Argonàoti

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

E fónti leterâie antîghe in scî Argonàoti són bén bén: e Argonàotiche de l'Apolònio Ròdio, de l'Ovìdio o lìbbro IV de Metamórfoxi, l'Öde IV Pìtica do Pìndao, a tragédia Medêa de l'Eorìpide . Tra e fónti leterâie rinascimentâli: e Mythologiæ, Sive Explicationis Fabularum Libri Decem do Natâle Cónti, tèsto publicòu a Venéçia into 1568.

Lorenzo Costa, Argonàoti (Museo cîvico - Padoa)

O bàrco e l'equipàggio

O Giazón, fìggio do rè Ezón e spozòu da strîa Medêa, o l'é o comandànte da spediçión di Argonàoti. Ghe són conpàgni in grùppo d'erôi, conosciûi cómme Argonàoti, da-o nómme do bàrco Àrgo. Fra de lô gh'é o Calaîde e o Zête – fìggi da 'Bòrea e boìn a xoâ – o Dîo Èrcole, l'Îla, o Meleâgro, o Filòtete, o Pelêo (o poæ de l'Achìlle), o Telamón, l'Orfêo, o Càstore e o Pòlôce, l'Idmón e o Mòpso, l'Isción e l'Eofêmo. O Laèrte, un di Argonàoti, o l'é ascì o poæ de l'Ulìsse. L'Èrcole, mêzodîo nasciûo da-o Zæos e da l'Alcmêna, invaghîo da beléssa do zóveno Îla o l'àiva rapîo. L'Èrcole e Îla se són inbarcæ insémme a-o Giazón, p'andâ a çercâ o Péi d'öo. Inta fermâta a Mìzia, l'Îla o chìnn-a da-o bàrco con l'Èrcole pe çercâ de l'ægoa frésca, ma e nìnfe s'inamôan do Îla che, cegòu in sce l'ægoa, o vén abrasòu da 'na nìnfa ch’a o fa negâ.

O viâgio

I Argonàoti se fèrman a Lémno, in'îzoa lóngo a còsta òcidentâle de l'Àzia Minô, dónde ghe stâva de dònne ch'àivan amasòu i sò marîi. Inta tæra di Dolioìn, i Argonàoti són acugéiti da-o zovenìscimo rè Cìzico. A-a córte do Finêa, inta Trâcia, dóde o Zæos o mandâva e Arpîe a-aröbâ o mangiâ do rè, o Giazón o l'amàssa e Arpîe e o lìbera o rè da-a fàmme. Arivæ inta Còlchide (ancheu a còsta da Giörgia in sciô Mâ Néigro), pe conquistâ o péi d'öo o Giazón o dêve superâ træ prêuve difìçili. Conquistòu o péi d'öo, con l'agiùtto de àrte màgiche da Medêa, i Argonàoti scàpan, ma o Zæos o ghe mànda de boriànn-e che màndan fêua rótta o bàrco Àrgo. A Corìnto, o Giazón o s'inamôa da Glàoce (ò Créoza) fìggia do rè Creónte e o a spôza. P'êse stæto infedêle a-a Medêa, o Giazón o pèrde l'agiùtto da Dêa Êra e o mêue sôlo e infelîçe.

O véllo

Véllo, in zenéize o l'é il velo, quéllo che-e dònne pòrtan pe crovîse a fàccia. O vello d'oro o l'êa o péi do montón co-e âe ch'o l'àiva sarvòu o Frìsso da-o sacrifìçio a-o quæ o l'êa destinòu. Frìsso: o fìggio de l'Atamànte e da Nefêle. Pe levâse da-a persecuçión da moiégna Îno, o l'é scapòu a cavàllo do montón da-o péi d’öo con sò seu Èlle; arivòu inta Còlchide, o l'à spozòu a Calciöpe, fìggia do rè Eêta.

Inmàggine de-i Argonauti

• 
  Pittô etrùsco di Argonàoti, Cratêre con personaggi mascolìn nûi, fòscia Argonàoti, 400 a.C.-380 a.C. ca, da Chiusi (Museo Archiològico - Firénse)
• 
  Bartolomeo di Giovanni, Argonàoti in Coclide, 1487 (National Gallery - Londra)
• 
  Villa Le Brache, afréschi tardogòtichi co stöie di Argonàoti
• 
  Biagio d'Antonio e Jacopo do Sellaio, Scêne co stöie di Argonàoti, 1465 ca. (Metropolitan Museum of Art)
• 
  Annibale Carracci, Frîxo de Giazón e Medêa e costruçión da nâve di Argonàoti, 1584 ca. (Palasso Fava - Bologna)
• 
  Biagio d'Antonio, O ritrêuvo de Giazón e Medêa, panéllo do casson co-i stémmi Albizi e Tornabuoni, 1486 ca. (Musée des arts décoratifs) - Louvre)
• 
  Biagio d'Antonio, Scêne co stöie de-i Argonnàoti, 1472-1516, ténpera su panéllo (Metropolitan Museum of Art)
• 
  Maestro do 1487, Pietro do Donzello?, Parténsa di Argonàoti, 1487 (National Gallery - Londra)
• 
  Bernardino Orsi da Collecchio (attr.), Argonàoti a-a córte do rè Aeteo co Giazón e Medêa, 1485-1490 ca. (Musée des arts décoratifs - Louvre)
• 
  Galeria do Lucco Giordano, 1682-85, Nettùn, Anfitrìte e a nâve Argo, particolare de l'Apoteòsi de' Medici (Palasso Medici-Riccardi - Firense)

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Argonàoti