Kurt Atterberg

Kurt Atterberg
	Kurt Atterberg
Volledige naam	Kurt Magnus Atterberg
Geboren	12 december 1887
Overleden	15 februari 1974
Land	Zweden
Stijl	romantisch
Nevenberoep	dirigent, muziekcriticus
Instrument	piano
Leraren	Andreas Hallen
Belangrijkste werken	negen symfonieën, concerten, ouvertures, suites, Älven – från fjällen till havet, Een Värmlandse rapsodie, Aladin,
	(en) Allmusic-profiel
	(en) Last.fm-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Kurt Magnus Atterberg (Göteborg, Zweden, 12 december 1887 - Stockholm, 15 februari 1974) was een Zweeds componist, dirigent en muziek-criticus.

Levensloop

In Göteborg kreeg Atterberg celloles. Hij volgde een uitgebreide opleiding aan de Kungliga Tekniska högskolan (Koninklijk Instituut voor Technologie) in Stockholm en studeerde in 1912 af als ingenieur. Vervolgens kreeg hij in 1912 een baan bij het Patent- och registreringsverket (Koninklijk Zweeds Octrooibureau), werd in 1936 afdelingschef en werkte er tot zijn 81e jaar in 1968.

Hij studeerde van 1910 tot 1911 aan de Kungliga Musikhögskolan te Stockholm in de compositie- en instrumentatieklas van Andreas Hallen. Als componist was hij vooral autodidact. Van 1916 tot 1922 was hij dirigent aan het Kungliga Dramatiska Teatern (Koninklijk Dramatheater) in Stockholm. Hij behoorde tot de oprichters van de Föreningen svenska tonsättare (Zweedse Vereniging van Componisten) en was daarvan van 1924 tot 1943 voorzitter en bestuurder. In 1947 werd hij erevoorzitter. Verder was hij van 1940 tot 1953 secretaris van de Kungliga Musikaliska Akademien (Koninklijke Zweedse Muziek-Academie) en bestuurslid van de Zweedse zustervereniging van de Buma/Stemra van 1924 tot 1943. Van 1919 tot 1957 was hij ook muziekcriticus voor het dagblad Stockholmstidningen. Omdat hij zich sterk inzette voor vriendschapsbanden met nazi-Duitsland, was hij in de Tweede Wereldoorlog omstreden.

Toen in 1928 de honderdste sterfdag van Schubert werd gevierd, schreef de platenmaatschappij Columbia een wedstrijd uit voor het schrijven van een symfonie 'in de geest van" de Onvoltooide symfonie van Schubert. Atterberg zond zijn Zesde symfonie in, won de eerste prijs en ontving daarvoor het bedrag van $10,000. De symfonie draagt sindsdien de bijnaam Dollar-symfonie en werd opgenomen door de wereldberoemde dirigenten Sir Thomas Beecham and Arturo Toscanini.

In Atterbegs compositorisch werk valt vooral het romantische element op. Zijn opera's zijn vrijwel van het podium verdwenen, maar zijn symfonieën worden regelmatig uitgevoerd.

Composities

Werken voor orkest

Symfonieën

1909-1911 Symfonie nr. 1 b-kl.t., opus 3
1909-1911 Symfonie nr. 2 F-gr.t., opus 6
1914-1916 Symfonie nr. 3 (Västkustbilder) in D , opus 10
1918 4e Symfonie - "Sinfonia piccola" g-kl.t. (byggd på svenska folkmotiv), opus 14
1919-1922 Symfonie nr. 5 (Sinfonia funèbre) d-kl.t., opus 20
1927-1928 6e Symfonie - "Dollarsymfonie" C-gr.t., opus 31
1942 Symfonie nr 7 "Sinfonia romantica", opus 45
1944 Symfonie nr. 8 in e-kl.t. (på svenska folkmotiv), opus 48
1955-1956 Symfonie nr. 9 - "Sinfonia visionaria", voor solisten, koor en orkest, opus 54

Concerten

1909 Rhapsodie opus 1 voor piano en orkest
1913 Concert voor viool e-mineur en orkest, opus 7
1922 Concert voor cello c-mineur en orkest, opus 21
1926 Concert voor hoorn A-majeur en orkest, opus 28
1935 Concert voor piano bes-mineur en orkest, opus 37
1959-1960 Dubbelconcert voor viool en cello en strijkorkest, opus 57

Ouvertures

1910 (Concert-)Ouverture in a-kl.t., voor orkest, opus 4
1940 Konsertuvertyr i populär stil, voor orkest, opus 41

Suites

1913 Suite nr 1 "Orientale"
1915 Suite nr 2 "Fem stycken", voor kamerorkest
1917 Suite nr. 3 voor viool, altviool en strijkorkest, opus 19 Nr. 1
1921/1936 Stormen-suite nr 1 Svit ur Stormen voor orkest, opus 18
1. Preludium: Stormen
2. Ferdinand och Miranda
3. På den förtrollade ön
4. Ariel sjunger och dansar
5. Bröllopsmusik
1923 Suite nr. 5: Barocco, voor fluit, hobo, klarinet en strijkers, opus 23
1925 Suite nr 6 "Orientalisk legend", voor fluit, hobo, klarinet, slagwerk, piano en strijkorkest, opus 30
1926 Suite nr 7, voor strijkorkest, opus 29
1931 Suite nr. 8: Suite pastorale in modo antico, voor klein orkest, opus 34
1944 Suite nr 9 "Suite drammatica", voor kamerorkest, opus 47
1964-1965 Stormen-suite nr 2, voor orkest, opus 59

Andere orkestwerken

1925 Rondeau retrospectif, voor orkest, opus 26
1929 Älven – från fjällen till havet symfonisch gedicht voor orkest, opus 33
1933 Een Värmlandse rapsodie naar Zweedse volksmotieven vanuit de regio van Gösta Berling, opus 36
1935 Ballade und Passacaglia über ein Thema im schwedischen Volkston, voor orkest, opus 38
1939-1940 Rondeau caracteristique, voor orkest, opus 42
1941 Aladin - vijf stukken uit Aladin, voor orkest, opus 43
1941 Aladin-ouverture, voor orkest, opus 44
1950 Indian tunes voor orkest, opus 51
1957 Svensk sommarfest voor kamerorkest
1958 Ballade zonder woorden voor orkest, opus 56
1962 Vittorioso voor orkest, opus 58

Werken voor harmonieorkest

1914-1915 Per Svinaherde - Prinsens frieri
1934-1938 Marcia trionfale della bella Lucia
1938 Kungahyllning voor harmonieorkest, opus 40
1973 De fåvitska jungfrurna Rapsodie voor harmonieorkest (Arr.: Gösta Morberg)
Bäckahästen - Midsommardanser opus 24
Marche solenelle
Polonaise solennele
Concerto per violino, violoncello e banda

Werken voor muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1919	Härvard Harpolekare, op. 12	2 akte	1919, Stockholm	van de componist
1923-1924	Bäckahästen (Wagenpaard), opus 24	4 aktes	1925, Stockholm	Anders Österling
1929-1934	Fanal - Flammendes Land, opus 35	3 bedrijven	1934, Stockholm	Oscar Ritter Ignaz Michael Welleminsky
1937-1941	Aladin, opus 43	3 aktes	1941, Stockholm	Bruno Hardt-Warden en Ignaz Michael Welleminsky, naar het sprookje uit Duizend-en-een-nacht
1946-1947	Stormen - De Storm, opus 49	7 taferelen	1948, Stockholm	William Shakespeare

Balletten

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1920	De fåvitska jungfrurna, opus 17	1 bedrijf		Bijbel, Evangelie volgens Matteüs 25:1-13

Vocale muziek

Met orkest

1911-1913 Det är sabbatsdag i bygden voor bariton en orkest, opus 5 - tekst: Olof Thunman
1913-1914 Svarta svanor - Sång voor bariton of sopraan en orkest - tekst: Carl Snoilsky
1917 Härvard Harpolekare - Tre sånger voor bariton en orkest, opus 12

Koorwerken

1917 Ave maris stella voor gemengd koor
1925 Sången koorballade voor sopraansolo, altsolo (ad lib), gemengd koor orkest, piano en vibrafoon, opus 25, op tekst van Olof Thunman
Biskop Thomas' frihetssång voor gemengd koor

Cantates en geestelijke muziek

1914 Requiem cantate, voor gemengd koor, orgel en orkest, opus 8, op tekst van Gustav Schlyter
1919 Järnbäraland voor alt, bariton, gemengd koor en orkest, opus 16, op tekst van Hugo Tigerschiöld
1928 Sverige (Zweden) voor gemengd koor en orkest, opus 32, op tekst vanAxel Juel
1928 Sångens land voor gemengd koor en orkest, opus 32, op tekst van Ture Rangström

Kamermuziek

1905 Reverence à Bach voor twee celli
1916 Strijkkwartet al dan niet aangeduid met nr. 2
1920 Suite nr 4 "Suite chinoise" opus 19.2 voor strijkkwartet
1925 Sonata voor violoncello (of viool, of altviool, of hoorn) en pianoforte, opus 27
1944 Variationer och fuga - över ett tema med lustig text (Bellman) voor strijkkwartet, opus 46
1950 Sorgmarch - "Hans Maj:t Gustav V in memoriam" voor hoornkwartet

Orgelmuziek

1916 Marche solennelle - Bröllopsmarsch voor orgel
1917 Preludium och fuga voor orgel

Pianomuziek

1925 Rondeau retrospectif voor 4-handige piano, opus 26
1917 Syster Beatrice - Valse "Fantome" voor piano
Höstballader - Herbstballaden - Ballades d'automne voor piano, opus 15 (I. = h-kl.t. en II = c-kl.t.)

Cd-opnamen

Het Duitse cd-label CPO heeft alle symfonieën opgenomen plus het pianoconcert.

CPO 999 639-2 (symfonieën no. 1 en 4)
CPO 999 565-2 (symfonieën no. 2 en 5)
CPO 999 640-2 (symfonieën no. 3 en 6)
CPO 999 641-2 (symfonieën no. 7 en 8)
CPO 999 913-2 (symfonie no. 9 en Älven - symfonisch gedicht)
CPO 999 732-2 (Pianoconcert; Rhapsodie; Ballade en Passacaglia)

Opnames van de suites voor orkest komen ook op de markt.

Het Zweedse cd-label Sterling heeft enkele symfonieën en het vioolconcert opgenomen.

Publicaties

Berwald och banaliteten, Musikrevy. 23 (1968), S. 269-270.