Kansa

Ehmalges Stammesrebeet vun de Kansa un deren Nahberstämmen un hüüdig Reservate in Nebraska un Oklahoma

De Kansa (Windminschen), ok Kaw, Konza oder Kasa nömmt, sünd en noordamerikaansch Indianervolk ut den Dhegiha-Twieg vun de Sioux-Spraakfamilie un hemm oorsprünglich an den Kansas River un Saline River in dat hüüdig zentraale US-Bundesstaat Kansas. De Mehrtall vun de rund 2.000 Stammesliddmaaten is hüüd in Kaw-City un deren Nahberschap in' Kay County in Oklahoma ansässig.

Kultur un Levensünnerholt

De Kansa sünd mit den Omaha, Osage, Quapaw un Ponca verwandt. Se weern en halfsesshaft Volk, dat neben den Ackerbau ok de Jagd to'n Levensünnerholt bedreev. Söss Maand lang in't Johr hemm se in fast Dörper wahnt, um hör Felder to bestellen un aftoarnten. In de övrige Tiet trucken se mit transportablen Tipis up de Büffeljagd.

Hör Dörper weern locker organiseert un wurrn vun Hööftlingen führt, de man nah Kloogheit un Tapferkeit utwählen dee. Later wurr de Hööftlingswürde arvlich. Twee oder dree Kansa-Familien hemm gemeensam in en groot kegelförmig Hütt wahnt. De Mannlüüd droogen Lendenschurze över Hirschledderbüxen. Sie weern bekannt för dat sorgfältige Utzupfen vun dat gesamte Gesichts- un Kopphoor, mit Utnahm vun en Skalplocke, de vun den Scheitel un Achterkopp daalfull.

Religion

De religiöös Gloov dreiht sück um en Pantheon vull vun mysteriöös Geister oder Wakane vun unterscheedlich Rang un verscheedenordig Macht, de mit de Natuur verbunnen weern, to'n Bispeel mit de Sünn, dat Lucht, de Dunkelheit, de Wälder un de Evenen. Heranwassen Jungs mussen en Pubertätsritus maaken, de as Visionssöök bekannt weer – e Tiet vun de Isolatschoon un Sülvstverleegen, in de se um Drööms vull vun tokünftig Heldentaten un övernatürlich Wunner flehen deen. Begrävnisse weern goot dördacht un vun beträchtlichen Upwand. Nahdem de Fruen vun den Stamm da Gesicht vun den Dooden bemalt un den Lieknam mit Schill un en Büffelrobe bedeckt harrn, wurrn hüm Weisungen för dat Land vun de Dooden geven. De Körper wurr tosommen mit Kleedasch, Wappen, Piep un en Nehrensvörrat in en flach Graff up en Hügel leggt un mit Felsplatten bedeckt.

Historie

De fiev Dhegiha-Gruppen sünd in Deelstrecken, utgahn vun hör vörgeschichtlich wohrschienlichen Wahnoort an de Atlantikküst, nah Westen wannert. An de Münnen vun den Ohio River in den Mississippi hemm sück de eenzelt Gruppen trennt. De Kansa trucken den Missouri River hooch bit in dat hüdige nordöstliche Kansas.

De franzöösch Opdecker Bourgmont weer de eerste bekannt Europäer, de de Kansa 1824 besöcht hett. Sien Beschrieven nah hebbt se in en eenzig groot Dörp dicht bi de hüdig Gemeend Doniphan in Kansas leevt. Dat leeg up en felsig Steilufer hooch över den Missouri. De Kansa hebbt later dissen Oort verlaaten un trucken an den Kansas River. De Ruinen vun dat Dörp an den Missouri bleven johrteihntenlang stahn un weern en Wohrteken för Reisende. As Lewis un Clark den Missouri reckt hemm, hemm se hör Daagbook tofolge an' 2. Juli 1804 dat olt Dörp vun de Kansa an' Missouri passeert.

Hööftling Washunga

Hör Bevölkerungstall wurr dör beständig Kriege mit den Fox, Omaha, Osage, Pawnee un Cheyenne minneseert. Druck vun de Witten, vun Spaniers, Engländer, Franzoosen un sluutend vun amerikaansch Landspekulanten, hett hör Levensgrundlagen ünnergraven. 1846 kreegen de Kansa en Reservat in Council Grove in' Bundsstaat Kansas towiest. Aber ok dor mussen de Kansa den Druck vun de witt Inwannerer wieken un se wurrn ok ut Council Grove rutdreeven. An' 4. Juni 1873 trucken 533 Stammesliddmaaten nah Süden un hebbt twee Week later dat nee Reservat an' Tosommenfloot vun Arkansas River un Beaver Creek in dat Indianerterritorium, den lateren Bundsstaat Oklahoma reckt. De Tall an kansa nehm wiederhen af un 1879 hett de tostännig Indianeragent bericht, dat in de vergahn söben Johr meest de Hälft vun den Stamm an anstecken Krankheiten storven weern. In den 1880er un 1890er Johren hebbt de Kansa en Grootdeel vun hör Land an witt Veehtüchter verpacht. 1884 hebbt se en Regeeren mit Washunga as böversten Raatsherrn (chief councilor) un en Repräsentativen ut jeden vun de veer Kansa-Bands, den Picayune, Koholo, Rock Creek un Half-breed. wählt.

Um 1888 geev dat blots noch 188 överleeven Kansa. In de Folgezeit wuss aber de Tall vun de Stammesliddmaaten dör Kinner ut Mischehen, wiels de reinblöödig Kansa wiederhen afnehmen deen. Dat Curtis-Gesett vaa 1898 hett de Macht vun de föderal Regeeren över indiaansch Angelegenheiten vergröttert. De Initiator vun dat Gesett wer Charles Curtis (1860-1936), Viezpräsident vun de USA. Sien Moder weer en Kansa. Charles Curtis weer de eerste un bither de eenzig indiaanschstämmig Politiker, de dat schafft hett, en sücks hooch politisch Amt inttonehmen. Curtis hett de Upfaaten vertreden, dat Indianer sück assimileeren sullen. He hett de Uplöösen vun de Stammesregeeren un dat Verdeelen vun Stammesland an de Stammesliddmaaten ünnerstütt. 1902 wurr en entsprechend Gesett vun den US-Kongress verafscheed. Jeder vun de 247 Stammesliddmaaten kreeg 0,6 km² vun dat Kansa-Rebeet un de Rest vun 6,6 km² wurr an Curtis un sien Kinner överschreven.

Situatschoon to Tiet

Nah den Dood vun hör langjohrig Stammesführer Washunga 1908 harrn de Kansa kien formale Stammesorganisatschoon mehr. Eerst 1959 wurd de Stamm reorganisiert un bundsstaatlich anerkannt. 1990 hebbt sück de Kansa en nee Stammesverfaaten geven un 1992 en Stammesgericht inführt. 2000 hett de Stamm dicht bi Council Grove in Kansas Land upköfft. Dat letzte Dörp vun de Kansa in' Bundsstaat Kansas süüdlich vun Council Grove wurr weer instand sett un as Allegawaho Memorial Heritage Park in dat National Register of Historic Places upnommen. De letzte, de de Kansa-Spraak snacken kunn, Walter Kekahbah, is 1983 storven un de letzte Vullbloot-Kansa, William Mehojah, is in dat Johr 2000 storven. Hüüd snacken de Kansa Engelsch un blots noch eenig Wöör un Redensorten vun de Kansa-Spraak kennt man noch. Dat Kansa Language Projekt sall de olt Spraak erhollen un wedderbeleven. De Regeerenssitt vun den Stamm befind sück hüüd in Kaw City, Oklahoma. De för veer Johr wählt Vörsitter vun den Stammesraat is Guy Munroe. Vun de 3.182 (2011) indragen Stammesliddmaaten leven rund 1.400 in Oklahoma. Jedes Johr an dat eerst Augustweekenenn' hollt de Stamm sien Oklahoma Powwow in den Washunga Bay Grounds af.

Berühmte Kansa

• De eenzig Indianer vun Nordamerikas, de jemals Viezpräsident vun de USA wurr, weer Charles Curtis ünner Herbert Hoover (1929–1933). Sien Moder weer ene Kansa.
• De U.S.-Jazz-Saxophonist, Singer un Komponist Jim Pepper (1941-1992) stamm vun Kansa un Muskogee ab.

Anner Bedüüden

• Kaw is en Stadt in Franzöösch-Guayana.
• dat finnisch Woort Kansa bedüüd: Dat Volk
• Kansa is en weltwiet Projekt för Freeden, Umwelt un Sülvstbestimmung vun dat Künstlerpaar Goller-Masalin.

Literatur

• Raymond J. DeMallie (Hrsg.): Handbook of North American Indians. Vol.13 Plains, Smithsonian Institution Press, Washington D.C. 2001, ISBN 0-16-050400-7.

Kiek ok

• List van Indianer up de noordamerikaansche Kontinent

Weblenken

• Official Kaw-Nation Websteed (engelsch)
• Kaw-Spraaken-Projekt (engelsch)
• Allegawaho Memorial Park (engelsch)
• Kansa History (engelsch)