Confúcio

Cunfúcio
Cunfucius Tang Dynasty.jpg
Nacimiento	27 de agosto de 551 a.C.
Muorte	479 a.C. (72 anhos)
Anfluéncias	Lhista Dinastie Zhou
Anfluenciados	Lhista Filosofie ouriental, Méncio, Zesi, Zhu Xi, Matteo Rici
Scuola/tradiçon	Fundador de l Cunfucionismo
Percipales antrisses	Ética, Filosofie Social
Eideias notables	Cunfucionismo

Modelo:Portal-filosofie Cunfúcio (Modelo:Zh, ó Modelo:Zh), literalmente "Mestre Kong", (tradecionalmente 27 d'agosto de 551 a.C. – 479 a.C.) fui un pensador i filósofo chinés de l Período de las Primaberas i Outonhos.

La filosofie de Cunfúcio sublinhaba ua moralidade pessonal i gobernamental, tamien ls procedimientos corretos nas relaçones sociales, la justícia i la sinceridade. Estes balores ganhórun relebo na China subre outras doutrinas, cumo l legalismo (法家) i l taoismo (道家) durante la Dinastie Han(206 a.C. – 220). Ls pensamientos de Cunfúcio fúrun zambolbidos nun sistema filosófico coincido por cunfucianismo (儒家).

Porque nanhun testo ye demunstrable ser d'outoria de Cunfúcio, i las eideias que mais chegadas le éran fúrun eilaboradas an scritos acumulados durante l período antre la sue muorte i la fundaçon de l purmeiro ampério chinés an 221 a.C., muitos académicos son mui coutelosos an atribuir asserçones specíficas al própio Cunfúcio. Ls sous ansinamientos puoden ser ancontrados na obra Analetos de Cunfúcio (論語), ua coleçon de aforismos, que fui cumpilada muitos anhos passado la sue muorte. Por cerca de dous mil anhos, pensou-se tener sido Cunfúcio l'outor ó eiditor de todos ls Cinco Clássicos (五經) cumo l Clássico de ls Ritos (禮記) (eiditor), i Ls Anales de Primabera i Outonho (春秋) (outor).

Ls percípios de Cunfúcio tenien ua base nas tradiçones i fés chinesas quemuns. Faborecie ua lealdade fameliar fuorte, beneraçon de ls ancestrales, respeito para culs idosos pulas sues ninos (i, d'acuordo cun antérpretes posteriores, de las mulhiers para cumo ls maridos), i la família cumo la base para un gobierno eideal. Spressou l coincido percípio, "nun fagas als outros l que nó quieres que fágan a ti", ua de las bersones mais antigas de la ética de la reciprocidade.

Nacimiento i mocidade

Cunfúcio, tamien coincido cumo K'ung Ch'iu, K'ung Chung-ni ó Cunfucius, naciu an meados de l seclo VI (551 a.C.), an Tsou, ua pequeinha cidade ne l stado de Lu, hoije Shantung. Segundo alguas fuontes antigas, tenerie nacido an 27 d'agosto de 552 a.C. (ó seia, ne l bigésimo purmeiro anho de l duque Hsiang). Esse stado ye chamado de "tierra santa" puls chineses. Cunfúcio staba loinge de se ouriginar dua família abastada, ambora seia dezido qu'el tenie ascendéncia aristocrática. Sou pai, Shu-Liang Hei, antes magistrado i guerreiro de cierta fama, tenie setenta anhos quando se casou cula mai de Cunfúcio, ua moço de quinze anhos chamada Yen Cheng Tsai, que dezien ser çcendente de Po Chi'in, l filho mais bielho de l Duque de Chou, cujo subrenome era Chi.

De ls onze filhos, Cunfúcio era l mais nuobo. Sou pai morriu quando el tenie trés anhos d'eidade, l que l'oubrigou a trabalhar zde mui moço para ajudar ne l sustento de la família. Als quinze anhos, resolbiu dedicar sues einergies an busca de l daprendizado. An bários stágios de sue bida ampregou sues halbelidades cumo pastor, baqueiro, funcionairo i guarda-libros. Als dezenobe anhos se casou cun ua moço chamada Chi-Kuan. Anque se diborciar alguns anhos depuis, Cunfúcio tubo un filho, K'ung Li.

Fexeiro:Cunfucius - Porjet Gutenberg eText 15250.jpg

Eilustraçon de 1922 de Cunfúcio.

Biaiges

Cunfúcio biajou por dibersos destes reinos, stubo an íntemo cuntato cul pobo i pregou la necidade dua mudança total de l sistema de gobierno por outro que se çtinasse a assegurar l bien-star de ls súbditos, ponendo an prática porcessos tan simples cumo la diminuiçon de cuntribuiçones i l'abrandamiento de las penalidades. Ambora tentasse acupar un alto cargo admenistratibo que le permitisse zambolber las sues eideias na prática, nunca l cunseguiu, pus tales eideias éran cunsidradas mui peligrosas puls gobernantes. Aqueilho qu'el nun pudo fazer pessonalmente acabórun fazendo-lo alguns de ls sous çcípulos, que, grácias a la buona perparaçon por el menistrada, se guindórun, die passado die, als cargos mais eilebados. Yá idoso, retirou-se pa la sue tierra natal, adonde morriu cun 72 anhos.

Cunfúcio ye biograficamente, segundo l storiador chinés Sima Qian (seclo II a.C.), ua repersentaçon típica de l heirói chinés. El era alto, fuorte, anxergaba loinge, tenie ua barriga chena de Chi, usaba longa barba, simblo de sabedorie, mas bestia-se bien i era simples. Era tamien dun cumportamiento eisemplar, demunstrando sue doutrina ne ls sous atos. Pescaba cun anzol, dando oupçon als peixes, i caçaba cun un arco pequeinho, para que ls animales podíssen fugir. Comia sin falar, era direto, franco, acraditaba ser un repersentante de l cielo.

Eideias

La sue eideologie d'ourganizaçon de la sociadade percuraba tamien recuperar ls balores antigos, perdidos puls homes de sue época. Inda assi, an sue busca pul Tao, el usaba ua abordaige defrente de la noçon de çprendimiento perpuosta puls taoístas. La sue teorie baseaba-se nun critério mais rialístico, adonde la prática de l cumportamiento ritual darie ua possibelidade rial als praticantes de sue doutrina de bibiren an harmonia.

Cunfúcio nun pregaba l'aceitaçon plena dun papel defenido pa ls eilemientos de la sociadade, mas si que cada un cumprisse cun sou deber de forma correta. Yá l cundicionamiento de ls hábitos serbirie para temperar ls spritos i eibitar ls scessos. Lougo, la sue doutrina apregoaba la criaçon dua sociadade capaç, culturalmente anstruída i çposta al bien star quemun. La sue scuola fui sistematizada ne ls seguintes percípios:

• Ren, houmanidade (altruísmo);
• Li, ó cortesie ritual;
• Zhi, coincimiento ó sabedorie moral;
• Xin, antegridade;
• Zhing, fidelidade;
• Yi, justícia, retidon, honra dieç.

Fexeiro:Cunfuciustombqufu.jpg

Retrato de l túmulo de Cunfúcio an Qufu, Porbíncia de Shandong, China.

Cada un desses percípios ligar-se-iba a las caratelísticas que para el se ancontrában ausentes ó decadentes na sociadade.

Cunfúcio nun percurou ua çtinçon aperfundada subre la natureza houmana, mas parece tener acraditado siempre ne l balor de la eiducaçon pa a cundicionar. Sue bibliografie custa de trés libros básicos, sendo que ls dous radadeiros son atribuídos als sous çcípulos:

• Lun yu (Diálogos, Analetos), ne l qual se ancontra la síntese de sue doutrina.
• Dà Xué (大学) (Grande Ansinamiento) i
• Zhong Yong (Jung Yung), ó la "Doutrina de l Meio".

Passado sue muorte, Cunfúcio recebiu l títalo de "Lorde Propagador de la Cultura Sábio Supremo i Grande Rializador" (大成至聖文宣王), nome que se ancontra registado an sou túmulo.

Çcípulos i legado

Çcípulos de Cunfúcio i sou único nieto, Zesi, cuntinórun la sue scuola filosófica passado sue muorte. Estes sfuorços spalhórun ls eideales de Cunfúcio pa ls studantes que depuis se tornórun funcionairos an muitas de las cortes reales chinesas, dando assi al Cunfucionismo l purmeiro teste an grande scala de sou dogma. Anque cunfiar fuortemente ne l sistema ético-político de Cunfúcio, dous de sous mais famosos seguidores anfatizórun aspetos radicalmente defrentes de sous ansinamientos. Méncio (seclo IV a.C.) articulou la bondade inata ne l ser houmano cumo ua fuonte de las antuiçones éticas que guian las pessonas para rén, yì, i lǐ, anquanto Xun Zi (seclo III d.C.) ressaltou ls aspetos rialista i materialista de l pensamiento de Cunfúcio, salientando que la moralidade fui ancutida na sociadade atrabeç de la tradiçon i ne ls andibíduos, atrabeç de la formaçon.

Este rialinhamiento ne l pensamiento de Cunfúcio fui paralelo al zambolbimiento de Legalismo, que biu la piadade felial cumo outo-antresse i nun cumo un strumiento útele para un gobernante criar un Stado eficiente. La dibergéncia antre estas dues filosofies políticas bieno a a tona an 223 a.C., quando l estado de Qin cunquistou to la China. Li Ssu, l purmeiro-menistro de la Dinastie Qin cumbenceu Qin Shi Huang a abandonar las recomendaçones cunfucionistas de çtribuir feudos a parientes, buoltando al sistema anterior de la Dinastie Zhou, qu'el bie cumo cuntrairo a l'eideia legalista de centralizaçon de l Stado an torno de l gobernante. Quando ls cunselheiros de Cunfúcio defendírun sue posiçon, Li Ssu eisecutou muitos studiosos cunfucionistas i sous libros fúrun queimados, l que fui cunsidrado un duro golpe pa la filosofie i la sabedorie chinesas.

Refréncias bibliográficas

• Abril Price-Vudgen, Martin Folly, People in Story, Mitchel Beazley Publishers, 1988 - Çpositibo legal - 27 543/89
• Roberts, John La. G., Story of China (títalo ouriginal), Palgrabe MacMillan, 1999 (purmeira eidiçon), 2006 (segunda eidiçon), ISBN 978-989-8285-39-3, págs - 46-51

Ber tamien

• Cunfucionismo
• Méncio
• Analetos de Cunfúcio

Lhigaçones sternas

• .comfucius.org/ Cunfucio.org
• Digital Library (Porjeto Gutenberg)
• .ptc.edu .ptw/wcjswebcai/87cai/01/t2-4.htn 孔子世系 (La Genealogie de Cunfúcio) (an chinés): ua tabela que mostra ls ancestrales i ls diretos çcendentes de Cunfucio.