Dag der Marrons

De Dag der Marrons, ook wel Dag van de Marrons of Marrondag, is de jaarlijkse gezamenlijke herdenkingsdag en viering op 10 oktober van de strijd van de Marronvoorouders tegen onderdrukking én voor vrijheid. Op deze dag herdenken en vieren de marrongemeenschappen de strijd van hun voorouders tegen onderdrukking en voor vrijheid. Een strijd waarmee zij, in respectievelijk het Vredesverdrag van 1760 (de Aukaners), 1762 (de Saramaccaners), 1767 (de Matawai) en 1860 (de Aluku), het Nederlandse koloniale bestuur dwongen vrede met hen te sluiten en daarmee hun vrijheid en menselijke waardigheid te erkennen.

Initiatief

Televisieverslag uit 2016

Televisieverslag uit 2017

De Dag der Marrons is een initiatief geweest van de marronhistoricus André Pakosie in 1970. Toentertijd was Pakosie voorzitter van Akifonga, een organisatie van jongeren uit het binnenland van Suriname die opkwam voor de belangen van de marrons uit het binnenland van Suriname.

Pakosie voerde van 1970 tot 1974 besprekingen met verschillende marronorganisaties, waaronder de belangenverenigingen van de verschillende lo's, en met tal van personen in de marronsamenlevingen om te komen tot een dag voor een gezamenlijke jaarlijkse herdenking en viering van de vrijheidsstrijd van hun voorouders, Dag der Marrons. Ook besprak hij zijn idee met de vier granmans: Gazon Matodja (Aukaners), 'Agbago' Jozef Daniël Aboikoni (Saramaccaners), Cornelis Zacharias Forster (Paramaccaners) en Alfred Aboné Lafanti (Matawai). Zij gaven hem 1973 hun goedkeuring.

De granman van de Saramaccaners stelde tijdens deze bijeenkomst voor om de dag van 10 oktober te nemen waarop in 1760 de vrede met de Aukaners tot stand kwam. Hij onderbouwde zijn voorstel door aan te geven dat de vrede met de Aukaners de eerste vrede was die stand hield en die als model diende voor de andere vredesverdragen die volgden met de andere marrongroepen. De andere granman gingen akkoord met het voorstel van granman Agbago Aboikoni. Taata Tebini Anka, een bekend historicus over de Saramaccaners uit die tijd, zong vervolgens op verzoek van granman Agbago Aboikoni een gepast Saramaccaans vrijheidslied. De vier granmans gaven daarna aan Pakosie officieel de opdracht om de precieze datum van de vrede met de Aukaners na te gaan en de instelling van deze dag te realiseren.

Bronnenonderzoek

Pakosie deed jarenlang tevergeefs onderzoek in het Centraal Archief in Paramaribo om de precieze datum te achterhalen, waarop het vredestraktaat met de Aukaners was getekend. Het archief beschikte toen niet over gegevens van vóór 1845. Pakosie deed uiteindelijk een beroep op Silvia de Groot, verbonden als historicus aan de Universiteit van Amsterdam, om in het Rijksarchief in Den Haag de datum te achterhalen. In een brief van 19 augustus 1973 schreef Silvia de Groot aan Pakosie dat de vrede op 10 oktober 1760 werd gesloten.

Instelling

In juli 1974 besprak Pakosie de onderzoeksresultaten met de vier granmans. Op 8 september 1974 presenteerde hij de resultaten tijdens een algemene vergadering van Akifonga in het Fatima Clubgebouw aan de Calcuttastraat 79 in Paramaribo.

Op 16 september 1974 belegde Pakosie de laatste bespreking over de instelling van de Dag der Marrons met de vier granmans, waarop zij voor de vastlegging op cassette nogmaals verklaarden achter het streven te staan. De granmans gaven hem vervolgens volmacht om over te gaan tot de instelling van de Dag der Marrons. André Pakosie, in zijn hoedanigheid van ‘Algemeen Secretaris’ (voorzitter) van de organisatie van jongeren uit het binnenland, Akifonga, tekende op diezelfde 16 september 1974 's middags tijdens een speciale massameeting in het Fatima Clubgebouw het document, waarmee de instelling van de Dag der Marrons een feit werd.

Er werd een commissie gevormd voor de organisatie van de eerste viering van de Dag der Marrons op 10 oktober 1974. Deze bestond uit: André Pakosie (voorzitter), Robert Asoiti (vicevoorzitter), Mérida Dapaloe, Libi Bribi, Petrus Bow, Waldo Abese, Pasensi Asoiti, Hendrik Saite, Charles Pedi, Ronald Adaba, Elco Kuwi, Wasigo Joje, Senkwari Amok, Ajafoe Toll en Michel Kokoli.

Viering in Suriname

Eerste viering

De eerste viering van de Dag der Marrons vond plaats op donderdag 10 oktober 1974 in het Fatima clubgebouw aan de Calcuttastraat 79 te Paramaribo. De opkomst was overweldigend. Vele marrons en creolen kwamen om getuige te zijn van dit bijzondere en historische moment.

De regering werd vertegenwoordigd door de vicepremier en minister van Districtsbestuur en Decentralisatie, Olton van Genderen en de minister van Onderwijs en Volksontwikkeling, Ronald Venetiaan, die tevens een van de adviseurs was van de organisatie van Pakosie. Er werden toespraken gehouden door André Pakosie en namens de regering, door minister Van Genderen. Hierna werd een traditionele Sete Tafaa (receptie) gehouden.

Deze eerste viering van de Dag der Marrons werd opgeluisterd door een optreden van de culturele afdeling van Akifonga, een optreden van de formatie Opo en van Bally Brashuis met zijn groep Blaka Buba. De geluidsopname van deze viering is in het archief van André Pakosie bewaard.

Nationale dag

Vanaf 1974 vieren de marrons in Suriname jaarlijks op 10 oktober de Dag der Marrons. Vanaf 1983 vindt de viering tevens plaats in Kiyookondee in het woongebied van de Aukaners in het binnenland van Suriname. Kiyookondee is het eerste dorp met de officiële status van 'Kondee' dat door de Aukaners gesticht werd aan de Tapanahony.

Vanaf de eerste viering van de Dag van de Marrons in Suriname werden verschillende brieven geschreven aan de opeenvolgende regeringen om de marrons en de Inheemsen de titel op de gronden te geven waarop zij meer dan driehonderd jaar wonen, en om 10 oktober als een nationale dag te erkennen. Tot dan toe zonder resultaat. Bij zijn bezoek aan Suriname in januari 2001, in 2003 en 2009, bracht André Pakosie deze kwestie weer onder de aandacht gebracht van president Venetiaan.

Bij de viering in 2009 deed president Ronald Venetiaan de toezegging dat de Dag der Marrons een nationale dag zou worden in Suriname. Dit was een belangrijke erkenning van de vrijheidsstrijd van de marronvoorouders voor Suriname. De regering Bouterse I stelde de Dag der Marrons uiteindelijk in 2010 in als Surinaamse nationale feestdag.

Viering in Nederland

In 1983 nam stichting Dufuni, onder voorzitterschap van Etho With, ook in Nederland het initiatief over. Vanaf 1989 tot 2007 organiseerde stichting Dufuni onder voorzitterschap van Kensly Vrede, samen met andere marronorganisaties, zoals stichting Sabanapeti, stichting Cottica, stichting Wooko Makandie, Afaka, Zunta en Seke, jaarlijks op de eerste zaterdag van oktober, in Utrecht de Dag der Marrons.

De grootste herdenking in Nederland vond in 1992 plaats, toen de leiders van de vijf marrongemeenschappen in Suriname in 1992 op uitnodiging van de toenmalige Commissie Ondersteuning Ontwikkeling Binnenland (C.O.O.B.), onder voorzitterschap van André Pakosie, op bezoek in Nederland waren, te weten de granmans Gazon Matodja (Aukaners, Songo Aboikoni (Saramaccaners), Oscar Lafanti (Matawai (stam)Matawai en Kwinti) en Kamil Akilingie (waarnemend) (Paramaccaners), alsook kabiten Pishërë Ashiware, een leider van de inheemse Trio.

In 2011 en 2012 werd de Dag der Marrons in Nederland georganiseerd door de raden van de kapiteins en basja's van de Aukaners, Saramaccaners en Paramaccaners in samenwerking met SAMON.

Bij de viering van de Dag der Marrons in Nederland in 2007, was de toenmalige granman van de Saramaccaners, Belfon Aboikoni, niet in Suriname maar in Nederland aanwezig. De Dag van de Marrons wordt in Nederland door verschillende organisaties in verschillende steden georganiseerd, evenals in Frans-Guyana sinds 2003 jaarlijks, in België sinds 2012 en de Verenigde Staten sinds 2015.

Zie ook

Externe link

Website van het Marron-instituut stichting Sabanapeti (Een instituut van en door marrons, gevestigd in Utrecht, Nederland).

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel is – met toestemming van de auteur – gebaseerd op het artikel De Dag van de Marrons uit www.maroons-suriname.com

Pakosie, André R.M.; De Dag van de Marrons. Op: www.maroons-suriname.com
Pakosie, André R.M.; Gazon Matodja, Surinaams stamhoofd aan het einde van een tijdperk, 1999
Pakosie, André R.M.; De Marrons van Suriname. In: Siboga, Jaargang 15, nr. 1, 2005.