Brachauchenius
| Brachauchenius Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Barremien-Cenomanien (circa 130 - 93,5 miljoen jaar geleden) | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Brachauchenius lucasi | |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Brachauchenius Williston, 1903 | |||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||
| Brachauchenius lucasi | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Brachauchenius op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Brachauchenius[1][2][3] is een geslacht van uitgestorven pliosauriërs uit de orde Plesiosauria.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]in 1884 vond Charles Hazelius Sternberg een plesiosauriërskelet in Ottawa County, Kansas. Samuel Wendell Williston benoemde in 1903 de typesoort Brachauchenius lucasi. De geslachtsnaam betekent "kortnek". De soortaanduiding eert Frederic Augustus Lucas.
Het holotype is USNM 4989.
Voorkomen
[bewerken | brontekst bewerken]Brachauchenius leefde in de zeeën rondom het Amerikaanse continent van het midden van het Vroeg-Krijt tot het begin van het Laat-Krijt (~ 130 - 93,5 miljoen jaar geleden). Het was daarmee de laatste echte pliosauriër in Noord-Amerika. Brachauchenius en verwanten werden in het Laat-Krijt vervangen door de gelijkende Polycotylidae zoals Polycotylus die in feite nauwer verwant waren aan de langhalzige plesiosauriërs. Rond de tijd dat de laatste individuen van Brachauchenius de Aarde bevolkten, begonnen zich in Afrika al vroege polycotyliden als Thililua en Manemergus te ontwikkelen. Fossielen van Brachauchenius zijn gevonden in de Verenigde Staten (Kansas) en Colombia.
Uiterlijk en leefwijze
[bewerken | brontekst bewerken]Brachauchenius was nauw verwant aan Kronosaurus, een andere pliosauriër uit het Krijt. Deze leefde echter rond dezelfde tijd als de vroege Brachauchenius-soorten, maar stierf al uit toen Brachauchenius nog op aarde rondzwom. Brachauchenius was met een gemiddelde lengte van acht meter iets kleiner dan zijn vroegere verwant. Er zijn echter exemplaren gevonden die tot tien meter lang werden. De schedel van Brachauchenius was net als die van Kronosaurus enorm groot en robuust gebouwd. Met zijn gestroomlijnde lichaam en zijn vier grote, peddelvormige vinnen was Brachauchenius een snelle zeebewoner. Met het voorste paar zwempoten werden vliegende op- en neergaande bewegingen gemaakt, waardoor het water naar achter werd geduwd en het dier naar voren ging. De korte staart diende vooral als roer. Van tijd tot tijd moest Brachauchenius naar het wateroppervlak om te ademen. In tegenstelling tot de meeste mariene reptielen, die hun neusgaten moeten sluiten onderwater, had Brachauchenius een neus die zo ontwikkeld was dat dit dier in staat was onderwater te ruiken en tegelijkertijd zijn adem in te houden. Naast dit reukvermogen had deze pliosauriër ook een goed zicht gezien de grote ogen. Brachauchenius had een korte hals en een grote, afgeplatte kop, waarin zich lange tanden en krachtige kaken bevonden. De schedel was tot 1.7 meter lang. De voortanden waren vlijmscherp en bedoeld voor het scheuren van vlees, terwijl de achterste tanden ronder waren en gebruikt werden voor het kraken van de schelpen van ongewervelde zeedieren zoals ammonieten. Brachauchenius voedde zich onder meer met pijlinktvissen, haaien, grote beenvissen, zeeschildpadden, ichthyosauriërs en zelfs zijn verwanten, de plesiosauriërs. Gefossileerde plesiosauriërs en schildpadden zijn bekend als maaginhoud bij gevonden exemplaren van Kronosaurus. Het is omstreden geweest of de pliosauriërs levendbarend waren of dat ze, net als de moderne zeeschildpadden, aan land moesten gaan om hun eieren te leggen. Deze laatste mogelijkheid is echter zeer onwaarschijnlijk gezien de lengte en het gewicht van Brachauchenius.
Ecologie
[bewerken | brontekst bewerken]Brachauchenius leefde samen met de andere pliosauriërs Plesiopleurodon en Polyptychodon, de elasmosauriërs Thalassomedon en Libonectes, de vroege polycotylide Edgarosaurus, de vroege mosasauriërs Dallasaurus en Russellosaurus, de slangachtige, de mariene krokodilachtige Terminonaris, de mariene hagedis Adriosaurus en de tanddragende zeevogels Baptornis, Hesperornis en Ichthyornis.
Literatuur
- Everhart MJ. 2007. Historical note on the 1884 discovery of Brachauchenius lucasi (Plesiosauria; Pliosauridae) in Ottawa County, Kansas. Kansas Academy of Science, Transactions 110 (3/4): 255-258.
- Everhart, M. (2009). Zeemonsters. Prehistorische wezens uit de diepte. National Geographic. ISBN 90 5956 061 2
- Lambert, D., & Naish, D., & Wyse, E. (2002) Lexikon der Dinosaurier und anderer Tiere der Urzeit. Dorling Kindersley, München. ISBN 3-8310-0342-4
- Williston S W, 1903. North American plesiosaurs. Part I. Field Columbian Mus. Pub. 2:1-77.
- Williston S W, 1907. The skull of Brachauchenius, with special observations on the relationship of the plesiosaurs. Proc. U.S. Nat. Mus. 32:477-89.
- Carpenter K. 1996. A Review of short-necked plesiosaurs from the Cretaceous of the western interior, North America. Neues Jahbruch für Geol. Palaont. Abh. (Stuttgart) 201 (2): 259-287.
- Schumacher BA, Everhart MJ. 2005. A stratigraphic and taxonomic review of plesiosaurs from the old “Fort Benton Group” of central Kansas: A new assessment of old records. Paludicola 5 (2): 33-54.
Noten
- ↑ Brachauchenius. www.prehistoric-wildlife.com. Gearchiveerd op 31 december 2022. Geraadpleegd op 24-02-2023.
- ↑ De Brachauchenius worldwidebase. www.worldwidebase.com. Gearchiveerd op 24 februari 2023. Geraadpleegd op 24-02-2023.
- ↑ Fossilworks: Brachauchenius. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 24-02-2023.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Brachauchenius op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.