Ko van Dijk jr.

Ko van Dijk jr.
	Ko van Dijk in 1976
Algemene informatie
Geboren	25 juli 1916
Geboorteplaats	Amsterdam, Nederland
Overleden	6 mei 1978
Overlijdensplaats	Den Haag, Nederland
Land	Nederland
Werk
Beroep	acteur, hoorspelacteur, toneelregisseur
	Officiële website
	(en) IMDb-profiel
	(mul) TMDb-profiel;
Portaal	Film

Ko van Dijk (junior) (Amsterdam, 25 juli 1916 – Den Haag, 6 mei 1978) was een Nederlands toneel-, televisie-, film- en hoorspelacteur en daarnaast toneelregisseur. Hij speelde in 46 jaar ruim 300 rollen, op toneel, in televisieseries, speelfilms en hoorspelen.

Familie en karakter

Zijn ouders Ko van Dijk en Jetty Riecker waren acteurs. Van Dijk besloot, nadat hij voor de derde keer in de eerste klas van de ULO was blijven zitten, op zestienjarige leeftijd zijn vaders voorbeeld te volgen en acteur te worden; hij werd echter tot drie keer toe niet toegelaten tot de toneelschool. Zijn vader nam hem vervolgens onder zijn hoede en gaf hem een plaats in zijn gezelschap Het Schouwtooneel. Na het overlijden van zijn vader in 1939, ging hij werken bij Louis Saalborn, die hij beschouwde als een tweede vader. Hij speelde met het gezelschap van Saalborn in het Rika Hopper Theater in Amsterdam, vaak voor een vrijwel lege zaal. Hier kreeg hij rollen toebedeeld die ver boven zijn kunnen lagen en hem aanspoorden tot betere prestaties. In 1940 vertrok hij naar het Centraal Tooneel dat onder leiding stond van Louis de Bree, David Sluizer en Cees Laseur en dat het Centraal Theater in Amsterdam als thuisbasis had.

Als kind van een acteursechtpaar genoot Van Dijk een zeer vrije opvoeding, wat waarschijnlijk mede leidde tot zijn moeilijk beheersbare en egocentrische gedrag. Van Dijk was een emotioneel mens, soms driftig, soms vrolijk of bedroefd, maar altijd uitbundig. Hij trouwde zes keer, achtereenvolgens met

Emma Lucretia (Emmy) Scholte (1904–2003), moeder van een tweeling, Mensendiecktherapeute;
Elly van Stekelenburg, actrice;
Ellen de Thouars, actrice;
Teddy Schaank, actrice en (uit een andere verbintenis) moeder van de actrice Linda van Dyck);
Barbara Verkaik, toneelkleedster en
Pia van den Hurk, verpleegkundige, dochter van de bekende Drentse verzetsstrijder Peter van den Hurk, die hij in het ziekenhuis waar zij werkte, had ontmoet, toen hij aan zijn heup werd geopereerd.
Alle huwelijken eindigden in een echtscheiding. Alleen uit zijn laatste huwelijk werden kinderen geboren: twee zoons, Peter-Jan en Kees.

Loopbaan

Van Dijk debuteerde in 1932 in "De Kingsfordschool", een stuk van Cissy van Marxveldt. Hij speelde vervolgens onder meer in stukken van Vondel ("Gijsbrecht van Aemstel"), Shakespeare ("De Koopman van Venetië" en "De Getemde Feeks") en Bredero ("De Klucht van de Koe"). In de oorlog werkte hij door en regisseerde hij enkele stukken (waaronder "Het Bonzend Hart" van Edgar Allan Poe) en was hij actief in het cabaret "De Koplamp" met Wim Ibo en Cees Laseur.

Van Dijks grote doorbraak kwam in de jaren vijftig met de stukken "De drie zusters", "Dood van een handelsreiziger" (als Bif), "Othello", "Van de brug af gezien" en "Hendrik IV". Hij werd in deze tijd twee keer benoemd tot acteur van het jaar. In 1957 zorgde Van Dijk voor veel ophef in de pers door de hem dat jaar toegekende "Louis d'Or" (de prijs voor de beste toneelspeler van het jaar) publiekelijk te weigeren. Hij was geïrriteerd over de jury, die in zijn rapport veel commentaar had op zijn manier van spelen en hem allerlei tips gaf om die te verbeteren. In 1972 ontving Van Dijk uit handen van Paul Steenbergen de Albert van Dalsumring.

Vanaf de jaren vijftig was Van Dijk ook actief als hoorspelacteur en speelde hij in televisiefilms en -series. Een stuk, waarmee hij veel succes oogstte en dat wel zijn doorbraak op televisie genoemd werd was "Requiem voor een zwaargewicht" (1959). Ook was hij te horen in de populaire hoorspelen "Mimoza", "Koek & ei" en "Biels en Co". Televisie en radio zorgden ervoor dat Van Dijk niet alleen bij het theaterpubliek, maar ook landelijk bekend werd. Het sluitstuk van zijn carrière in 1978 was zijn rol als Boer Bonte in de televisieserie "Dagboek van een herdershond", onder regie van Willy van Hemert. Hierna ging hij op tournee met het stuk "Herfst in Riga", waarin hij speelde met Mary Dresselhuys. De laatste voorstelling was op vrijdag 5 mei 1978.

Ko van Dijk overleed de dag erop, op zaterdag 6 mei, aan een verwaarloosde longontsteking, gevolgd door een hartinfarct, alleen in zijn flat in Den Haag, op 61-jarige leeftijd. Op dezelfde dag stierf ook zijn collega Piet Muijselaar.

Begrafenis

Het lichaam van Van Dijk werd opgebaard in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag, waar vrienden en collega's een erewacht betrokken. Vanuit de schouwburg werd Van Dijk op 11 mei overgebracht naar begraafplaats Westduin. Een lange stoet vakgenoten volgde de baar en langs de route stonden rijen bewonderaars. Jeroen Krabbé omschreef het gebeuren later als een staatsbegrafenis. "De mensen namen eerbiedig hun hoed af toen de stoet passeerde. Ik had nog nooit zoiets meegemaakt."

Filmografie

Pinokkio (animatiefilm, 1948) - de stem van Jantje Fatsoen
Jenny (speelfilm, 1958) – de vader van Jenny, acteur
Pension Hommeles (televisieserie, 1957-1959) – gastrol als Filmproducent
Requiem voor een zwaargewicht (televisiefilm, 1959) – Mountain Malloy, bokser
Het grote mes (televisiefilm, 1960) – rol onbekend
De zaak M.P. (speelfilm, 1960) – Philidoor Peters
De komiek (televisiefilm, 1962) – rol onbekend
De opvolger (toneelregistratie, 1965)
Box en Cox (televisiefilm, 1965) – rol onbekend
Een Florentijns treurspel (televisiefilm, 1965) – Simone
De man, de vrouw en de moord (televisiebewerking, 1966)
Ja Zuster, Nee Zuster (televisieserie, 1967) – Johan de Groot (Afl., De knödel)
Mooi weer vandaag (televisiebewerking, 1971) – Max
Karakter (mini-serie, 1971) – Arend Barend Dreverhaven
Uilenspiegel (televisieserie, 1973) – keizer Karel V
Naakt over de schutting (speelfilm, 1973) – politie-inspecteur Joop de Heer
Vader en zoon (televisieserie, 1974) – Buurman
Durmazon (televisieserie, 1974-1975) – Sikkel
Cyrano de Bergerac (toneelregistratie, 1975) – Le Bret
Een Vuile Egoïst (toneelregistratie, 1976) – Victor
Liefde half om half (televisiefilm, 1976) – Frank Foster
Pygmalion (televisiefilm, 1976) – Alfred Doolittle
Dagboek van een herdershond (televisieserie, 1978) – boer Nicolaas Bonte
Standrecht (televisiefilm, 1977) – Passetti
Marius, Fanny en César (televisieserie, 1977) – César
Erik of het klein insectenboek (televisieserie, 1979) – Glimworm

Hoorspel en radio

Mimosa
Albert de Koning in Koek & ei, (1957–1960)
Biels en Co, (1968–1972)

Onderscheidingen en prijzen

Louis d’Or voor zijn rol in Tartuffe (1957).
Albert van Dalsumring (1972).
Gouden Televizierring voor Dagboek van een herdershond (1978).

Externe links

Audiostream

AvroOpium-stream van 9:00 tot 24:10^{[dode link]}
Documentaire Film "Ko van Dijk Spelen met hartstocht" Productiejaar 2000, Lengte 54 minuten, productieland Nederland. Regisseur Paul Haenen, regisseur Coen Verbraak, producent Cees van Ede, V company NPS TV.

Lectuur

I. Schöffer, 'Dijk (jr.), Ko van (1916-1978)', in: Biografisch Woordenboek van Nederland 4 (1994)
Theater Instituut Nederland
Ko van Dijk op bdnwiki.nl, een Wikimediaproject voor bekende dode Nederlanders
Guus Verstraete sr., Ko van Dijk. Amersfoort: Semper Agendo, 1973
Tony van Verre, Tony van Verre ontmoette Ko van Dijk. Bussum: Gooische Uitgeverij, 1978

Zie de categorie Ko van Dijk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.