deerlijk

Nederlands

Een deerlijk schouwspel: Poolse jongen tussen de ruïnes na het bombardement op Warschau.

Uitspraak

• Geluid:  deerlijk    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• deer·lijk

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘jammerlijk’ voor het eerst aangetroffen in 1485
• Naamwoord van handeling van deren met het achtervoegsel -lijk

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	deerlijk	deerlijker	deerlijkst
verbogen	deerlijke	deerlijkere	deerlijkste
partitief	deerlijks	deerlijkers	-

Bijvoeglijk naamwoord

deerlijk

1. vervelend en/of pijnlijk om aan te zien

   • Een deerlijk schouwspel. 
   • Van Loon praat snel, voor het komisch effect, om daarna te kunnen vertragen, voor het dramatisch effect, maar doet dat zo slordig dat die techniek eerder tegen hem werkt. Ter afwisseling zingt hij liedjes, zoals een knappe Spinvis-pastiche. En een ballade, met als refrein: „Niets is wat het lijkt, het is maar hoe je kijkt.” Dan belooft hij zijn publiek de dubbele bodem die bij Sleutelmoment al te deerlijk ontbreekt. 

2. heel erg

   • Veel van de wereld is onzichtbaar of blijft ongezien. Zeker voor de wetenschap. Wie denkt dat de wetenschap alles bestudeert, heeft misschien wel opgelet op school maar vergist zich deerlijk. Onze kennis is beperkt. En daarom zijn stukken zoals deze week over de bladluis zo belangrijk. Pas onverwachte nieuwe kennis maakt duidelijk hoeveel we niet weten.  

3. in slechte gezondheid/toestand verkerend; ook figuurlijk

   • Ge ziet er deerlijk uit.  

Synoniemen

• [1] aandoenlijk, jammerlijk, bedroevend, vreselijk, ellendig, armzalig, deerniswekkend
• [2] danig, hevig, zeer, zwaar, enorm
• [3] slecht, zwak, verzwakt, ziek, ziekelijk, mager, vermagerd, triestig, ellendig

Vertalingen

    1. vervelend en/of pijnlijk om aan te zien   

Engels: pitiful (en)

Gangbaarheid

• Het woord deerlijk staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "deerlijk" herkend door:

81 %	van de Nederlanders;
87 %	van de Vlamingen.