فلسفه

سقراط بمردن ِنقاشی، اثر ژاک لوئی داوید. این نقاشی زمونی ره سراق دنه که سقراط که یونان ِگتِ فیلسوف بی‌یه، دادگاه دله محکوم بیّه و تل‌زهر بخرده و بمرده.

فلسفه اتی راه هسته که آدمون پیدا هکردنه که شه سؤالات ره جواب هادن. فلسفه فکر هکردن و عقلی هکردن جا، خانه آدمون ِهاپرسی‌سؤال ره جواب هاده. قدیم‌ته که علم دنی بی‌یه، آدمون یا وسّه داستان و ادیان جه کومِک بَیرِن که بعضی اتفاقاتِ دلیل ره متوجه بوون، یا این که وسّه فکر هاکنن و سعی هکنن که اتفاقِ فیزیکی دلیل ره پیدا هاکنن چون اندازه بیتن و آزمایش هکردن جه آشنا نئینه، ویشته استدلال و تیسا-تیسا فکر هکردن جا جواب گیتنه و اینتا روش ره فلسفه گتنه.

فلسفه نوم اتا یونانی کلمه جه اِنه، Philosophia یعنن حالی بیّن ره دوست داشتن یا فارسی ِقول «خرد دوستی». اولین کسی که این کلمه ره کار بزو، پیتاگوراس (فیثاغورث) بی‌یه که ونجه خَوِر هایتنه: «ته دونا آدِم هستی؟» وه جواب هدا: «نا، ولی دونایی ِخاهون (Philosopher) هستمه.» فلسفه‌ی تاریخ هم یونان جه شروع وونه. تالس ره اولین کسی اشناسمبی که ونه فلسفی بائوته‌ئون تاریخ دله هنتا دره. یونانی‌ها فلسفه‌ی تاریخ دله دِتا اصلی چلّه دارنه: پیشاسقراطیون ِدوره و سقراط ِپه‌روون ِدوره.

فلسفه وقتی علمی روش باب بیّه، شه هدار ره کج هاکرده و اسا فلاسفه خاننه سؤالاتی ره جواب هادن که ننشنه علم جه جواب بئیتن. مثلاً این که اخلاق، حقیقت، عدالت و… چچی‌نه؟ یا زوون و ذهن ِرابطه چتی‌یه؟ یا چتی ونه مطمئن بویم که وجود دارمی؟ و…