Janus Kuiper
| Janus Kuiper | ||
|---|---|---|
.jpg)
| ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Adrianus IJsbrand Kuiper | |
| Geboren | 11 mei 1856 Helder | |
| Overleden | 29 oktober 1951 Den Helder | |
| Nationaliteit(en) | Nederlandse | |
Adrianus IJsbrand (Janus) Kuiper (Helder, 11 mei 1856 – Den Helder, 29 oktober 1951) was een Nederlandse zeeredder. Janus werd geboren in Helder. Nadat zijn vader Jan in 1865 op zee was verdronken trouwde zijn moeder in 1870 met de later bekend geworden zeeredder Dorus Rijkers.[1]
Janus verrichtte reddingen van zijn 17e tot zijn 68e levensjaar. Hiervan was hij 28 jaar lang schipper van een roeireddingsvlet van de Noord- en Zuid-Hollandsche Redding-Maatschappij. Hij ontving 60 gulden per jaar om de boot en het boothuis te onderhouden. Volgens een krantenbericht in 1925 redde hij 296 mensenlevens, andere bronnen spreken over meer dan 400.[2][3] Een van de bekendste reddingen waaraan hij deelnam was die van de opvarenden van de Renown in 1887.[3][4]
Na zijn werk bij de NZHRM ontving hij 120 gulden pensioen per jaar, dit werd in 1925 verhoogd naar 240 gulden. Ook ontving hij een gratificatie van 150 gulden per jaar uit het Helden der Zeefonds.[5] In de buurt Oud-Den Helder, op de plek van het in de oorlog verwoeste 'ouwe Helder', werd na de oorlog een straat naar hem vernoemd. Op 93-jarige leeftijd bracht hij een bezoek aan deze wederopbouwwijk.[6]
Reddingsacties (selectie)
[bewerken | brontekst bewerken]1882 − Schotse ss Strathmore[7]
1887 − Duitse bark Renown[3]
1907 − Engelse ss Turbo[8]
1908 − Engelse ss Volta[9]
1908 − Italiaanse schoener Roma[10]
1911 − Engelse ss City of Cologne[11]
1922 − Engelse schoener Alford[12]
Onderscheidingen
[bewerken | brontekst bewerken]Hieronder volgen de onderscheidingen die Janus ontving, met daarbij tussen haakjes eventueel de uitreikende partij, het jaartal van uitreiking en de reddingsactie.
- Bronzen Eerepenning voor Menschlievend Hulpbetoon (Willem III der Nederlanden, 1888, Renown)(Hij ontving ook een gratificatie van de Duitse keizer.[13] De erepenning die Janus in 1888 ontving was een legpenning, later is er een draagpenning van gemaakt. Vanaf 1897 werd de onderscheiding officieel een draagpenning en konden eerder gedecoreerden op eigen kosten een draagpenning aanschaffen.[14] Deze nieuwe versie, met portret van Wilhelmina der Nederlanden, heeft Janus ook gedragen.)
- Bronzen medaille der NZHRM (1888, Renown)[15]
- Bronzen medaille van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen[7]
- Zilveren medaille der NZHRM (1908, Turbo)[8]
- Zilveren reddingmedaille van Italië (Italiaans: Medaglia d'argento al valor di marina)(Victor Emanuel III van Italië, 1911, Roma)[16]
- Zilveren Eerepenning voor Menschlievend Hulpbetoon (Wilhelmina der Nederlanden, 1922, Alford)[17]
- Gouden eremedaille verbonden aan de Orde van Oranje Nassau (Wilhelmina der Nederlanden, 1924, geschonken bij 100-jarig bestaan NZHRM)[18]
- Broeder van de Orde van de Nederlandse Leeuw (Wilhelmina der Nederlanden, 1939)[19]
- ↑ Een beeld vertelt zijn verhaal. Overvallen door een windhoos. Vriendennieuws, Vrienden Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers, Editie 75 Zomer 2011, via docplayer.nl. Gearchiveerd op 15 augustus 2023.
- ↑ Het gouden huwelijksfeest van een menschenredder. De Courant/Nieuws van de Dag, 30 mei 1925, via Delpher.
- ↑ a b c Een oude zeerob jubileert. De Telegraaf, 23 mei 1935, via Delpher.
- ↑ Keizerlijk horloge voor Helderse redder als Duitse dank, Noordhollands Dagblad, 29 oktober 2018. Gearchiveerd op 12 januari 2021.
- ↑ Het gouden huwelijksfeest van een held der zee. De Telegraaf, 30 mei 1925, via Delpher.
- ↑ Janus zag zijn straat, Heldersche Courant, 10 januari 1950, via Regionaal Archief Alkmaar. Gearchiveerd op 15 augustus 2023.
- ↑ a b Een gouden bruiloft! Heldersche Courant, 30 mei 1925, via Regionaal Archief Alkmaar. Gearchiveerd op 15 augustus 2023.
- ↑ a b Huldiging van menschenredders. 't Vliegend Blaadje, 26 februari 1908, via Regionaal Archief Alkmaar.
- ↑ Stranding op "De Razende Bol". Schager Courant, 5 maart 1908. Gearchiveerd op 13 januari 2021.
- ↑ Schipbreuk Roma, 't Vliegend Blaadje, 25 november 1908, via Regionaal Archief Alkmaar. Gearchiveerd op 15 augustus 2023.
- ↑ De Stranding. 't Vliegend Blaadje, 1 november 1911, via Regionaal Archief Alkmaar.
- ↑ De stranding van de Alford, Heldersche Courant, 21 september 1922, via Regionaal Archief Alkmaar.
- ↑ Een praatje met Janus Kuiper, Schager Courant, 23 mei 1935, via Regionaal Archief Alkmaar.
- ↑ Erepenning voor Menslievend Hulpbetoon, type 7. Gearchiveerd op 22 mei 2022.
- ↑ Vervolg Nieuwstijdingen. Heldersche en Nieuwedieper Courant, 29 februari 1888, via Regionaal Archief Alkmaar.
- ↑ Een Huldiging. 't Vliegend Blaadje, 21 januari 1911, via Regionaal Archief Alkmaar. Gearchiveerd op 15 augustus 2023.
- ↑ Een treffende plechtigheid. Heldersche Courant, 25 januari 1922, via Regionaal Archief Alkmaar. Gearchiveerd op 12 januari 2021.
- ↑ Honderdjarig bestaan van de Redding-Maatschappijen. Heldersche Courant, 11 november 1924, via Regionaal Archief Alkmaar. Gearchiveerd op 12 januari 2021.
- ↑ Janus Kuiper Koninklijk onderscheiden, Heldersche Courant, 17 juli 1939, via Regionaal Archief Alkmaar.