bewirk | brón bewèrke]Poëzie
[bewirk | brón bewèrke]- 1965 - Gedichten
- 1974 - Lunchpauzegedichten
- 1975 - Nagelaten gedichten
Verhaole
[bewirk | brón bewèrke]- 1955 - Lente/Herfst (verhaol)
- 1972 - Keefman
- 1974 - Ik had een strohoed en een wandelstok
- 1982 - Twee verhalen van Jan Arends
Verzameld werk
[bewirk | brón bewèrke]In 1984 kaome zien verzamelde verhaole en gediechte oet, aongevöld mèt neet ieder gepubliceerd materiaol.
Bron
[bewirk | brón bewèrke]Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie.