De Parck

De Parck
	Voorzijde van Huis de Parck, door Jan de Beijer (1744)
Locatie	Elst
Gebouwd in	15e/16e eeuw
Gesloopt in	1818
	Achterzijde van Huis de Parck, door Jan de Beijer (1744)

Het huis De Parck was een kasteel in het Nederlandse dorp Elst, provincie Gelderland. De naam zou ‘omsloten plaats’ betekenen, of verwijzen naar de specifieke rechthoekige verkaveling op deze locatie.

Geschiedenis

Het huis De Parck komt niet in de leenregisters voor en zal een allodiaal goed zijn geweest. De oudste vermelding over De Parck dateert uit 1437 en spreekt van een ‘bouwing’ met 55,5 morgen land, met Gerrit Schoenswaen als eigenaar. Hij zal het naar verwachting van zijn vader Hendricx hebben gekregen, en waarschijnlijk ging het op dat moment om een grote boerderij. In 1442 droegen Gerrit en zijn echtgenote Bele het goed aan Jan Dass op. Bij die gelegenheid werd het omschreven als ‘een huis en hofstede met een steenen kamer’: dit kan worden geïnterpreteerd als een boerderij met een apart verblijf voor de landsheer, de herenkamer. Na het overlijden van Jan Dass werd De Parck verdeeld over zijn twee dochters.

In 1490 kwamen de losse delen van De Parck weer in één hand toen Hendrick Borre van Dornick alles aankocht. Het goed was inmiddels gegroeid tot 110 morgen. Zijn zoon verkocht het in 1509 aan zijn zwager Dirck van Stepraedt, die met Agnes van Dornick was getrouwd. In 1541 werd hun zoon Peter de eigenaar van het kasteel. Hij stierf echter kinderloos en zo raakte De Parck verdeeld onder zijn broers en zussen.

In 1646 kwam De Parck in eigendom van de familie Van Lynden. Deze familie behield het kasteel totdat in 1806 Jacob Karel Godfried van Lynden kinderloos overleed. Zijn erfgenamen verkochten het aan de heer Van Wylick. Met het vertrek van de huurder in 1810 was De Parck niet langer bewoond en raakte het verder in verval. In 1818 werd De Parck afgebroken en de landerijen werden verkocht aan de familie Dullert. Anno 2022 bevindt zich hier het natuurcentrum Landerij De Park.

Beschrijving

Kasteel De Parck te Elst, rond 1800, door W. Conrady (1894)

Aanvankelijk zal De Parck een grote boerderij zijn geweest die in 1442 werd uitgebreid met een zogenaamde herenkamer. Afbeeldingen uit de 18e eeuw (door onder andere Jan de Beijer) en de 19e eeuw (door W. Conrady) tonen het kasteel zoals dat door vermoedelijk Dirck van Stepraedt in de 16e eeuw is gebouwd: een brede voorvleugel met een trapgevel en een Gelderse gevel, een haakse vleugel met trapgevel aan de achterzijde, en aan weerszijden lagere vleugels. Een traptoren verbond de twee hoofdvleugels.

Bronnen, noten en/of referenties

Kastelen in Gelderland. Matrijs, Utrecht (2013), "Overbetuwe", p. 409.
De Parck, Kastelenlexicon