Alpenden
| Alpenden | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||
| Pinus cembra L. (1753) | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Kegel | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Alpenden op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
De alpenden of arve[1] (Pinus cembra) is een boomsoort uit de dennenfamilie (Pinaceae). Hij groeit in de Alpen en de Karpaten tot vlak onder de boomgrens, soms tot bijna 3000 m. In andere delen van Europa wordt de alpenden aangeplant als sierboom of voor de bosbouw. Eveneens is hij te vinden in de uitgestrekte naaldwouden van Centraal-Azië. De boom wordt ongeveer 25 m hoog. De wetenschappelijke benaming verwijst naar de inheemse Italiaanse naam van de boom.
Botanische beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]De kroon is zuilvormig en heeft vanaf de grond stevige horizontale takken. De uiteinden zijn iets naar boven gebogen. De boomschors is donkergrijs of oranjebruin. Als de boom ouder wordt, krijgt de schors schubben en ondiepe groeven en wordt de kroon wat breder en ronder. De takken zijn groenachtig bruin en zijn dichtbezet met oranjebruine donshaartjes.
De alpenden heeft naalden van 7-9 cm lang die in bosjes van vijf stuks staan, wat hem onderscheidt van andere naaldgewassen. De naalden zijn glimmend donkergroen van buiten en blauwgroen/wit van binnen.
De kegels zijn eivormig en 8 × 6 cm groot. De kleur varieert van purperkleurig tot glanzend roodbruin. De in doorsnede driehoekige kegel heeft eetbare vleugelloze zaden. Als de kegel rijp is, valt deze af, rot weg en dan komen de zaden vrij.
De notenkraker speelt een belangrijke rol bij de natuurlijke verspreiding van de boom. De vogel verstopt kegels van de boom onder de grond bij wijze van wintervoorraad, maar eet deze niet allemaal op. Zaden uit kegels, die in de grond blijven zitten, kunnen in het volgende voorjaar ontkiemen, zodat jonge boompjes ontstaan.
Toepassingen
[bewerken | brontekst bewerken]De alpenden heeft bleek, harsachtig hout met een rode kern dat eenvoudig te bewerken is. Het wordt gebruikt voor meubels, koekoeksklokken, houtsnijwerk en speelgoed.
De etherische olie die uit het hout van de alpenden wordt gewonnen, wordt gebruikt tegen motten. Ook kasten die van dit hout zijn gemaakt zijn hierdoor mottenwerend. De olie bevat het enzym pinosylvin, dat een antibacteriële en schimmelwerende werking heeft. In een vochtige omgeving is hoge bacterieremmende werking van alpendenhout geconstateerd, wat schimmelgroei verhindert.[2]
Van de vruchten wordt met name in Oostenrijk en Oberbayern ook wel een alcoholische drank, Zirbelschnaps, gebrouwen.
- ↑ De benaming Arve of Arbe is Schwyzerdütsch, en is in Zwitserland gebruikelijk. In Beieren en Oostenrijk wordt de boom Zirbe genoemd. Het woord Zirbel kan zowel de boom als de vrucht van de boom aanduiden.
- ↑ S.K. Lee, H.J. Lee, et al., 'Antibacterial and antifungal activity of pinosylvin, a constituent of pine', Fitoterapia, deel 76, 2e druk, Elsevier, maart 2005, blz. 258-260
· 
· 