Geseran gusi bersuara
| Nombor AFA | 133 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | z | ||
| |||
| Sampel audio | |||
Geseran gusi bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara z dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan z dalam X-SAMPA. Geseran gusi tak bersuara terdapat dalam dua bentuk, iaitu sibilan dan bukan sibilan.
| Gigi | Gusi | Belakang gusi | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| gelungan | lelangit- gusi |
gusi- lelangit | ||||
| sibilan | z̪ | z͇ | z̠ | ʐ | ʒ | ʑ |
| bukan sibilan | ð | ð̠/ð͇/ɹ̝ | ɻ̝ | |||
Sibilan gusi bersuara
[sunting | sunting sumber]Dalam bahasa Melayu, sibilan gusi bersuara dilambangkan oleh huruf z, contohnya: zaman, zip.
Ciri-ciri
[sunting | sunting sumber]Ciri-ciri sibilan gusi bersuara:
- Cara artikulasinya adalah geseran sibilan, iaitu dihasilkan dengan menghalakan aliran udara melalui alur di antara lidah dan deaerah artikulasi ke hujung tajam gigi, menimbulkan gelora yang kuat.
- Daerah artikulasinya adalah gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (apikal) atau daun lidah (laminal) menyentuh batas gusi.
- Jenis pembunyiannya adalah bersuara, iaitu pita vokal bergelar ketika penyebutan.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan
[sunting | sunting sumber]| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Melayu | zaman | [zaman] | 'zaman' | ||
| Arab | Baku[1] | زائِر | [zaːˈʔir] | 'pelawat' | Rujuk fonologi bahasa Arab |
| Belanda[2] | [[[Ortografi bahasa Belanda|zee]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [zeː] | 'laut' | Rujuk fonologi bahasa Belanda | |
| Catalonia[3][4] | [[[Ortografi bahasa Catalonia|zero]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [z̺ɛɾu] | 'sifar' | Rujuk fonologi bahasa Catalonia | |
| Georgia[5] | ზარი | [ˈzɑɾi] | 'loceng' | ||
| Inggeris | [[[Ortografi bahasa Inggeris|size]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [saɪz] | 'saiz' | Rujuk fonologi bahasa Inggeris | |
| Itali[6] | [[[Abjad Itali|caso]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈkazo] | 'kes' | Rujuk fonologi bahasa Itali | |
| Jepun[7] | 全部/zenbu | [zembɯ] | 'segalanya' | Rujuk morfologi bahasa Jepun | |
| Jerman | [[[Ortografi bahasa Jerman|süß]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [zyːs] | 'manis' | Rujuk fonologi bahasa Jerman | |
| Perancis[8] | [[[Ortografi bahasa Perancis|zèbre]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [zɛbʀ] | 'kuda belang' | Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Poland[9] | [[[Ortografi bahasa Poland|zero]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈzɛrɔ] | 'sifar' | Rujuk fonologi bahasa Poland | |
| Portugal[10] | [[[Ortografi bahasa Portugis|casa]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈkazɐ] | 'rumah' | Rujuk fonologi bahasa Portugis | |
| Rusia[11] | заезжать | [zəɪˈʑʑætʲ] | 'mengutip' | Dibezakan dengan bentuk terlelangit. Rujuk fonologi bahasa Rusia | |
| Yunani | loghat Athens[12] | ζάλη | [ˈz̻ali] | 'kepeningan' | Rujuk fonologi bahasa Yunani Moden |
| Zapotec | Tilquiapan[13] | guanaz | [ɡʷanaz] | ||
Geseran bukan sibilan gusi bersuara
[sunting | sunting sumber]Ciri-ciri
[sunting | sunting sumber]- Cara artikulasinya adalah geseran, iaitu dihasilkan dengan menjerut aliran udara melalui saluran sempit di daerah artikulasinya.
- Daerah artikulasinya adalah gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (apikal) atau daun lidah (laminal) menyentuh batas gusi.
- Jenis pembunyiannya adalah bersuara, iaitu pita vokal bergelar ketika penyebutan.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan
[sunting | sunting sumber]| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Iceland | þakið | [θ̠akið̠] | 'bumbung' | Rujuk fonologi bahasa Iceland | |
| Inggeris | Scouse | maid | [meɪð̠] | 'suri' | Alofon bagi /d/. Rujuk fonologi bahasa Inggeris |
| Afrika Selatan | round | [ɹ̝ɑənd] | 'bulat' | ||
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Thelwall (1990:37)
- ^ Gussenhoven (1992:45)
- ^ Carbonell & Llisterri (1992:54)
- ^ Torreblanca (1988:347)
- ^ Shosted & Chikovani (2006:255)
- ^ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
- ^ Okada (1991:94)
- ^ Fougeron & Smith (1993:73)
- ^ Jassem (2003:103)
- ^ Cruz-Ferreira (1995:91)
- ^ Jones & Ward (1969:125)
- ^ Adams (1975:283)
- ^ Merrill (2008:108)
Bibliografi
[sunting | sunting sumber]- Adams, Douglas Q. (1975), "The Distribution of Retracted Sibilants in Medieval Europe", Language, 51 (2): 282–292
- Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56
- Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94
- Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
- Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107
- Honeybone, P (2001), "Lenition inhibition in Liverpool English", English Language and Linguistics, 5 (2): 213–249
- Jones, Daniel; Dennis, Ward (1969), The Phonetics of Russian, Cambridge University Press
- Maddieson, Ian (1984), Patterns of Sound, Camebridge University Press
- Marotta, Giovanna; Barth, Marlen (2005), "Acoustic and sociolingustic aspects of lenition in Liverpool English", Studi Linguistici e Filologici Online, 3 (2): 377–413 External link in
|title=(bantuan) - Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259
- Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquipan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114
- Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–97
- Pandeli, H; Eska, J; Ball, Martin; Rahilly, J, "Problems of phonetic transcription: the case of the Hiberno-English slit-t", Journal of the International Phonetic Association, 27: 65–75 Italic or bold markup not allowed in:
|journal=(bantuan) - Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121
- Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264
- Torreblanca, Máximo (1988), "Latín Basium, Castellano Beso, Catalán Bes, Portugués Beijo", Hispanic Review, 56 (3): 343–348
- Thelwall, Robin (1990), "Illustrations of the IPA: Arabic", Journal of the International Phonetic Association, 20 (2): 37–41
- Wheeler, Max W (2005). The Phonology Of Catalan. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0199258147.