သမထ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
[၁] (၁) (ဆန့်ကျင်ဘက်နီဝရဏ တရားတို့ကို) ငြိမ်းအေးစေတတ်သော
- (က) စိတ္တေကဂ္ဂတာသမာဓိ။ [၂]
- (ခ) ဝိပဿနာသမာဓိ။ [၃]
- (ဂ) စတုတ္ထဈာန်သမာဓိ။ [၄]
- (ဃ) သမာပတ် ၈-ပါး၊ ကသိုဏ်းဈာန်။ [၅]
- (င) လောကုတ္တရာသမာဓိ။ [၆]
- (၂) (အဓိကရုဏ်း ၄-ပါးကို) ငြိမ်းအေးစေတတ်သော သမ္မုခါစသော သမထ ၇-ပါး။[၇]
- (၃) (ရုပ်နာမ်သင်္ခါရတို့၏) ငြိမ်းအေးရာနိဗ္ဗာန်။ [၈]
- (၄) ငြိမ်းအေး-ငြိမ်သက်-လိမ္မာ-ယဉ်ကျေး-ခြင်း။ [၉]
- (၅) သမထသုတ်။ [၁၀][၁၁]
သမထ ဆိုသည်မှာ စိတ်ကိုတည်ငြိမ်အေးချမ်းစေသော သမ္မာသမာဓိအလုပ် ဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားဟောကြားတော်မူသော သမထကမ္မဋ္ဌာန်း လေးဆယ်(၄၀) ရှိသည်။ ဝိပဿနာအလုပ်ဆိုသည်မှာ ပညာစခန်း ပညာအလုပ်ဖြစ်သည်။ ထိုပညာကို ကောင်းစွာပိုင်ပိုင်သိဖို့ရန်မှာ သမထအလုပ်ဟူသော သမာဓိတည်ကြည်အောင် ရှုမှတ်မှုမှာ အရေးပါလှပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓသာသနာမှာ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဟူ၍ သိက္ခာ ကျင့်စရာ ၃ မျိုးရှိရာ ထိုသုံးမျိုးကို အစဉ်တိုင်းဖြည့်ကျင့်ကြရပါမည်။ သီလရှိမှ သမာဓိတည်နိုင်သလို သမာဓိတည်မှ ပညာ ဝိပဿနာဖြစ်နိုင်သောကြောင့် သမထအလုပ် သမာဓိအလုပ်ကို အနည်းနှင့်အများတော့ လုပ်ကို လုပ်ကြရပါမည်။ သမာဓိအဆင့် သမထအဆင့်များမှာလည်း များစွာရှိသည်။ အကျယ်ကို ဝိသုဒ္ဓ်မဂ်အဋ္ဌကထာတို့၌ ရှုမြင်နိုင်သည်။
ကိုးကား
[ပြင်ဆင်ရန်]- ↑ သမထ (ပု) [သမု+အ+ထ။ ပစ္စနီကဓမ္မေ (အဓိကရဏာနိ) သမေတိ ဝူပသမေတီတိ သမထော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၅။ ကင်္ခါ။ နီတိ၊ သုတ္တ၊ ၁၂၆။ ၐမထ-သံ။ သမထ-သက္ကတပိဋက။]
- ↑ (၁) (ဆန့်ကျင်ဘက်နီဝရဏ တရားတို့ကို) ငြိမ်းအေးစေတတ်သော (က) စိတ္တေကဂ္ဂတာသမာဓိ။ ကာမစ္ဆန္ဒာဒယော ပစ္စနီကဓမ္မေ သမေတီတိ သမထော။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇၅။ တတ္ထ သမထဝသေနာ (ပဋိသံ၊၆၂) တိ သမာဓိဝသေန။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၅၁။
- ↑ (ခ) ဝိပဿနာသမာဓိ။ ဝိဟရန္တော စ သမထံ ပဋိပါဒေသိံ ဝီရိယသမထံ ယောဇေန္တော သဒ္ဓါ-ပညာနံ ဝိယ သမာဓိဝီရိယာနံ သမရသတံ ဥပ္ပါဒေန္တော ဈာနာဓိဋ္ဌာနံ ဝိပဿနာသမာဓိံ သမ္မာဒေသိံ ဝိပဿနံ ဥဿုက္ကာပေသိံ၊ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၆-၇။
- ↑ (ဂ) စတုတ္ထဈာန်သမာဓိ။ သမထ (အပ၊၁၊၁၃) န္တိ စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာဓိ ဧဝ။ အပ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၁၄။
- ↑ (ဃ) သမာပတ် ၈-ပါး၊ ကသိုဏ်းဈာန်။ သမထော (အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇) တိ ဝိပဿနာပါဒိကာ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော။ အံ၊ဋီ၊၃၊၈။ ယော ကောစိ ကသိဏဇ္ဈာနာဒိဘေဒေါ သမထော။ အံ၊ဋီ၊၃၊၅၉။
- ↑ (င) လောကုတ္တရာသမာဓိ။ သမထသမာဓိ-ကြည့်။
- ↑ (၂) (အဓိကရုဏ်း ၄-ပါးတို့ကို) ငြိမ်းအေးစေတတ်သော သမ္မုခါစသောသမထ ၇-ပါး။ အဓိကရဏံ သမေန္တိ ဝူပသမေန္တီတိ ဟိ သမထာ။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၃၉။ သာရတ္ထ၊၂၊၂၅၃။
- ↑ (၃) (ရုပ်နာမ်သင်္ခါရတို့၏) ငြိမ်းအေးရာ နိဗ္ဗာန်။ ယသ္မာ ပန သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ နိဗ္ဗာနံ အာဂမ္မ သမ္မန္တိ ဝူပသမ္မန္တိ၊ တသ္မာ တံ “သဗ္ဗသင်္ခါရသမထော”တိ ဝုစ္စတိ။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၃၄၂။
- ↑ (၄) ငြိမ်းအေး-ငြိမ်သက်-လိမ္မာ-ယဉ်ကျေး-ခြင်း။ ယဿ ဘိက္ခုနော ဆေကေန သာရထိနာ သုဒန္တာ အဿာ ဝိယ ဆ ဣန္ဒြိယာနိ သမထံ ဒန္တဘာဝံ နိဗ္ဗိသေဝနဘာဝံ ဂတာနိ။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၉၀။
- ↑ (၅) သမထသုတ်။ သစိတ္တဉ္စ သာရိပုတ္တ၊ ဌိတိ စ သမထေန စ။ အံ၊၃၊၃၄၅။
- ↑ တိပိဋကအဘိဓာန် အတွဲ-၂၂