Zelzate

**Zelzate**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Eeklo
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	13,77 km² (2022); 54,89%; 17,14%; 27,98%
Coördinaten	51° 12' NB, 3° 49' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	13.704 (01/01/2024) ; 50,67% ; 49,33% ; 995,38 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 20,67%; 59,03%; 20,29%
Buitenlanders	15,92% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Brent Meuleman
Bestuur	Vooruit, PVDA+
Zetels; Open Vld; Vooruit; PVDA+; N-VA; POSITIEF; Vlaams Belang; Onafhankelijken	23; 4; 7; 6; 1; 1; 1; 3
Economie
Gemiddeld inkomen	19.440 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	7,57% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 9060	Deelgemeente; Zelzate
Zonenummer	09
NIS-code	43018
Politiezone	Regio Puyenbroeck
Hulpverleningszone	Centrum
Website	www.zelzate.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Eeklo; in de provincie Oost-Vlaanderen
Portaal	België

Zelzate is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen, gelegen ten noorden van de provinciehoofdstad Gent, tegen de grens met Nederland. De gemeente telt ruim 13.000 inwoners, die Zelzatenaars^[1] worden genoemd. Voor 1 januari 2023 is dit opgelopen naar 13.543 inwoners.

Zelzate wordt doorsneden door het Kanaal Gent-Terneuzen. De beide delen van de gemeente worden met elkaar verbonden door de Zelzatebrug (een ophaalbrug) en door de Zelzatetunnel die de E34 (Antwerpen-Knokke) onder het kanaal leidt.

Geschiedenis

Zelzate werd voor het eerst gemeld in 1237, als een wijk van Assenede. De naam is een samenvoeging van zel (sala, hoofdgebouw) en zate (ingezetene). In 1288 kwam de Graaf Jansdijk gereed, die bescherming tegen het water bood, maar in 1377 was er alsnog een grote watersnood. In hetzelfde jaar werd een kapel opgericht die gewijd was aan Sint-Laurentius. In 1531 mochten daar ook missen worden opgedragen. Deze kerk werd in 1568 door de beeldenstormers in brand gestoken.

In 1570 werd Zelzate een zelfstandige parochie, die zich van die van Assenede afsplitste. In 1586 werd door de Spanjaarden het Fort Sint-Anthonis gebouwd. In 1634 werd vanaf dat fort een dijk aangelegd tot aan Hulst. In 1648 (Vrede van Munster) kwam Sas van Gent aan de Republiek en werd een versterkte plaats. De oorlog van Frankrijk tegen de Nederlanden leidde tot militaire inundaties waar Zelzate het slachtoffer van werd.

In 1766 werd Zelzate een zelfstandige gemeente, die los van Assenede kwam te staan. In 1779 kwam er voor het eerst een brug over de Sassche Vaart, de voorloper van het Kanaal Gent-Terneuzen dat in 1827 werd geopend. Dit kanaal zou herhaaldelijk verbreed worden. In 1865 werd een spoorlijn van Gent naar Terneuzen geopend. Tot 1938 was hier reizigersvervoer mogelijk. De lijn van Zelzate naar Eeklo stopte in 1950 met passagiersvervoer.

Psychiatrisch centrum

In 1864 werd te Zelzate een psychiatrisch centrum opgericht dat in 1868 als psychiatrisch centrum Sint-Jan-Baptist in gebruik werd genomen, aanvankelijk als dependance van het psychiatrisch centrum te Gent, aanvankelijk beheerd door de Broeders van Liefde. Deze instelling werd in de loop der jaren gedurig uitgebreid.

In 1963 werd begonnen met de aanleg van de Zelzatetunnel, die in 1968 in gebruik werd genomen.

In 1962 werd de SIDMAR opgericht, een groot hoogovenbedrijf, later ArcelorMittal Gent genaamd.

Industrie

Zelzate is een sterk geïndustrialiseerde gemeente met aan de rand, op Gents grondgebied, het staalbedrijf ArcelorMittal (het vroegere Sidmar) dat werk verleent aan een belangrijk deel van de Zelzaatse bevolking. In de gemeente zelf stond (al van in de negentiende eeuw) het chemische bedrijf Kuhlmann. Actiegroepen wezen vaak op de milieuverontreiniging. Na verschillende overnames ging het bedrijf failliet in 2009. In het centrum van de gemeente ligt de Teerfabriek Rain Carbon, in de volksmond beter gekend als het 'teerkot'.

Kernen

Zelzate op de Ferrariskaart

Zelzate heeft geen deelgemeenten, en heeft geen andere afzonderlijke dorpen binnen zijn grenzen. Zelzate telt wel enkele typische wijken, zoals De Katte, waar Eric Verpaele woonde en waarover hij schreef, en de in de jaren twintig door Huib Hoste ontworpen woonwijk Tuinwijk Klein Rusland. Het centrum van Zelzate, met de Sint-Laurentiusparochie, ligt ten oosten van het kanaal Gent-Terneuzen. Ook het westelijk deel heeft zijn eigen parochie en kerkje, gewijd aan Sint-Antonius van Padua.

Aangrenzende deelgemeenten

De gemeente Zelzate grenst aan volgende deelgemeenten (zie ook de kaart op deze pagina):

a. Assenede
b. Ertvelde (Evergem)
c. Gent
d. Sint-Kruis-Winkel (Gent)
e. Wachtebeke
f. Sas van Gent (Terneuzen)
g. Westdorpe (Terneuzen)

Bezienswaardigheden

Sint-Antonius van Paduakerk in Zelzate-West.

In het centrum van Zelzate staat de neogotische Sint-Laurentiuskerk, ontworpen door de Gentse architect Edmond de Perre-Montigny en ingewijd in 1879. Deze kerk vervangt een veel kleinere voorganger die gelokaliseerd was op het huidige kerkhof. De oude kerk was al meermaals verbouwd en niet meer op maat van het door industrialisering sterk toegenomen inwonertal. Bij de Duitse inval in België in mei 1940 heeft het Belgische leger de toren uit voorzorg gedynamiteerd, waarbij het puin op het dak van de kerk terechtkwam en de gewelven deed instorten. Pas in 1952 was de schade hersteld. De neogotische toren werd niet herbouwd, maar vervangen door een nieuwe in moderne stijl. Het moderne concept en de heldere baksteenkleur laten de toren scherp afsteken tegenover het 19e-eeuwse schip en de zijbeuken.
In het westelijke deel van Zelzate staat de Sint-Antonius van Paduakerk, waarvan het orgel als monument is beschermd.
Het Goed ter Looveren, een oud hoevecomplex.
Het beschermde Belgisch tolkantoor, aan de Havenlaan, uit 1910.
Het voormalig klooster van de Zusters van Vincentius a Paulo, aan de Kerkstraat.
De Kattemolen.
Aan het gemeentehuis staat een beeldje van een plassend meisje dat als Mietje Stroel bekendstaat. Het is de tegenhanger van het Brusselse Manneken Pis.
Tankmonument.

Natuur en landschap

Zelzate ligt in het Vlaamse polderland, op een hoogte van 5-8 meter. De belangrijkste waterloop is het Kanaal Gent-Terneuzen, met de bijbehorende industriële bedrijvigheid.

Politiek

De PVDA heeft hier zes zetels (2006-2012) in de gemeenteraad, wat met voorsprong de grootste vertegenwoordiging is van de partij in een Belgische gemeente. Ook bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 behaalde de PVDA hier opnieuw 6 zetels. In 2018 haalde de PVDA opnieuw 6 zetels, en sp.a ging er twee op vooruit, wat resulteerde in een coalitie met PVDA, de eerste op gemeenteniveau in België.

(Voormalige) burgemeesters

Tijdspanne		Burgemeester^[2]
	1799 - 1799	Joris Mertens
	1799 - 1805	Jacques de Clercq
	1805 - 1807	Jean Colpaert
	1807 - 1812	A Van Geert
	1812 - 1824	Francois Emmanuele Acke
	1824 - 1848	Jean Baptiste Gillis
	1848 - 1861	Marijn Leyn
	1861 - 1872	Honoré Willems
	1872 - ?	Ludovicus De Cocq
	? - 1891	Honoré Willems
	1891 - 1904	August De Clercq

Tijdspanne		Burgemeester
	1904 - ?	J. De Tilloux
	1914 - 1921	Cesar De Clercq
	1921 - 1929	Michel Ninanne
	1929 - 1933	Camille Leyn
	1933 - 1962	Jozef Chalmet (BWP / BSP)
	1962 - 1988	Livien Danschutter (BSP / SP)
	1989 - 2006	John Schenkels (SP / sp.a)
	2007 - 2013	Freddy De Vilder (sp.a)
	2013	Kristof Stevelinck^[3] (Open Vld-SD)
	2013 - 2018	Frank Bruggeman (Open Vld-SD)
	2019 -	Brent Meuleman (sp.a / Vooruit)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976^[4]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[5]		14-10-2012^[6]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / zetels		%	23	%	23	%	23	%	23	%	23	%	23	%	23	%	23	%	23
	PVDA¹/ PVDA+²	1,2¹	0	8,99¹	1	9,67¹	1	7,55¹	1	12,79¹	2	21,67²	6	22,01²	6	22,8¹	6	21,7¹	5
	SP¹/ sp.a²/ Vooruit³	51,08¹	13	50,94¹	14	43,61¹	11	34,57¹	9	35,34¹	10	27,19²	7	18,2²	5	24,9²	7	41,9³	11
	PVV¹/ VLD²/ VLD-VVD³/ VLD-SD⁴/ Lokaal Liberaal⁵	16,46¹	3	10,85¹	2	20,43¹	5	19,75²	4	20,43³	5	23,19²	6	29,23⁴	8	26,3⁴	7	4,5⁵	0
	CVP¹/ CD&V²/ CD&V Vrij Zelzate³/ Zelzate Positief⁴/ cd&v N-VA 9060^A	31,26¹	7	25,35¹	6	26,29¹	6	17,67¹	4	12,57¹	2	14,76²	3	9,12³	2	7,1⁴	1	11,9^A	2
	Z.O.W.¹/ ZOW-ZVD²	-		-		-		20,46¹	5	18,88¹	4	9,23²	1	9,12³	2	7,1⁴	1
	N-VA¹/ cd&v N-VA 9060^A	-		-		-		-		-		-		10,1¹	2	6,7¹	1
	Vlaams Belang¹/ Vlaams Belang-Voluit²	-		-		-		-		-		-		5,77¹	0	7,3¹	1	20,1²	5
Anderen^(*)		-		3,87	0	-		-		-		3,96	0	5,57	0	4,9	0	-
Totaal stemmen		8565		8947		8999		8898		8821		9048		8941		8688		5993
Opkomst %						95,24		93,73		93,78		96,4		94,15		93,9		64,9
Blanco en ongeldig %		2,9		3,49		3,47		3,6		4,1		4,14		3,81		4,4		2,1

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen bij elke verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1982: GB (3,87%) / 2006: Groen! (3,96%) / 2012: OP Zelzate (5,57%) / 2018: Tezamen Zelzate (4,9%)

Demografische evolutie

Bron:NIS - Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen op 31 december; vanaf 1990=inwonertal per 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[7]	Evolutie: 1992=index 100
1992	12.331	100,0
1993	12.352	100,2
1994	12.375	100,4
1995	12.282	99,6
1996	12.232	99,2
1997	12.227	99,2
1998	12.260	99,4
1999	12.177	98,8
2000	12.094	98,1
2001	12.135	98,4
2002	12.113	98,2
2003	12.043	97,7
2004	12.117	98,3
2005	12.113	98,2
2006	12.176	98,7
2007	12.190	98,9
2008	12.245	99,3
2009	12.309	99,8
2010	12.494	101,3
2011	12.578	102,0
2012	12.491	101,3
2013	12.509	101,4
2014	12.499	101,4
2015	12.494	101,3
2016	12.490	101,3
2017	12.703	103,0
2018	12.699	103,0
2019	12.854	104,2
2020	12.899	104,6
2021	13.124	106,4
2022	13.298	107,8
2023	13.543	109,8
2024	13.704	111,1

Sport

Voetbalclub KVV Zelzate is aangesloten bij de Belgische Voetbalbond en is sinds het seizoen 2020-2021 actief in de tweede amateurklasse, nadat het sinds de oprichting in 2008 was gestart in tweede provinciale. "Het voorlopige einddoel is de eerste amateurklasse, het derde niveau in België.

Onderwijs

In Zelzate zijn er verscheidene onderwijsinstellingen zoals basisscholen, middelbare scholen en volwassenonderwijs:

Gemeentelijke basisschool 'De krekel'
Basisschool Sint-Laurens (Oost en West)
Basisschool GO! Erasmus
Atheneum GO! Erasmus
Sint Laurens-instituut & technisch instituut
KISP

Evenementen

Jaarlijks terugkerende evenementen zijn onder andere:

Paasfoor
Vlaanderen Feest in juli
De Katse Feesten begin augustus
Halfoogstfoor in augustus
Open Monumentendag in september
Peterschap Zelzate over het de Tweede Gidsen
Verbroedering met vier Europese gemeenten die in 2005 al vijftig jaar bestond
Jaarlijks kerkconcert in december

Geboren

Emil Ergo (1853-1922), muziektheoreticus, docent en componist
René Vermandel (1893-1958), wielrenner
Albert Mariën, (1896-1964), politicus
Rob van Schaik, (1906-1982), Nederlands burgemeester
Rita Gorr (1926-2012), mezzosopraan
Armand Seghers (1926-2005), voetballer
Leon De Meyer (1928-2006), hoogleraar
Eddy Wally (1932-2016), charmezanger
Walter Prevenier (1934), historicus
Eriek Verpale (1952-2015), schrijver
Pierre De Weirdt (1954), politicus
Freddy De Vilder (1955), politicus
Sonia Van Renterghem (1965), atlete

Overleden

Jozef Chalmet (1897-1962), syndicalist en politicus
Warner De Beuckelaer (1899-1984), generaal overste van de Broeders van Liefde

Verbroedering

Zelzate is verbroederd met 4 andere steden/gemeenten. De eerste verbroedering dateert van 1955. Elk jaar wordt er een verbroederingsfeest georganiseerd, telkens in een andere gemeente, om de vijf jaar is dit in Zelzate. Bezoekers uit de verbroederingsgemeenten verblijven dan in gastgezinnen.