Alierasaurus
| Alierasaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Midden-Perm | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||
| |||||||||
| Geslacht | |||||||||
| Alierasaurus Romano & Nicosia, 2014 | |||||||||
| Typesoort | |||||||||
| Alierasaurus ronchii | |||||||||
| |||||||||
| Klauw van Alierasaurus ronchii | |||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||
Alierasaurus op  Wikispecies
| |||||||||
| |||||||||
Alierasaurus[1][2] is een geslacht van uitgestorven caseïde synapsiden dat leefde tijdens het vroege Midden-Perm (Roadien) in wat nu Sardinië is. Het wordt vertegenwoordigd door de enige soort, de typesoort Alierasaurus ronchii. Bekend van een zeer groot gedeeltelijk skelet gevonden in de Cala del Vino-formatie, is Alierasaurus een van de grootste bekende caseïden. Het lijkt sterk op Cotylorhynchus, een andere gigantische caseïde uit de San Angelo-formatie uit het Midden-Perm van Texas. De afmetingen van de bewaarde voetelementen en staartwervels suggereren een geschatte totale lengte van ongeveer zes of zeven meter voor Alierasaurus. In feite zijn de enige anatomische kenmerken die verschillen tussen Alierasaurus en Cotylorhynchus te vinden in de botten van de voeten; Alierasaurus heeft een langer en dunner vierde middenvoetsbeentje en het heeft unguale botten aan de toppen van de tenen die puntig en klauwachtig zijn in plaats van afgeplat zoals bij andere caseïden. Alierasaurus en Cotylorhynchus hebben beide zeer brede, tonvormige ribbenkast, wat aangeeft dat het herbivoren waren die zich voornamelijk voedden met vezelrijk plantaardig materiaal.
Etymologie
[bewerken | brontekst bewerken]De geslachtsnaam verwijst naar Aliera, de naam in het lokale dialect van de stad Alghero, en 'saurus' wat hagedis betekent. De soortaanduiding is ter ere van Ausonio Ronchi, de ontdekker van het exemplaar.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]De paleontologen Marco Romano en Umberto Nicosia hebben verschillende autapomorfieën geïdentificeerd in de anatomie van de voeten van Alierasaurus: middenvoetsbeentje IV met een duidelijk axiaal gebied, lengte ongeveer tweemaal die van de overeenkomstige proximale falanx, niet kort en massief zoals bij andere grote caseïden; middenvoet IV proximale kop niet loodrecht op de botas, vormt een hoek van honderdtwintig graden met de schacht: met deze conformatie zijn de proximale en distale kop veel dichter langs de mediale zijde van het middenvoetsbeentje; klauwvormige vingerkootjes proportioneel korter dan bij Cotylorhynchus, met een dubbele ventrale flexor tuberkel zeer dicht bij de proximale rand van de falanx; unguale falangeale as naar beneden en mediaal gebogen; distale dwarsdoorsnede subdriehoekig, niet spatelvormig zoals bij Cotylorhynchus.
Ontdekking
[bewerken | brontekst bewerken]Het holotype van Alierasaurus werd ontdekt in de bovenste niveaus van de Cala del Vino-formatie uit het Perm, bovenop het voorgebergte van Torre del Porticciolo, dat de Golf van Porticciolo scheidt van de noordkust (in de buurt van de stad Alghero, Nurra, in het noordwesten van Sardinië). Sommige botten werden los op het grondoppervlak gevonden en andere waren nog steeds ingebed in een moddersteen-siltsteenlaag. Deze sedimenten werden afgezet in een voormalige alluviale vlakte onder een relatief mild semi-aride klimaat. Het bekende materiaal bestaat uit acht scharnierende staartwervels, twee losse staartwervels, vier distale caudale centra, talrijke grote fragmenten die verwijzen naar ten minste acht andere wervels, zeven proximale delen van haemalbogen, drie proximale delen (wervelsegment) van dorsale ribben, tien onbepaalde fragmentarische ribben, slecht geconserveerd rechterschouderblad en slecht verbrijzelde rechtercoracoïde plaat, distale kop van de linkerellepijp, en verschillende autopodiale elementen vertegenwoordigd door een fragmentarisch hielbeen, drie metapodialen, vijf niet-unguale vingerkootjes, een bijna volledige unguale falanx en twee unguale vingerkootjes zonder distale uiteinden. Deze overblijfselen werden eerst beschouwd als mogelijk behorend tot Cotylorhynchus (vgl. Cotylorhynchus sp. in de publicatie van Ronchi et al.) of tot een nauw verwant taxon. Later, ondanks de afwezigheid van de meest diagnostische elementen (met name de schedel) voor de vergelijking met andere caseïden in het algemeen en met Cotylorhynchus in eigenaardige, werd het Sardijnse exemplaar toegewezen aan het nieuwe geslacht Alierasaurus, op basis van enkele verschillen in voetanatomie. In 2017 beschreven Marco Romano en collega's andere botten die tot hetzelfde individu behoorden (sommige staartwervels en fragmenten van punthaken en ribben). Meer recentelijk hebben dezelfde niveaus overblijfselen opgeleverd van een onbeschreven sphenacodontide pelycosauriër, en voetafdrukken van een derde dier dat alleen in het zuiden van Frankrijk in iets jongere rotsen bekend was (ichnogenus Merifontichnus uit de La Lieudeformatie (Wordien) in het Lodève-bekken).
- ↑ Alierasaurus. www.prehistoric-wildlife.com. Geraadpleegd op 18-10-2022.
- ↑ Fossilworks: Alierasaurus. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 18-10-2022.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Alierasaurus op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.