Geotermisk gradient

Snitt av jorda, frå kjernen til eksosfæren..

Ein geotermisk gradient er temperaturgradienten til jorda nedover i djupna, altså korleis temperaturane aukar med djupna. Denne indikerer at varme strøymer bort frå den varme, indre kjernen. Bortsett frå i grenseområda mellom jordskorpeplater stig temperaturen vanlegvis 25-30 °C per km nedover i grunnen dei fleste stader på jorda..^[1] Globalt reknar ein den gjennomsnittlege geotermiske gradienten til å vere på 24 °C/km.^{[snl 1]} Strengt tatt syner forstavinga geo til jorda, men omgrepet vert òg nytta på andre planetar. Den indre varmen til jorda kjem frå ein kombinasjon av overskotsvarme etter planeten vart skapt (om lag 20 %) og varme produsert av radioaktiv nedbryting (80 %).^[2] Dei største varmeproduserande isotopane i jorda er kalium-40, uran-238, uran-235 og thorium-232.^[3] I midten av planeten er temperaturen opp mot 7000 K og trykket kan nå 360 GPa.^[4] Sidan mykje av varmen kjem frå radioaktiv nedbryting, trur forskarar at tidleg i historia til jorda, før isotopane med korte halveringstider vart uttømt, så var varmeproduksjonen frå jorda langt høgare. Denne ekstra varmeproduksjonen var to gonger dagens nivå for om lag 3 milliardar år sidan.,^[2] og ville ha auka temperaturgradientane inne i jorda. Dette førte igjen til at mantelkonveksjonen og platetektonikken vart langt meir aktiv slik at det vart skapt vulkanske bergartar som komatiittar, som ikkje vert danna i dag.^[5]

Sjå òg

Geotermisk energi

Kjelder

Denne artikkelen bygger på «Geothermal gradient» frå Wikipedia på engelsk, den 16. mai 2010.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:

↑ Fridleifsson,, Ingvar B.; Bertani, Ruggero; Huenges, Ernst; Lund, John W.; Ragnarsson, Arni; Rybach, Ladislaus (11. februar 2008). O. Hohmeyer and T. Trittin, red. «The possible role and contribution of geothermal energy to the mitigation of climate change» (pdf). Luebeck, Germany: 59–80. Henta 16. mai 2010. ^{[daud lenkje]}
↑ ^2,0 ^2,1 Turcotte, D.L.; Schubert, G. (2002). «4». Geodynamics (2 utg.). Cambridge, England, UK: Cambridge University Press. s. 136–137. ISBN 978-0-521-66624-4.
↑ Sanders, Robert (10. desember 2003). «Radioactive potassium may be major heat source in Earth's core». UC Berkeley News. Henta 16. mai 2010.
↑ Alfè, D.; Gillan, M. J.; Vocadlo, L.; Brodholt, J.; Price, G.D. (2002). «The ab initio simulation of the Earth's core» (PDF). Philosophical Transaction of the Royal Society of London 360 (1795): 1227–1244. Henta 16. mai 2010.
↑ Vlaar, N; Vankeken, P; Vandenberg, A (1994). «Cooling of the earth in the Archaean: Consequences of pressure-release melting in a hotter mantle». Earth og Planetary Science Letters 121: 1. doi:10.1016/0012-821X(94)90028-0.

Andre kjelder

↑ «geotermisk_gradient» av Inge Bryhni i Store norske leksikon, snl.no.

[IPCC-1] Fridleifsson,, Ingvar B.; Bertani, Ruggero; Huenges, Ernst; Lund, John W.; Ragnarsson, Arni; Rybach, Ladislaus (11. februar 2008). O. Hohmeyer and T. Trittin, red. «The possible role and contribution of geothermal energy to the mitigation of climate change» (pdf). Luebeck, Germany: 59–80. Henta 16. mai 2010. ^{[daud lenkje]}

[turcotte-3] 2,0 ^2,1 Turcotte, D.L.; Schubert, G. (2002). «4». Geodynamics (2 utg.). Cambridge, England, UK: Cambridge University Press. s. 136–137. ISBN 978-0-521-66624-4.

[4] Sanders, Robert (10. desember 2003). «Radioactive potassium may be major heat source in Earth's core». UC Berkeley News. Henta 16. mai 2010.

[5] Alfè, D.; Gillan, M. J.; Vocadlo, L.; Brodholt, J.; Price, G.D. (2002). «The ab initio simulation of the Earth's core» (PDF). Philosophical Transaction of the Royal Society of London 360 (1795): 1227–1244. Henta 16. mai 2010.

[6] Vlaar, N; Vankeken, P; Vandenberg, A (1994). «Cooling of the earth in the Archaean: Consequences of pressure-release melting in a hotter mantle». Earth og Planetary Science Letters 121: 1. doi:10.1016/0012-821X(94)90028-0.

[2] «geotermisk_gradient» av Inge Bryhni i Store norske leksikon, snl.no.

[1]

[snl 1]

[2]

[3]

[4]

[5]