La Metamorfòsi

La Metamorfòsi (loc. Era metamorfòsi; en alemand, Die Verwandlung) es una novèla escricha per Franz Kafka en 1912 e publicada en 1915. Es una des sas òbras mai celèbra amb Lo Plaideg. La novèla descriu la metamorfòsi e las mesaventuras de Gregor Samsa, un representant de comèrci que se desrevelha un matin transformat en un « insècte monstruós ». Una revirada en aranés es estada publicada per l'Institut d'Estudis Aranesi-Acadèmia Aranesa dera Lengua Occitana en 2019.

Genèsi e publicacion

L'istòria es concebuda per Franz Kafka un dimenge matin, lo 17 de novembre 1912, alara que lo jovent de vint e nòu ans se lèva tard al domicili de sos parents, l'ostal dich « La nau», a Praga. La velha, e tard dins la nuèch, aviátrabalhat a son roman Lo Desaparegut, començan ongan, e s'èra jagut amb lo sentiment de l'aver dagalhat puslèu que fach progressar. De Felice Bauer, joventa qu'aviá encontrat lo 13 d'agost e qu'escriviá depuèi lo 20 de setembre, espèra una letra qu'arriba pas, e es decidat a daissat pas son lièch del temps qu'arribarà pas. Lo corrièr es distribuit fin finala vèrs la mièjajorn e Kafka respond a sa correspondenta lo dimenge de vespre. A la fin de sa letra, assegura: « uèi me voi a transcriure una istorieta, que me venguèt a la ment alara qu'èri a lièch en plen desrèi e que me secuta al mai prigond de ièu ». S'agís de La Metamorfòsi e, coma son autor, son protagonista a, dins las primièras paginas de la novèla, una icresibla dificultat a s'extraire de son lièch.

Començada lo quita ser, la composicion del tèxte pren mai de temps que previst a Kafka, que redigiguèt d'un còp Lo Verdicte dins la nuèch del 22 al 23 de setembre de 1912. Installat dins sa cambra, que coma aqueste de l'eròi compta tres pòrtas, acaba sa novèla après unas setmanas.

Lo tèxte es d'en primièr publicat en octobre de 1915 a Leipzig dins la revista Die Weißen Blätter dirigida per René Schickele. En decembre de 1915, la primièra edicion foguèt publicada dins forme de libre dins la colleccion Der jüngste Tag (« Lo Jutjament darrièr »), ed. Kurt Wolff Verlag, Leipzig (la tampa originala indica « 1916 »).

Sinòpsis

Primièra partida

Un matin, Gregor Samsa, jove vitjaire de comèrci, assag de se levar per anar al trabalha, mas remarca, que pendnet la nuèch, s'èra metamorfosar en « isècte monstruós » « un monstrueux insecte. Terriblament en retard (es 6 oras 45, alara que se lèva normalament a 4 oras e se'n va al tren de 5 oras), assag pasmens de començar las activitats d'una jornada normala, mas, mai se jai sus l'esquina, capita pas à sortir de son lièch.

Sa familha (sa maire, son paire e sa sòrre jova Grete) ven demandar sus sa santat. Gregor qu'aviá barrat las tres pòrtas d’accès a sa cambra assag de loa rassegurar. Pas degun remarca pas la singularitat de sa votz…

L'apoderat de son emplegaire arriba alara per saber la raison del retard insolit de Gregor. Après de longs e penoses esfòces, Gregor, que la votz indistincta, « una votz de bèstia », comença a le traïr, capita a dobrir sa pòrta e a passar la tèsta dins l'entrebadar. L'apoderat, qu'èra impacient de recebre pas d'explicacions e aviá començat a l'aclapar de repròchis quant a son manca de rendiment, fugís, sasit d'orror. La familha de Gregor demora es atupida, la maire s’espaima. Pas degun compren que Gregor, malgrat son aparéncia, compren e pensa encara coma un uman. Enrabia, lo paire sasís de la cana obliada pel fondat de poder e caça violentament Gregor dins sa cambra.

Segonda partida

Sa familha l'embarra, de paur que se sapia qu'abigan tal mostre a çòd'eles. Son paire se lo pren d'òdi. Sa maire voldriá encara n'aver pietat mas s'espaima a lo veire. Malgrat son desgost, sa sòrre Grete ven lo noirir cada jorn e neteja sa cambra. Gregor s'amaga alara per que lo pòsca pas veire, per la far pas patir. Mas auriá volgut puslèu se mostrar per recebre un pauc d'amor. Una vèspre, Gregor sortís de sa cambra, son paire baug de rabia assag de le tuar mas capita pas e fa pas que lo ferrir.

Tresena partida

Pas degun ven lo sonhar, sa nafra s'infècta. Coma Gregor pas pas pus trabalhar per satisfar los besonhs de la familha, totes los membres de la familha trablhan e una partida de l'apartament es logat a tres arrendataris. Malgrat son invaliditat, sa familha acaba pel tolerar. Una vespre pasmens, Gregor sortís de sa cambra, atirat per la musica que sa sòrre jòga del violon; malaurosament, los arrendataris lo veson e decidisson de se lèu n'anar e sens pagar. Fàcia a aquesta situacion sens avenir, la sòrre en larmas prepausa de se desfar de l'insècte. Totes son en acòrdi, que penson aver fach tot lo possible. Mas Gregor, desesperat, que se noirís pas pus fa de jorns, es trobat mòrt secat l'endeman matin per la femna d'ostal. Gaire pas trista, subretot solaçada, la familha se gausís de poder recomençar, e sortís fin finala de l'apartament per una passetjada en banlèga. Los parents remarcan que Grete s'èran espelida e qu'èra temps de la maridar.

Analisi

Claude David relèva que La Metamorfòsi foguèt l'objècte d'una multitud d'interpretacions e signala que Stanley Corngold (The Commentator's Despair en 1973), per exemple, ne compta ja cent vint e uèit, un cens qu'estima benlèu incomplet.

Las mai evidentas evòcan lo tractament social d'individús diferents. D'autres abòrdan la soletat e lo desesper que provòca lo fòradandiment.

La lectura de Nabokov

Lo professor Vladimir Nabokov dona una lectura plan personala de La Metamorfòsi. Per Nabokov, Kafka es l'escrivan alemand mai grand de l'epòca. « Comparat a el, de poètas coma Rilke o de romancièrs coma Thomas Mann fan figura de nans, o de sants de gisp. Nabokov considèra que La Metamorfòsi es « sa mai granda novèla ».

Dins son analisi, Nabokov comença per rebutar categoricament la vision de Max Brod, « segon que la sola categoria que se pòsca aplicar a l’intelligéncia dels tèxtes de Kafka es aquesta de la santetat, non pas aquesta de la literatura ». Tanben rebuta, e encara mai violentament, lo vejaire « freudian » basat sus las relacions complèxes de Kafka amb son paire e son sentiment de culpabilitat:

“ Lo cimèc çò dison, es capable de representar son sentiment d’èsser una quantitat negligibla als uèis de son paire. Nòstre subjècte pòt plan aver quicòm amb los bambaròts, n'a pas cap amb aquestas asenadas, e rebuti totalament aquesta absurditat. Lo quita Kafka èra plan fòrça critica al respècte d'aquestas idèas freudianas Considerava la psicanalisi coma (citi) « error sens recors », e considerava las teorias de Freud coma d'illustracions fòrça aproximativas, plan grossièras, que fasián pas justícia als detalhs, ni, çòqu'es pièger encara, a l'esséncia del subjècte. Aquò me sembla una rason de mai per eliminar l'apròche freudian e se concentrar, puslèu, sus la poténcia de l'art. ” — Vladimir Nabokov, Literaturas I

Vei Gustave Flaubert coma lo modèl verai de Kafka. Dins lo resumit que dona de la novèla, Nabokov descriu los parents de Gregor Samsa, coma borgesòts de Praga, « de filistèus flaubertians, de gents de gosts vulgars e qui s’interesson pas qu’al costat material de la vida. » Per Nabokov, « La familha Samsa a l'entorn de l’insècte fantastic es pas res pus que la médiocritat a l'entorn del gèni. »

Nabokov presenta enseguida una analisa detalhada de l'estructura de la novèla, que vei divizada en tres partida: la primièra de set scènas (o segments), la segonda e la tresena de 10 scènas caduna.

A son desrevelh, Gregor es sol. Dins sa cambra, la metamorfòsi ja realizada, mas encore ten las preoccupacions umanas, subretot aquesta del temps. Es en retard e crenh l'impacte negatif d'aqueste retard sus son emplec.

Los tres membres de la familha de Samsa tustan a las tres pòrtas barradas de sa cambra; « Los familièrs de Gregor son sos parasitas, que l'expleitant, lo rosegan de l'interior. Son d'un biais los sarcòptes de l'escarabat: es le desir patetic de trobar quina que siá proteccion contra la traïson, la crudeltat e la crassa que provoquèt la constitucion de sa clòsca, de sa cuirassa de l'escarabat, que, a primièr vejaire, sembla dura e segura, mas vendrà, enseguida, tan vulnerabla que foguèt sa paura carn e son paure esperit uman. »

Adaptacions

Cinèma e Television

• 1983, La Metamorfòsi, telefilm realizat per Jean-Daniel Verhaeghe
• 1993, The Metamorphosis of Franz Kafka, film realizat per Carlos Atanes
• 2001, La Metamorfòsi (Prevrashchenie), film realizat per Valeri Fokine
• 2015, Metamorfòsi, film d'animacion realizat per Frédéric Even e Louise Mercadier

Bandas dessinhadas e libres

• Lo manga Tokyo Ghoul es una novèla escritura de La Metamorfòsi mesclant las creaturas fantasticas amb la complexitat de la metamorfòsi de Gregor.
• Le garçon scarabée Album jeunesse, David Lawrence (Auteur), Delphine Durand (Illustration), Gallimard jeunesse, novembre 1999

Nòtas e referéncia

Vejatz tanben

Bibliografia

• Vladimir Nabokov (trad. de l'anglais par Hélène Pasquier, préf. John Updike et Fredson Bowers), Littératures I, Robert Laffont, coll. « Bouquins », 2010 (ISBN 978-2221113271), « Franz Kafka : La Métamorphose »