Zele (gemeente)

**Zele**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Dendermonde
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	33,28 km² (2022); 69,66%; 13,53%; 16,81%
Coördinaten	51° 4' NB, 4° 2' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	21.501 (01/01/2024) ; 49,79% ; 50,21% ; 646,15 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 20,07%; 59,94%; 19,99%
Buitenlanders	10,87% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Hans Knop (CD&V)
Bestuur	CD&V en Vooruit
Zetels; CD&V; Open Vld; N-VA-VLAK AF; Leefbaarder Zele; Vooruit	27; 12; 6; 4; 3; 2
Economie
Gemiddeld inkomen	19.902 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	5,69% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 9240	Deelgemeente; Zele
Zonenummer	052
NIS-code	42028
Politiezone	Berlare / Zele
Hulpverleningszone	Oost
Website	Officiële website
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Dendermonde; in de provincie Oost-Vlaanderen
Foto's
	Het gemeentehuis
Portaal	België

Zele is een gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. Zele ligt aan de autoweg E17 en tussen de waterlopen Schelde en Durme, en de twee steden Lokeren en Dendermonde. De gemeente telt ruim 21.000 inwoners die Zelenaars worden genoemd.^[1]

Toponymie

De naam van de gemeente zou komen van het toponiem sel(e). Dit verwijst naar het Oudgermaanse woord sala: een gebouw, woning, nederzetting of beschutting. Dit verklaart ook waarom de naam van de gemeente in veel andere plaatsnamen voorkomt. Voorbeelden hiervan in België zijn: Dadizele, Herzele, Marenzele, Oosterzele en Vollezele.

Geschiedenis

De vroegste archeologische bewijzen van bewoning op het huidige Zeelse grondgebied dateren uit de late bronstijd, tussen 1100 en 800 voor Christus.^[2] Latere vondsten dateren uit de periode van het Romeinse Keizerrijk.

Zele in 1777 op de Ferrariskaart

Zele was eigendom van Karel de Grote, en werd circa 800 voor het eerst vermeld toen hij het grondgebied schonk aan de abdij van Werden in Duitsland, gesticht door Sint-Ludgerus. De monniken bouwden vóór 1141 een proosdij in Zele die volgens de legende in 1452 afbrandde, samen met het kasteel, de molen en de helft van Zele. Het dorp functioneerde vooral als een klein handelscentrum tussen Dendermonde en Lokeren. Later werden een reeks straten tussen Lokeren, Zele en Dendermonde met elkaar verbonden, waardoor een verbindingsweg ontstond en er makkelijker aan handel kon gedaan worden tussen het dorp en de twee steden. Deze weg liep ook dwars door het centrum langs de Markt van Zele. Op deze baan kwam ook de Gentse Steenweg uit. Grote delen van deze voormalige verbindingsweg vormen nu de N47 in Zele.

In 1699-1704 werd de huidige, barokke Sint-Ludgeruskerk gebouwd.

Zele was in de vorige eeuwen een textielcentrum voor vlas (tot het begin van de 20e eeuw) en voor jute (20e eeuw). Een overblijfsel van deze textielindustrie zijn de spotnamen Kloddezakken of Kloddelopers die aan de Zelenaars gegeven worden, naar het afvalproduct van vlas, dat in balen wordt geperst.^[3] Zele was dan een gemeente zoals vele andere in Oost-Vlaanderen met vele cafés, brouwerijen, een distilleerderij, ongeveer 12 molens, en veel landbouwgrond. Op het einde van de 19e eeuw behoorde Zele, samen met buurgemeente Hamme, tot de meest verpauperde van Vlaanderen. Dit hield verband met de misstanden in de plaatselijke nijverheid, die werden toegedekt door de burgerlijke en religieuze overheden. In het bekende A travers la Flandre (Door Arm Vlaanderen) (1901) van de socialist August De Winne wordt over deze uitbuiting gerapporteerd. Verschillende aangrijpende foto's uit het boek werden in Zele genomen.

In de jaren 1960 werd een bedrijvencentrum opgericht voor onder meer glasvezelvervaardiging, metaalnijverheid en drukkerijen.

Geografie

Zele ligt op een kleine heuvel tussen twee valleien, de Durmevallei en Scheldevallei. Het centrum van de gemeente ligt ongeveer 9 meter boven het zeeniveau, wat 4,8 meter hoger is dan de gemiddelde hoogte in de rest van de gemeente.

Aangrenzende gemeenten

Zele grenst aan drie gemeentes (Waasmunster, Hamme en Berlare) en twee steden (Dendermonde en Lokeren).

In het noorden bepalen de Durme en de E17 autosnelweg de grens, en in het zuiden de Schelde en een afgesneden meander van de Schelde.

Aangrenzende gemeenten
Lokeren	Waasmunster
		Hamme


Berlare		Dendermonde

Kernen

De gemeente Zele heeft geen deelgemeenten. Binnen de gemeentegrenzen liggen, naast het centrum, wel nog een aantal kleinere kernen, gehuchten en wijken.

De gemeente telt vier grote buitenwijken met eigen parochies^[4]:

Buitenwijken
Naam	Parochie
Avermaat	Sint-Ludgerus
Durmen	Sint-Jozef
Heikant	Sint-Antonius
Huivelde	Sint-Jozef

De wijk Kouter heeft ook zijn eigen parochie, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van 7 Weeën.

Andere kleine wijken of gehuchten in de gemeente zijn Bookhamer, Burgemeester Van Ackerwijk, Dijk, Dries, Elst, Hoek, Kamershoek, Langevelde, Meerskant, Mespelaar, Rinkhout, de Schrijverswijk, Stokstraat, de Tuinwijk, Veldeken, Wezepoel en de Zandberg.

Bezienswaardigheden

De barokke Sint-Ludgeruskerk in Zele-centrum

Sint-Jozef en Sint-Antonius van Paduakerk te Heikant

De barokke Sint-Ludgeruskerk werd gebouwd in 1699-1704 en is geklasseerd. De achthoekige kerktoren, die pas in 1718 voltooid was, is een 59 meter hoge nogal massieve toren die ooit de bijnaam "de wachter van de Schelde" heeft gekregen in een Vlaams boek en "het pronckstuk van den Lande van Dendermonde". De augustijn Jan Vrijeels was de bouwmeester.
Het Oorlogsmonument in brons en arduin, met een stervende soldaat door beeldhouwer Aloïs De Beule
De begraafplaats Zele-Centrum met verschillende monumentale praalgraven van oa. steenhouwer Ernest Salu
De Onze-Lieve-Vrouwekerk in de wijk Avermaat
De Sint-Jozef en Sint-Antonius van Paduakerk in de wijk Heikant
De Sint-Jozefkerk in de wijk Huivelde
De Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeënkerk in de wijk Kouter
De Heilig Hartkerk in de wijk Durmen
De Onze-Lieve-Vrouw Hulp-der-Christenenkapel
De Onze-Lieve-Vrouw van den Tuimelaarkapel
De Kouterkapel aan de Kouterstraat
De Kapelhof aan de Kouterstraat
Het Kasteel Hof ten Goede aan de Lokerenbaan
De Woning Haegens aan de Stationsstraat
De Doginnemolen

Natuur en landschap

Zele ligt ten noorden van de Schelde op een hoogte van 5-6 meter.

Demografische ontwikkeling

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[5]	Evolutie: 1992=index 100
1992	20.135	100,0
1993	20.230	100,5
1994	20.360	101,1
1995	20.405	101,3
1996	20.442	101,5
1997	20.453	101,6
1998	20.442	101,5
1999	20.406	101,3
2000	20.394	101,3
2001	20.348	101,1
2002	20.357	101,1
2003	20.319	100,9
2004	20.247	100,6
2005	20.284	100,7
2006	20.371	101,2
2007	20.444	101,5
2008	20.453	101,6
2009	20.579	102,2
2010	20.544	102,0
2011	20.763	103,1
2012	20.762	103,1
2013	20.744	103,0
2014	20.713	102,9
2015	20.848	103,5
2016	20.785	103,2
2017	20.916	103,9
2018	20.976	104,2
2019	21.125	104,9
2020	21.338	106,0
2021	21.333	105,9
2022	21.349	106,0
2023	21.374	106,2
2024	21.501	106,8

Politiek

Gemeenteraad

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 behaalde de CVP nog 34%; bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 was dat voor de CD&V-N-VA teruggevallen tot 23%. De liberale partij behaalde in 1976 17% (PVV) en 37,5% in 2004 (VLD). De socialistische partij BSP behaalde in 1976 13%, bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 slechts 5,9% (sp.a). De met de Volksunie gelieerde plaatselijke partij Zeelse Belangen behaalde in 1976 37% van de stemmen. In 2006 behaalde het Vlaams Belang 15,5% van de stemmen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 behaalde de VLD 12 zetels (+ 4 in vergelijking met 2000), de CD&V/N-VA kreeg 7 zetels (tegenover 8 voor de CVP in 2000), het Vlaams Belang 4 (in 2000 waren er 3 voor Vlaams Blok), de plaatselijke partij Lijst M.A.S.S.A.R.T behaalde 2 zetels, de Zeelse Democratische Belangen (nog 6 zetels in 2000) en de sp.a (2 zetels in 2000) strandden allebei op 1 zetel in 2006.

Burgemeesters

2007-2012

Onder burgemeester Patrick Poppe (Open Vld) was er een coalitie tussen VLD en de 2 plaatselijke formaties Lijst M.A.S.S.A.R.T en "Zeelse Democratische Belangen".

2013-2018

Burgemeester blijft Patrick Poppe. Hij leidt een coalitie bestaande uit Open Vld, Lijst MASSART, ZDB en sp.a-Groen. Samen vormen ze de meerderheid met 14 op 27 zetels.

2019-2024

In 2019 behaalde CD&V een grote overwinning. De partij mocht dan ook de burgemeester leveren. Hans Knop leidt een coalitie bestaande uit CD&V en Leefbaarder Zele. Schepenen zijn Jos Withofs (CD&V), Francis De Donder (Leefbaarder Zele), Tineke Lootens (CD&V), Pieter Herwege (CD&V), Thomas Bauwens (CD&V), Johan Anthuenis (CD&V).

Op 27 april werd schepen De Donder (leefbaarder Zele) uit de coalitie gezet nadat hij samen met de oppositie tegen het geplande Zeelse mobiliteitsplan heeft gestemd.

Sinds 2 juni is er een nieuwe coalitie(°°) bestaande uit cd&v, één verkozene van Vooruit, en een onafhankelijk raadslid.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976^[6]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[7]		14-10-2012^[8]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	25	%	25	%	25	%	25	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27
	Agalev¹/ sp.a-Groen^A	-		-		-		5,05¹	0	4,55¹	0	-		7,76^A	1	-		-
	SP¹/ sp.a²/ sp.a-Groen^A/ Vooruit³	12,66¹	2	12,88¹	3	16,72¹	4	10,23¹	2	8,38¹	2	5,91²	1	7,76^A	1	8,9²	2(°°)	³
	PVV¹/ VLD²/ Open Vld³/ Zele#Anders⁴	16,53¹	4	12,73¹	2	13,82¹	3	25,5²	7	27,28²	8	37,49²	12	29,39³	9	20,0³	6	⁴
	CVP¹/ CD&V+N-VA^B/ CD&V²	33,74¹	9	33,52¹	9	25,62¹	6	26,51¹	7	25,42¹	8	23,50^B	7	24,53²	8	33,8²	12	²
	CD&V+N-VA^B/ N-VA¹/ N-VA-Zele Vlakaf^C	-		-		-		-		-		23,50^B	7	14,04¹	4	14,7^C	4	¹
	Lijst Massart¹/ N-VA-Zele Vlakaf^C	-		-		-		-		-		10,08¹	2	10,49¹	2	14,7^C	4	-
	Vlaams Blok¹/ Vlaams Belang²	-		-		-		-		13,07¹	3	15,45²	4	-		-		²
	Leefbaarder Zele	-		-		-		-		-		-		-		10,7	3(°)
	Zeelse Belangen¹/ Zeelse Democratische Belangen²	37,06¹	10	38,25¹	11	43,83¹	12	32,72¹	9	21,3¹	6	7,57²	1	8,37²	2	5,1²	0	-
	Vlaams Beleid-Zele	-		-		-		-		-		-		5,43	1	5,1	0	-
Anderen^(*)		-		2,61	0	-		-		-		-		-		1,7	0	-
Totaal stemmen		12821		13373		13803		14117		14197		14745		14260		14429
Opkomst %						95,36		94,81		94,19		95,8		92,16		93,1
Blanco en ongeldig %		3,06		5,04		5,51		5,23		3,83		3,58		2,44		3,5

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen bij elke verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1982: ZA (2,61%) / 2018: BUB Zele (0,9%), VMC (0,8%)

Kanton Zele

De gemeente Zele is de hoofdplaats van het gelijknamige kanton, dat ook de gemeente Berlare omvat.

Verkiezingsuitslagen in % voor de Kamer in het kanton Zele

Gezindte	1925	1936	1946	1954	1965	1974	1985	1995	2007	2010
Katholieken	55,0	45,0	58,5	52,5	47,0	39,6	40,2	33,1	29,7	17,1
Socialisten	24,7	25,7	25,5	25,8	23,3	18,5	18,5	13,4	10,6	11,0
Liberalen	18,9	16,7	12,9	19,0	19,6	19,2	22,4	25,6	30,8	20,9
Nationalisten	1,5	7,5	-	2,1	9,5	22,1	12,6	6,5	-	29,0
Rex	-	4,1	-	-	-	-	-	-	-	-
Vlaams Belang	-	-	-	-	-	-	1,7	13,4	18,6	13,9
Groenen	-	-	-	-	-	-	3,7	4,6	4,0	3,9
Communisten	-	1,0	3,2	0,6	0,6	0,6	0,8	0,3	0,8	0,8

Katholieken: Katholieke Partij, CVP, CD&V

Nationalisten: Frontpartij, VNV, VU, N-VA

Communisten: KPB, PVDA, SAP

Verkeer en vervoer

Wegennet

Luchtfoto van Zele (2003) met de N445 in de voorgrond

Ten noorden van het centrum, op de grens met Lokeren, ligt de E17 die Zele met Antwerpen en Gent verbindt. De N445 die ten zuiden van het centrum ligt, wordt gezien als een halve ringweg van de gemeente. Door Zele loopt ook de N47 die dient als de verbindingsweg tussen Dendermonde en Lokeren.

De belangrijkste wegen in en rond Zele zijn:

E17: richting Antwerpen en richting Gent / Rijsel
N47: richting Lokeren en Dendermonde / Brussel; sluit aan met N9; aansluiting met E19
N445: richting Gent; sluit aan met N70; N70a en N424

Openbaar vervoer

Trein

Station van Zele

Zele telt één station op haar grondgebied, station Zele. Het ligt aan spoorlijn 57 (Aalst- Lokeren). Vanuit het station zijn rechtstreekse verbindingen mogelijk naar Brussel, Dendermonde, Lokeren en Sint-Niklaas.

Dit zijn alle huidige en voormalige (cursief) treinstations op het grondgebied Zele:

Bus

In Zele komen vooral bussen uit Dendermonde, Gent en Lokeren samen. Zele Markt, nabij de Sint-Ludgeruskerk en Zele Station zijn de belangrijkste bushaltes in de gemeente.

Fiets

Door Zele loopt één fietssnelweg, de F413. Het verbindt de gemeente met Dendermonde en Lokeren, met de fiets.

Bekende Zelenaars

Zie ook

Nabijgelegen kernen

Heikant, Lokeren, Durmen, Huivelde, Overmere, Dendermonde

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ VRT-Taalnet
↑ "Archeologen vinden Romeinse munt en pot", 19 april 2011. Gearchiveerd op 6 mei 2021. Geraadpleegd op 4 mei 2021.
↑ De Kloddezakvrienden. Gearchiveerd op 14 mei 2021. Geraadpleegd op 3 mei 2021.
↑ Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Zele
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

Zie de categorie Zele van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] VRT-Taalnet

[2] "Archeologen vinden Romeinse munt en pot", 19 april 2011. Gearchiveerd op 6 mei 2021. Geraadpleegd op 4 mei 2021.

[3] De Kloddezakvrienden. Gearchiveerd op 14 mei 2021. Geraadpleegd op 3 mei 2021.

[4] Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Zele

[5] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[6] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

[7] Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006

[8] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]