Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Прејди на содржината

Мајчина душичка

Од Википедија — слободната енциклопедија
Мајчина душичка
Научна класификација [ у ]
Царство: Растенија
клад: Скриеносеменици
клад: Евдикоти
клад: Астериди
Ред: Усноцветовидни
Семејство: Усноцветни
Род: Матерка
Вид: Мајчина душичка
Научен назив
Thymus serpyllum
L.[1]
Синоними[2]
Список
  • Cunila thymoides L.
  • Hedeoma thymoides (L.) Pers.
  • Origanum serpyllum (L.) Kuntze
  • Serpyllum angustifolium (Pers.) Fourr.
  • Serpyllum citriodora Pall.
  • Serpyllum vulgare Fourr.
  • Thymbra ciliata Ten. nom. illeg.
  • Thymus acicularis Besser nom. illeg.
  • Thymus adscendens Bernh. ex Link
  • Thymus affinis Vis.
  • Thymus albidus Opiz
  • Thymus angulosus Dulac
  • Thymus angustifolius Pers. nom. illeg.
  • Thymus angustifolius var. empetroides Wimm. & Grab.
  • Thymus angustifolius var. ericoides Wimm. & Grab.
  • Thymus angustifolius var. inolens Dumort.
  • Thymus angustifolius var. intermedius Becker
  • Thymus angustifolius var. linearifolius Wimm. & Grab.
  • Thymus angustifolius var. pycnotrichus Uechtr.
  • Thymus angustifolius var. rigidus Wimm. & Grab.
  • Thymus angustifolius var. silvicola Wimm. & Grab.
  • Thymus angustus Opiz ex Déségl.
  • Thymus apricus Opiz
  • Thymus aureus auct.
  • Thymus azoricus Lodd. nom. inval.
  • Thymus barbatus Opiz
  • Thymus beneschianus Opiz
  • Thymus borbasii Borbás
  • Thymus caespitosus var. castriferrei (Borbás) Soó
  • Thymus calcicolus Schur
  • Thymus campestris Salisb. nom. illeg.
  • Thymus carstiensis (Velen.) Ronniger
  • Thymus caucasicus Willd. ex Benth.
  • Thymus chamaedrys var. rotundifolius Nyman
  • Thymus ciliatus Lam.
  • Thymus citratus Dumort.
  • Thymus citriodorus Schreb.
  • Thymus communis Kitt.
  • Thymus concolor Opiz
  • Thymus dalmaticus var. carstiensis Velen.
  • Thymus decumbens Bernh. ex Rchb.
  • Thymus deflexus Benth.
  • Thymus elatus Schrad. ex Rchb.
  • Thymus ellipticus Heinr.Braun nom. illeg.
  • Thymus ellipticus Opiz
  • Thymus elongatus Opiz
  • Thymus erioclados Borbás
  • Thymus exserens Ehrh. ex Link
  • Thymus flogellicaulis A.Kern.
  • Thymus gizellae Borbás
  • Thymus glabrescens Benth. nom. illeg.
  • Thymus gratissimus Dufour ex Willk. & Lange
  • Thymus hackelianus Opiz
  • Thymus hausmannii Heinr.Braun
  • Thymus hornungianus Opiz
  • Thymus incanus Grossh. nom. illeg.
  • Thymus incanus Willd. ex Benth. nom. illeg.
  • Thymus includens Ehrh. ex Rchb.
  • Thymus inodorus Lej. nom. illeg.
  • Thymus interruptus Opiz
  • Thymus jaquetianus (Ronniger) M.Debray
  • Thymus kollmunzerianus Opiz ex Benth.
  • Thymus kratzmannianus Opiz
  • Thymus laevigatus Vahl
  • Thymus linearifolius Heinr.Braun
  • Thymus longistylus Opiz
  • Thymus lucidus Willd.
  • Thymus macrophyllus Heinr.Braun
  • Thymus majoranifolius Desf.
  • Thymus micranthus Wierzb. ex Opiz
  • Thymus minutus Opiz
  • Thymus muscosus Zaver.
  • Thymus oblongifolius Heinr.Braun nom. illeg.
  • Thymus ovatus var. concolor (Opiz) Formánek
  • Thymus ovatus var. subcitratus (Schreb.) Formánek
  • Thymus procerus Opiz ex Benth.
  • Thymus procumbens Benth. ex Opiz
  • Thymus pseudoserpyllum Rchb. ex Benth.
  • Thymus pulegioides var. jaquetianus Ronniger
  • Thymus pumilus Gueldenst. ex Ledeb.
  • Thymus pusillus Gueldenst. ex Ledeb.
  • Thymus pusio Dichtl
  • Thymus pycnotrichus (Uechtr.) Ronniger
  • Thymus radoi Borbás
  • Thymus raripilus Dichtl
  • Thymus reflexus Lej.
  • Thymus reichelianus Opiz
  • Thymus repens Gilib. nom. inval.
  • Thymus rigidulus Kerguélen
  • Thymus rigidus Rchb. ex Besser
  • Thymus rotundifolius Schur nom. illeg.
  • Thymus sanioi Borbás
  • Thymus serbicus Petrovic
  • Thymus serratus Opiz
  • Thymus simplex Kitt.
  • Thymus spathulatus var. castriferrei Borbás
  • Thymus subcitratus Schreb.
  • Thymus subhirsutus Borbás & Heinr.Braun
  • Thymus variabilis Hoffmanns. & Link
  • Thymus villosus Pall. ex M.Bieb. nom. illeg.
  • Thymus wierzbickianus Opiz
  • Thymus wondracekianus Opiz
  • Ziziphora thymoides (L.) Roem. & Schult.

Мајчина душичка или мајчина душица[3] (науч. Thymus serpyllum) — вид цветно растение од родот матерка (Thymus) на семејството усноцветни (Lamiaceae). Природно е распространет во Европа и Северна Африка. Оваа ниска полегната полугрмушка расте до висина од 2 см и има ползечки стебленца долги до 10 см. Листовите се овални и зимзелени, долги 3–8 мм. Цветовите се долги 4–6 мм, распоредени во китки и имаат силен мирис. По боја може да бидат светловиолетови, розово-виолетови, магентни, а ретко и бели. Растението е издржливо и знае да расте на неповолни места. Наоѓа употреба во кулинарството и како билен чај.

Ова е ползечко грмушесто растение со дрвенести стебленца и вретенест корен. Се раскоренува од јазлите на квадратестите млитави дршки. Листовите се во спротивни парови, речиси без дршки, елиптични и заоблени по облик со неназабени рабови. Лете никнуваат исправени цветни фиданки. Цветовите се обично розови или бледорозови, имаат цевчесто чашкино ливче и неправилно правоцевчесто влакнесто венче. Горното венечно ливче има засеци, а долното е поголемо од двете странични ливчиња и има три сплескани резниња кои образуваат устенце. Секој цвет има четири издадени прашници и две сраснати оплодни ливчиња. Плодот е сув четирикоморен шизокарп.[4]

Распространетост и живеалиште

[уреди | уреди извор]

Мајчината душичка е домородна во Европа и Азија. Вирее на тенки почви и се среќава на песокливи голети, карпести изданоци, ридови, брегови, крајпатни песта и крајречни песочини.

Со ова растение се хранат ларвите на пеперутките обичен и крупнодамчест синец. Привлечно е и за пчелите.[4][5]

Маслото на мајчината душичка содржи тимол, карвакрол, лимонен, парацимен, гама-терпинен и бета-карофилен.[6]

Одгледување

[уреди | уреди извор]

Растението се одгледува лесно под услов да има доволно вода и сонце. Се наводнува обилно на секои 1-2 недели. Почвата треба да се одржува рамномерно влажна, но не презаситена за да се избегне гнилеж на коренот. Мајчината душичка најдобро успева на 6-8 часа непосредна или посредна сончева светлина дневно.[7]

Етнологија и митологија

[уреди | уреди извор]

Мајчината душичка се среќава во мотивите и обичаите на многу европски народи. Жртвите кои Старите Грци ги принесувале на боговите, биле спалувани со оваа билка. Старите Римјани верувале дека оваа ароматична билка може да ги брка змиите, скорпиите и други отровни животни. Во Тирол се верувало дека таа штити од секое зло, додека пак во Саксонија во неа ги капеле децата за да бидат успешни, како и заштитени од болести и зло.[8]

Капењето деца во вода со матерка се практикувало и кај словенските народи. Оваа билка кај словените има хтонски карактер и е врска со душите на починатите. Кај јужните Словени се поврзувала со култот на древното сесловенско божество Баба. Оваа билка има слично име на повеќето од словенските јазици: мала материнка, богородська трава (украински), материдушка (Mateřídouška - чешки), бабидушка (babyduška) кај Лужичките Срби, мајкина душица кај Србите.[9]

Галерија

[уреди | уреди извор]

Ботанички илустрации

[уреди | уреди извор]

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  1. Linnaeus. Sp. Pl. 590 1753.
  2. „The Plant List: A Working List of All Plant Species“.
  3. „мајчин“Дигитален речник на македонскиот јазик
  4. 4,0 4,1 „Breckland Thyme: Thymus serpyllum. NatureGate. Посетено на 13 December 2013.
  5. Eva Penn-Smith, Caterpillar food plants (PDF)
  6. Debaggio, Thomas; Tucker, Arthur O. (2009). The Encyclopedia of Herbs. стр. 482. ISBN 9781604691344. Посетено на 10 May 2021.
  7. Staff, Culturalist Press (2022-08-01). „Creeping thyme lawn: How to replace a lawn with creeping thyme“. Technology, gaming, politics, food & more (англиски). Посетено на 2023-02-21.
  8. Софрић, Павле (1990). Главније биље у народном веровању и певању код нас Срба. Београд: БИГЗ.
  9. Чајкановић, Веселин (1994). Речник српских народних веровања о биљкама. Београд: СКЗ. стр. 147.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]