Sergej Prokudin-Gorskij

Sergej Prokudin-Gorskij
Fødenamn	Сергей Михайлович Прокудин-Горский
Statsborgarskap	Det russiske imperiet, Frankrike
Fødd	18. august 1863 Funikova Gora
Død	27. september 1944 (81 år) Paris
Yrke	fotograf, kjemikar, oppfinnar, forleggjar, pedagog, lærar, reisande
Språk	russisk
Sergej Prokudin-Gorskij på Commons

Sergej Mikhajlovitsj Prokudin-Gorskij (31. august 1863–27. september 1944) var ein russisk pioner innan fargefotografi.

Prokudin-Gorskij var fødd i Murom (Vladimir oblast i Russland. Han studerte kjemi i St. Petersburg, Berlin og Paris. Gjennom eiga forsking tok han patent på produksjon av fargedias og på projisering av fargefilm. Rundt 1905 byrja han eit arbeid med mål å systematisk dokumentere heile det russiske imperiet i fargebilete. Eit av føremåla hans var å seinare syne fargebileta i skulen, for slik å formidle kunnskap om historia, kulturen og moderniseringa av Tsar-Russland.

Utsnitt fra Alleia Hamerops som viser dei raude, grøne og blå fargekanalane og det samansatte fargebiletet.

Prosessen hans nytta eit kamera som eksponerte ein serie på tre svart/kvite bilete over eit par minutt (seinare korta ned til eit par sekund). Kvart bilete vart eksponert gjennom eit fargefilter; eit blått, eit raudt og eit grønt. Slik registrerte kvart bilete berre ein del av fargespekteret. Gjennom å projisere kvart bilete i farga lys, i høve til kva filter som var nytt under eksponeringa, for så å nøyaktig overlappe desse bileta, fekk ein eit bilete samansett av heile fargespekteret. Han hadde ikkje noko system for å lage fargekopiar.

Prokudin-Gorskij vart utstyrt med ei jernbanevogn med mørkeromsutstyr frå Tsar Nikolai den andre og fekk to løyve som gav han tilgang til elles avgrensa landområde. Dokumentasjonsarbeidet heldt på frå om lag 1909 til 1915 og produserte om lag 1900 til 2100 fargebilete. Han heldt fleire illustrerte føredrag som skildra arbeidet. Etter den russiske revolusjonen flykta han i 1918 via Noreg og England til Frankrike, der han busette seg i Paris. Han døydde der i 1944. Stordelen av fargefotografia hans vart i 1948 selde til det amerikanske kongressbiblioteket (Library of Congress).

Fargebileta til Prokudin-Gorskij er unike historiske skildringar av det russiske imperiet kort tid før den russiske revolusjonen. Motiva omfattar skildringar av arkitektur, miljø, folk og personar.

I 2001 laga det amerikanske kongressbiblioteket ei utstilling med namnet The Empire that was Russia. Til utstillinga vart dei mange glasplatene skanna og papirbilete vart produserte digitalt.

Galleri

• 
  Kloster på Stolobnyiøya
• 
  Kasakhiske nomadar på ei steppe i Usbekistan
• 
  Portrett av eit par frå Dagestan
• 
  Motiv frå innsida av ei ortodoks kyrkje i Smolensk
• 
  Alim Khan (1880–1944), emir av Bukhara
• 
  Motiv frå innsida av eit vasskraftverk med elektriske generatorar.
• 
  Unge russiske bondekvinner i eit landleg område ved Sjeksnaelva.
• 
  Jødiske barn med læraren sin i Samarkand
• 
  Motiv frå innsida av ein tekstilfabrikk, truleg i Tasjkent

Kjelder

Fotnotar

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Sergej Prokudin-Gorskij

• 100 fotografi med kommentarar Arkivert 2010-04-18 ved Wayback Machine.
• Om samlinga ved Library of Congress
• «The Empire that was Russia»
• Privat prosjekt av Frank Dellaert inkluderer om lag 1900 fargeversjonar av svart/kvit-originalane.
• http://www.ummagurau.com/art/russia/
• Prokudin-Gorski sine fargeportrett av L. N. Tolstoy Arkivert 2005-02-06 ved Wayback Machine.