Leonardo Sciascia

Leonardo Sciascia
Membru tal-Parlament Ewropew
Deputat tar-Repubblika Taljana
Membru tal-Parlament Ewropew
Ħajja
Twelid	Racalmuto, 8 Jannar 1921
Nazzjonalità	Italja; Renju tal-Italja
L-ewwel lingwa	Taljan
Mewt	Palermo, 20 Novembru 1989
Post tad-dfin	Grave of Leonardo Sciascia (en) ; Racalmuto cemetery (en)
Kawża tal-mewt	(multiple myeloma (en) )
Edukazzjoni
Lingwi	Taljan; Franċiż
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	politiku; kittieb; ġurnalist; rumanzier; drammaturgu; xeneġġatur; poeta; saġġist; għalliem tal-iskola
Post tax-xogħol	Strasburgu; Brussell; Ruma
Xogħlijiet importanti	Il Contesto
Premjijiet	List Bagutta Prize (1986) ; Crotone Prize (1962) : The Day of the Owl (en) ;

Leonardo Sciascia (twieled fit-8 ta' Jannar 1921 – miet fl-20 ta' Novembru 1989) kien kittieb, saġġista, ġurnalista u politiku Taljan.

Bijografija

Kien bin Pasquale Sciascia, ħaddiem fil-minjieri tal-kubrit tal-post u Genoveffa Martorelli, mara tad-dar. Fl-1935 mar mal-familja f’Caltanissetta. Fl-Istituto Magistrale (kulleġġ għat-taħriġ tal-għalliema) ta' dik il-belt, Sciascia kellu bħala għalliem il-kittieb u d-drammaturgu Vitaliano Brancati, li introduċieh għal-letteratura Franċiża. Fl-istess snin, Sciascia skopra wkoll il-letteratura Amerikana u l-Illuminiżmu. Ħa d-diploma ta' għalliem fl-1941 u fl-istess sena beda jaħdem mal-Consorzio Agrario, jieħu ħsieb il-ġbir tal-qamħ f'Racalmuto, fejn baqa' sal-1948. Hemm seta' jsir jaf sewwa r-realtà tal-ħajja tal-bdiewa. Fl-1944 iżżewweġ lil Maria Andronico, għalliema fl-iskola primarja ta' Racalmuto. Maria Andronico u Sciascia kellhom żewġt itfal bniet, Laura u Anna Maria. Fl-1948 ħuh Giuseppe qatel ruħu b'idejh u din il-mewt kellha effett profond fuq Sciascia.

Fl-1956 ippubblika l-ewwel rumanz, Le parrocchie di Regalpetra (Il-parroċċi ta' Regalpeltra), fejn iddeskriva taħt forma ta' fizzjoni, l-esperjenza tiegħu ta' għalliem f'raħal twelidu. Wara li għadda xi żmien Ruma (1957-1958), mar jerġa' joqgħod Caltanissetta bħala impjegat tal-Ministeru tal-Edukazzjoni.

Fl-1961 ippubblika l-ewwel rumanz politiko-polizjesk, Il giorno della civetta (Jum il-kokka), li jiġri f'raħal Sqalli maħkum mill-mafja u l-mentalità tagħha ta' omertà.

Fl-1963 Sciascia ppubblika Il consiglio d'Egitto (Il-Kunsill tal-Eġittu), li jiġri lejn l-aħħar tas-seklu 18 f'Palermo, fejn it-tamiet imqajmin mir-Rivoluzzjoni Franċiża ta' xi ftit nies imdawlin isibu ruħhom wiċċ imb wiċċ ma' soċjetà staġnata, fejn il-privileġġi tal-aristokrazja kienet iżżoqqhom is-superstizzjoni tal-poplu. Dan ir-rumanz inqaleb għall-Malti bit-titlu ta' Il-Kunsill tal-Eġittu minn Dijonisju Mintoff fl-1975.

Fl-1964 deher Morte dell'Inquisitore, rumanz inkjesta li jirrakkonta l-istorja ta' Diego La Matina, patri Sqalli ppersegwitat mill-Inkwiżizzjoni ta' Palermo li fl-1658, spiċċa biex qatel il-kap tal-Inkwiżizzjoni tar-Renju ta' Sqallija fil-ħabs ta' Palermo b'mod mhux magħruf sa llum. Dan it-test Sciascia dejjem qiesu mhux komplut u tħajjar ikomplih ħafna drabi, imma fl-aħħar ma wasalx. Id-dramm L'onorevole. Dramma in tre atti (L-onorevoli. Dramm fi tliet atti) (1965) iddenunzja mingħajr tidwir mal-lewża l-kompliċità bejn il-gvern ta' dak iż-żmien u l-mafja.

Reġa' uża l-ġeneru ta' rumanz polizjesk b'konnotazzjoni politika f'A ciascuno il suo (Lil kulħadd tiegħu), li deher fl-1966, storja ta' għalliem tal-iskola sekondarja, intelliġenti imma inġenwu, li kien qiegħed jinkwieta minħabba kurżità sempliċi dwar skrivan tar-raħal, spiċċa biex sab ruxxmata delitti, korruzzjoni u ipokrisija ġenerali li wassluh għal mewtu.

Fl-1967 Sciascia mar joqgħod Palermo. Mill-1969, kien jikteb regolarment fil-Corriere della Sera. L-istess sena ippubblika r-Recitazione della controversia liparitana dedicata ad A.D., li fiha jirrakkonta l-kontroversja li qamet fil-bidu tas-seklu 18, bejn l-Isqof ta' Lipari u l-amministrazzjoni fiskali: allegorija, iddedikata lil Alexander Dubček, tar-relazzjonijiet bejn l-Unjoni Sovjetika u l-istati tal-blokk ta' Varsavja.

Sciascia rtira fl-1970, biex jiddedika ruħu għalkollox għall-kitba.

Fl-1971 deher Il contesto, rumanz li jirreferi, taħt allegorija trasparenti ħafna, għall-Italja kontemporanja li kienet għaddiet mill-1968, il-ġlidiet kbar tal-unions tal-1969 u l-ewwel attentati tal-“istrateġija tat-tensjoni”. Dan ir-rumanz qajjem polemiki vjolenti, mhux biss fost in-nies qrib tal-gvern, imma wkoll fost l-intellettwali u l-politiċi tax-Xellug Soċjalista-Komunista.

Fl-1973 dehret il-ġabra Il mare colore del vino (Il-baħar lewn l-inbid), fl-1974 Todo modo, storja inkwetanti ta' grupp ta' politiċi (l-allużjoni għad-Demokristjani kienet evidenti għall-pubbliku ta' dak iż-żmien), li, miġburin f'post tal-irtir għall-eżerċizzi spiritwali biex jissaffew mid-delitti ta' korruzzjoni, isibu ruħhom f'nofs sensiela ta' delitti li fiha l-kap tal-partit tagħhom tinqatagħlu rasu.

Fl-1975 Leonardo Sciascia ġie elett fuq il-kunsill muniċipali ta' Palermo, fuq il-lista tal-Partit Komunista Taljan, imma rreżenja sentejn wara, billi ma qabilx mal-linja tal-maġġoranza tal-partit biex jersqu lejn id-Demokristjani. Fl-1979 tela' deputat fil-Parlament mal-Partit Radikali Taljan. Matul il-mandat tiegħu (1979-1983), għamel parti mill-kummissjoni tal-inkjesta parlamentari fuq l-assassinju ta' Aldo Moro u t-terroriżmu.^[1]

Mill-bidu tas-snin 1980 Sciascia ntlaqgħat minn marda gravi imma xorta baqa' attiv, jagħti l-intervisti u jikteb ir-rakkonti: Porte aperte (Bibien miftuħin) (1987) mimli qrusa u Il cavaliere e la morte (Il-kavallier u l-mewt) (1987), kif ukoll Una storia semplice (Storja sempliċi) (1989).

Miet f’Palermo fl-20 Novembru 1989. Fuq il-qabar tiegħu f'Racalmuto, hemm imnaqqxa kwotazzjoni minn Auguste Villiers de l'Isle-Adam, "Se niftakruha dil-pjaneta", magħżula minn Sciascia stess.^[2]^[3] Il-mara tiegħu mietet fl-2009.

Xogħlijiet

Rumanzi

Il giorno della civetta, 1961.
Il consiglio d'Egitto, 1963.
A ciascuno il suo, 1966.
Il contesto. Una parodia, 1971.
Todo modo, 1974.
La scomparsa di Majorana, 1975.
Candido, ovvero Un sogno fatto in Sicilia, 1977.
Morte dell'Inquisitore, 1964.
La strega e il capitano, 1986.
1912 + 1, 1986.
Porte aperte, 1987.
Il cavaliere e la morte. Sotie, 1988.
Una storia semplice, 1989.

Novelli

Gli zii di Sicilia, 1958. [ġabra ta' tliet novelli]
L'antimonio, f'Gli zii di Sicilia, 1960.
Racconti siciliani, 1966. [ġabra ta' novelli, ippubblikata aktar tard bit-titlu Il mare colore del vino]
Atti relativi alla morte di Raymond Roussel, 1971. [novella]
Il mare colore del vino, 1973. [ġabra ta' novelli]
La sentenza memorabile, 1982. [novella]
Cronachette, 1985. [ġabra ta' novelli]

Saġġi

Pirandello e il pirandellismo. Con lettere inedite di Pirandello a Tilgher, Caltanissetta, S. Sciascia, 1953.
Le parrocchie di Regalpetra, Bari, Laterza, 1956.
Pirandello e la Sicilia, Caltanissetta-Roma, S. Sciascia, 1961.
L’ordine delle somiglianze, 1967.
La corda pazza. Scrittori e cose della Sicilia, Torino, Einaudi, 1970.
I Pugnalatori, Torino, Einaudi, 1976.
L'affaire Moro, Palermo, Sellerio, 1978.
Dalle parti degli infedeli, Palermo, Sellerio, 1979.
Nero su nero, Torino, Einaudi, 1979.
Il teatro della memoria, Torino, Einaudi, 1981.
Cruciverba, Torino, Einaudi, 1983.
Occhio di capra, Torino, Einaudi, 1984.
Per un ritratto dello scrittore da giovane, Palermo, Sellerio, 1985.
Ore di Spagna, Marina di Patti, Pungitopo, 1988.
Alfabeto pirandelliano, Milano, Adelphi, 1989. ISBN 88-459-0709-0.
Fatti diversi di storia letteraria e civile, Palermo, Sellerio, 1989.
A futura memoria (se la memoria ha un futuro), Milano, Bompiani, 1989. ISBN 88-452-1517-2.
La storia della mafia, Milano, Barion, 2013, ISBN 978-88-6759-001-8

Ġabriet ta' poeżiji

Favole della dittatura, 1950.
La Sicilia, il suo cuore, 1952.
Il fiore della poesia romanesca. Belli, Pascarella, Trilussa, Dell'Arco, 1952.

Testi teatrali

L'onorevole. Dramma in tre atti, 1965.
Recitazione della controversia liparitana dedicata ad A.D., 1969.

Xeneġġjaturi

La smania addosso, reġija ta' Marcello Andrei (1963)
Bronte - Cronaca di un massacro che i libri di storia non hanno raccontato, reġija ta' Florestano Vancini (1972)
La singolare avventura di Francesco Maria, episodju televiżiv dirett minn Enzo Muzii (1983)

Awdjokotba

Il lungo viaggio, Filologia, Giufà, La rimozione, letto da Leo Gullotta, Roma. edizioni Full Color Sound srl, 2014.
A ciascuno il suo, letto da Massimo Malucelli, Ed. il Narratore Srl, 2009, Zovencedo (VI)
Il giorno della civetta, letto da Massimo Malucelli, Ed. il Narratore Srl, 2011, Zovencedo (VI)

Xi artikli ġurnalistiċi

Questa mafia, f' "L'Ora", Sena 61, nru. 85, 8-9 April 1960.
Greco. Il suo destino si chiama Sicilia. La mostra catanese del grande scultore, f' "L'Ora", sena 66, 26-27 Frar 1965.
I professionisti dell'antimafia, fil-"Corriere della Sera", 10 Jannar 1987.

Ċinema

Hemm bosta films ibbażati fuq ix-xogħlijiet ta' Leonardo Sciascia^[4]^[5]:

1967: A ciascuno il suo ta' Elio Petri;
1968: Il giorno della civetta ta' Damiano Damiani;
1969: Un caso di coscienza ta' Giovanni Grimaldi, ibbażat fuq ir-rakkont omonimu li qiegħed f'Il mare colore del vino;
1971: Gioco di società ta' Giacomo Colli, film għat-TV ibbażat fuq ir-rakkont omonimu li qiegħed f'Il mare colore del vino;
1972: Storia dell'emigrazione ta' Alessandro Blasetti, film għat-TV ibbażat fuq ir-rakkont f'Il lungo viaggio li qiegħed f'Il mare colore del vino;
1976:
- Cadaveri eccellenti ta' Francesco Rosi, ibbażat fuq ir-rumanz Il contesto;
- Todo modo ta' Elio Petri;
- Una vita venduta ta' Aldo Florio, minn novella L'antimonio;
1978: Grand Hotel des Palmes ta' Memé Perlini, liberament ispirat mill-ktieb Atti relativi alla morte di Raymond Roussel;
1982: Candido ta' Roberto Guicciardini, film għat-TV;
1982: Western di cose nostre ta' Pino Passalacqua, film għat-TV ibbażat fuq ir-rakkont omonimu li qiegħed f'Il mare colore del vino;
1989: Gioco di società ta' Nanni Loy, film għat-TV ibbażat fuq ir-rakkont omonimu li qiegħed f'Il mare colore del vino;
1990:
- Porte aperte ta' Gianni Amelio;
- Filologia ta' Giuseppe Gigliorosso, film għat-TV ibbażat fuq ir-rakkont omonimu li qiegħed f'Il mare colore del vino;
1991: Una storia semplice ta' Emidio Greco;
2000: Ce ne ricorderemo, di questo pianeta. Un sogno di Sciascia in Sicilia (dokudramm)|Ce ne ricorderemo, di questo pianeta. Un sogno di Sciascia in Sicilia ta' Davide Camarrone u Salvo Cuccia;
2001: Il consiglio d'Egitto ta' Emidio Greco.

Kun af aktar dwar Leonardo Sciascia fil-proġetti l-oħra tal-Wikimedia
	Tifsiriet u traduzzjonijiet mill-Wikizzjunarju
	Fajls multimedjali minn Commons
	Riżorsi ta' tagħlim mill-Wikiversità
	Aħbarijiet mill-Wikibarijiet
	Kwotazzjonijiet mill-Wikikwota
	Sorsi ta' testi mill-Wikisors
	Testi tal-kotba mill-Wikitbiet