Addiccion

Dos fumaires d'òpi, una dròga fòrça addictiva que causèt la mòrt de centenaus de miliers d'abitants en China durant lo sègle XIX.

Una addiccion es una situacion patologica de dependéncia fisica ò mentala excessiva a una substància ò una activitat (dròga, tabat, jòc, etc.). Lo besonh de l'individú es pus poderós que sa volontat d'arrestar l'activitat addictiva, çò que pòu aver de consequéncias fòrça negativas sus sa vida e sa santat. Lei produchs e leis activitat susceptiblas d'entraïnar una tala situacion son fòrça divèrs : alcòl, drògas (especialament leis opiacèus), jòc, sèxe, manjar, crompas, internet, etc.

Leis addiccions son un problema d'òrdre public e de santat publica conegut dempuei au mens l'Antiquitat Auta. Aquò es a l'origina de lèis, destinadas a redurre leis activitats addictivas (lucha còntra l'alcoolisme, enebiment deis opiacèus, etc.), qu'ocupan encara una plaça importanta dins lo drech dei societats modèrnas. Uei, aquelei lèis son completadas per de politicas de prevencion. Lei tractaments modèrnes son pereu divèrs mai implican generalament una presa en carga medicala.

Istòria

Aficha escolara de 1918 destinada a luchar còntra l'alcoolisme.

Se la conoissença de fenomèns d'addiccion es atestada dins mai d'una region dempuei l'Antiquitat dins de documents escrichs, la nocion actuala estacat au tèrme « addiccion » es pus recenta. Deriva dau latin ad-dicere que conoguèt dos sens similars :

• dins lo sens « dire a », permetiá de liar leis esclaus, qu'avián pas de nom d'ostau, a lor Pater familias. Designava donc un estat d'abséncia d'independéncia e de libertat.
• dins lo sens « adonat a », designava la situacion d'un debitor incapable de pagar sei deutes e obligat de liurar sa persona a son creditor. Designava donc tanben un estat pròche de l'esclavatge.

Lo segond sens perdurèt durant l'Edat Mejana mai evolucionèt. Tre lo sègle XIV, en Anglatèrra, designèt la relacion contractuala d'obeïssença de l'aprendís envèrs son mèstre. Puei, lo mot integrèt lo parlar popular anglés per designar de passions fòrtas e moralament reprensiblas. Contuniant d'evoluïr, lo tèrme designèt pauc a pauc una afeccion fòrta per una causa. Sa premiera utilizacion escricha dins aqueu sens es generalament atribuïda a William Shakespeare (1564-1616) dins sa pèça Enric V pareguda en 1599.

La nocion medicala d'addiccion es apareguda a la fin dau sègle XIX, principalament après lei trabalhs de Sigmund Freud (1856-1939) sus lei besonhs primordiaus de l'èsser uman. Lo desvolopament de la nocion foguèt un deis aisses centraus de la psicanalisi de la premiera mitat dau sègle XX amb lei recèrcas de Karl Abraham (1877-1925), de Sándor Radó (1890-1972), d'Otto Fenichel (1897-1946) e d'Herbert Rosenfeld (1910-1986). Puei, la nocion passèt pauc a pauc dins lo camp de la psiquatria que teorizèt una vision pus larga dau fenomèn e l'integrèt dins leis obratges medicaus de referéncia (CIM, DSM, etc.). Pasmens, de debats importants existisson sus la validitat d'un concèpte generau en causa dei caracteristicas fòrça diferentas de certaneis addiccions.

Se la formalizacion scientifica dau fenomèn d'addiccion es donc relativament tardiva, la question dei problemas causadas per lo fenomèn es ben coneguda per leis autoritats. Ansin, tre l'Antiquitat, de lèis assaièron de regular ò d'enebir d'activitats susceptiblas de crear d'addiccions. Per exemple, lei religions abraamicas edictèron rapidament de còdis estrictes per assegurar lo sauvament de l'arma dau fidèu (enebiment de l'alcòl, dau jòc...). Pasmens, d'un biais generau, la lucha còntra leis addiccions es una causa fòrça malaisada car leis individús dependents pòdon prendre de riscs importants per contentar sei besonhs.

Descripcion

L'addiccion es un fenomèn generalament aquistat que dicta sa conducha ai personas dependentas. Lo sistèma de recompensa sembla d'èsser lo pivòt dei fenomèns d'addiccion. En temps normau, aqueu sistèma permet de provesir la motivacion necessària a la realizacion de comportaments adaptats a la subrevida (alimentacion, reproduccion, etc.) per l'activacion e lo renforçament de sensasions de plaser. Pasmens, dins lo cas d'una situacion d'addiccion, aqueu sistèma pareis transformat per venir la causa premiera e lo motor de modificacions de comportament.

Mecanisme

Factors favorables

Esquèma generau d'una addiccion.

Lo mecanisme a l'origina de l'aparicion d'una addiccion es pas encara clarament conegut. Plusors factors pòdon i participar. Lo premier es genetic car de predisposicions geneticas favorizan la mesa en plaça dau fenomèn. Per exemple, de deficiéncias geneticas dins l'expression de l'acetaldeïd desidrogenasa (ALDI) limitan lei reaccions de l'organisme a la preséncia tròp importanta d'etanòl (nausèas, ipotension, etc.) e agravan lei riscs d'alcoolisme. Ansin, per un fenomèn addictiu donat, solament una part de la populacion serà regardada per lo risc d'addiccion (per exemple, 20 % dins lo cas de la cocaïna).

Lo contèxte sociau es tanben un factor important dins la mesa en plaça d'una addiccion. Segon lei circonstàncias, pòu agravar ò redurre lo risc. Durant la Guèrra de Vietnam, l'utilizacion de drògas èra quasi sistematica dins lo còrs expedicionari estatsunidenc. Pasmens, la màger part dei soudats arrestèron lor consumacion de retorn ais Estats Units.

Efiech de l'acostumança

Inversion deis efiechs d'una dròga.

Lei fenomèns d'addiccion entraïnan sovent un fenomèn de tolerància (ò acostumança) en leis individús dependents. Aquel efiech se manifèsta per un afebliment de la respònsa a un estimulús en cas d'utilizacion ò de realizacion persistenta. Una pausa sobda pòu entraïnar una inversion de l'efiech. Dins lo cas d'un estimulús frequent, l'accion dau fenomèn addictiu aumenta l'intensitat de l'inversion. Se la persona dependenta desira tornar obtenir lo meteis efiech, dèu alora aumentar sa consumacion e, durant lei periòdes de privacion, pòu aver de simptòmas de manca.

Lei manifestacions de l'efiech de manca pòdon menar a de dependéncias fisica e psiquica. Durant aqueu periòde, la victima desira tornar trobar leis efiechs positius liats a l'addiccion. Pòu tanben aver paur de pèrdre l'accès au fenomèn addictiu. Aquela enveja de tornar trobar leis efiechs positius pòu perdurar durant d'annadas, compres après la disparicion de totei lei simptòmas de manca. L'estrès es tanben un factor de recèrca d'aqueleis efiechs.

Lo ròtle dei vias dopaminergicas

Au començament de la mesa en plaça de l'addiccion, lei vias dopaminergicas mesolimbicas e mesocorticalas semblan de tenir un ròtle important. Per l'activacion d'aquelei vias, per exemple per lo mejan de la consumacion d'alcòl ò d'opiacèus, l'individú dependent assaia d'agantar lo plaser ò l'euforia. Au moment de l'aplant de la consumacion, l'activitat dei sistèmas dopaminergics demenís ò lei cellulas ciblas vènon mens sensiblas. Se fau nòtar qu'es possible de redurre l'intensitat dei simptòmas de manca per l'activacion dei receptors deis endorfinas, dei receptors GABAergics, dei receptors dopaminergics e dei receptors serotoninergics.

Consequéncias

Lei problemas engendrats per una addiccion pòdon aver de consequéncias fisicas, psicologicas, relacionalas, familhalas e socialas. Per exemple, pòdon entraïnar una pèrda de motivacion, una degradacion dei relacions amb lei pròches, un isolament sociau, una pèrda d'emplec, una pauperizacion, etc. Dins lei cas pus grèus, pòu traire de malautiás grèvas (cancèrs, SIDA, etc.) ò de subredòsis. D'un biais generau, fòrça consequéncias dei fenomèns d'addiccion son consideradas coma de problemas de santat publica ò d'òrdre public. Ansin, en 2017, en França, 73 000 abitants foguèron victimas de malautiás liadas au tabagisme e 49 000 de malautiás liadas a l'alcoolisme.

Diagnostic

Leis addiccions son principalament definidas per sei descripcions dins lo CIM-10 e dins lo DSM-5. Dins lo CIM-10, la definicion regarda subretot l'addiccion ai substàncias psicotropicas. Segon ela, una addiccion es caracterizada per au tres simptòmas de la lista seguenta : desirança compulsiva de consumar lo produch, dificultats per contraròtlar la consumacion, aparicion d'un sindròma de desmamatge en cas d'aplant sobde de la consumacion, acostumança ais efiechs causats per la substància, desinterès globau per lei causas que pertòcan pas sa consumacion e perseguida de la consumacion en despiech dei problemas engendrats. Lei simptòmas dèvon aparéisser durant un periòde d'un an, persistir durant au mens un mes ò aver luòc d'un biais regular.

Dins lo DSM-5, la definicion regarda pereu la consumacion de produchs psicotropics. Segon ela, l'addiccion es caracterizada per l'observacion d'au mens dos simptòmas de la lista seguenta : una consumacion pus importanta ò pus lònga que previst, una desirança persistenta de consumacion ò d'esfòrç infructuós per la redurre, un temps lòng consacrat a la cèrca dau produch, un besonh imperiós de consumar, una consumacion regulara qu'empacha de cumplir d'obligacions socioprofessionalas, l'abandon ò la reduccion deis activitats socioprofessionalas e de leser, una consumacion dins de situacions fisicament perilhosas, una consumacion contuniada en despiech de problemas persistents ò recurrents, l'aparicion d'una acostumança ais efiechs e l'aparicion de sindròma de desmamatge ò la presa de substàncias destinadas a redurre la consumacion dau psicotropic.

Per tenir còmpte deis addiccions congreadas per d'autrei fenomèns causadas que la consumacion de produchs psicotropics, l’American Society of Addiction Medicine prepausèt en aost de 2011 una definicion pus larga per generalizar la definicion a la consumacion de psicotropics mai tanben ais excès de jòcs, de sèxe, de norridura, etc.

Tractament e prevencion

Prevencion

Aficha de lucha còntra l'alcoolisme de 1918.

La prevencion deis addiccions pòu prendre d'aspèctes fòrça divèrs. Premier, totei lei país modèrnes dispausan de lèis que reglementan l'accès ai substàncias ò ais activitats addictivas. Ansin, l'usatge de mai d'una substància psicotropica es complètament enebit per la màger part deis Estats. De mai, de cooperacions internacionalas importantas existisson per luchar còntra lei rets criminalas qu'organizan la produccion e la venda d'aquelei produchs. Per leis activitats e lei substàncias legalas, lo drech met en plaça de limitacions d'accès. Un còp de mai, lei restriccions son fòrça divèrsas : activitat limitada a d'endrechs especifics (casinòs), restriccion de venda (temps minimom per crompar de beures alcolizats), enebiment d'activitats ai personas somés ais efiechs de substàncias psicotropicas (limit d'alcoolemia per condurre), taxacion (impòsts especiaus sus lo tabat), enebiment ò limitacion de publicitat (lèi Évin), etc. Enfin, leis autoritats organizan regularament de campanhas de prevencion ò de lucha còntra leis addiccions.

Tanben, es possible d'organizar la prevencion deis accidents entraïnats per lei fenomèns addictius. Per exemple, en certanei vilas, la consumacion de drògas es gerida per d'associacions en vista de limitar la propagacion dau SIDA. Pasmens, aquò necessita sovent una organizacion especiala, mai que mai au nivèu politic, per laissar de gents consumar de substàncias normalament enebidas.

Tractament

Grop de discussion de victimas d'addiccion.

Lo tractament d'una addiccion necessita una presa en carga medicala, generalament assegurada per de mètges generalistas, de psiquiatres, de psicològs, de psicomotricians e d'addictològs. Lei grops de discussion e de sostèn mutuau organizats per lei victimas elei meteissei an sovent un ròtle important. L'objectiu dau tractament es generalament l'abstinéncia. Pasmens, aquò es pas totjorn possible ò acceptable e la moderacion pòu èsser l'objectiu de certanei tractaments. Lei solucions chausidas son donc fòrça variablas e pòdon tanben integrar lo poder judiciari per prononciar de mesuras de proteccion adaptadas (enebiment d'intrada dins un casinò, etc.).

Per de rasons tecnicas ò culturalas, la presa en carga medicala es pas totjorn possibla. Dins aqueu cas, lo « tractament » es assegurat per d'autrei formas d'autoritat (Estat, glèisas, etc.). Aquò mena sovent a de desmamatges violents que pòdon causar la mòrt dau malaut. Pasmens, en certanei regions, aquelei « curas » son pus aisadas car lei servicis medicaus son tròp reduchs per permetre un tractament medicau eficaç de l'addiccion.

Epidemiologia e exemples d'addicion

Generalitats

La prevalença deis addiccions varia segon lei causas d'addiccion e lei regions. Pasmens, se totei lei regions dau mond son tocadas, lor quantificacion precisa es complèxa car lei fenomèns addictius son pas totjorn ben comprés. Tanben, en mai d'una societat, pòdon èsser esconduts car son considerats coma vergonhós. Au començament deis ans 2020, leis addiccions pus grèvas semblan d'èsser lo tabagisme, l'alcoolisme, la toxicomania e l'addicion ai jòcs.

Lo tabagisme

Consumacion masculina de tabac en 2009.

Article detalhat: Tabagisme.

Lo tabagisme designa l'intoxicacion aguda ò cronica de natura fisiologica e psiquica entraïnada per una consumacion excessiva de tabac. Dins leis ans 2010, l'OMS estimava lo nombre de fumaires a un miliard. D'efiech, lo tabac contèn de nicotina, una una substància psicotropica que libèra d'adrenalina e de dopamina e produtz una sensacion de benèsser. Pasmens, entraïna tanben un efiech de dependéncia poderós. Òr, leis efiechs de la consumacion de tabac son fòrça negatius per la santat umana car lei substàncias eissidas de la combustion dau tabac favorizan l'aparicion de cancèrs, aumentan lo risc de malautiás cardiovascularas, etc.

L'alcoolisme

Alcoolisme en 2012.

Article detalhat: Alcoolisme.

L'alcoolisme es l'addicion a l'etanòl contengut dins lei bevendas alcoolizadas. D'efiech, l'etanòl a d'efiechs psicotropic poderós que crèan rapidament una acostumança. Es una patologia anciana que son existéncia es atestada dempuei l'Antiquitat. A de condicions grèvas sus la vida de la persona dependenta car l'alcoolisme es l'objècte d'una condamnacion sociala fòrta que mena a l'isolament progressiu dau malaut. De mai, l'etanòl es una substància toxica per l'organisme e una consumacion tròp importanta pòu ansin entraïnar la mòrt. Pasmens, una consumacion pus febla a d'efiechs cronics coma una aumentacion dau risc cardiovascular, dau risc de cancèr e dau risc de problemas nerviós.

La toxicomacia

Toxicomania en 2009.

Article detalhat: Toxicomacia.

La toxicomania designa l'ensemble deis addicions a au mens una substància quimicas. Lo tabac e l'etanòl fan tecnicament partida d'aquelei substàncias, mai lo tèrme remanda puslèu ais autrei substàncias psicotropicas coma lei drògas ò lei medicaments. Coma la venda liura d'aquelei produchs es sovent enebida, lor crompa necessita generalament de s'adreiçar a un dealer adorsat a una ret criminala. En mai dei problemas classics deis addicions coma l'isolament sociau ò lei problemas de santat, la toxicomania pòu donc aver de consequéncias penalas per lo malaut.

Leis efiechs de la toxicomania varian fòrça segon lei substàncias. Certanei compausats coma la cocaïna ò l'eroïna entraïnan l'aparicion rapida d'una dependéncia. En revènge, lo cannabís ò lei bolets allucinogèns son pauc addictius. Leis efiechs sus la santat son egalament variables. Lei substàncias pus perilhosas entraïnan un isolament sociau rapid, favorizan la transmission de malautiás de transmission sexuala e pòdon causar una mòrt per subredòsi. Per exemple, la consumacion d'eroïna aguèt aqueleis efiechs en Occitània, especialament dins la region de Marselha, dins leis ans 1970-1980.

L'addiccion ai jòcs

Article detalhat: Addiccion ai jòcs.

L'addiccion ai jòcs (ò jòc patologic) designa un ensemble de situacions divèrsas de dependéncia compulsiva ai jòcs e ais escomessas. Lo casinò es l'endrech emblematic estacat a aqueu tipe de patologia, mai dins lei fachs, totei lei tipes de jòcs son regardats. Lei consequéncias financieras d'aquela addiccion son lei pus conegudas car lei mesas perdudas pòdon engendrar de deutes importants amb d'efiechs grèus per lo malaut e, sovent, per sa familha. De mesuras legalas son possiblas per assaiar de resòuvre lo problema, coma un enebiment d'intrar dins un casinò, mai aquò pòu en realitat agravar la situacion en dirigissent lo jogaire vèrs lei rets criminalas que tènon d'establiments illegaus. La liberalizacion dei jòcs d'azard e deis escomessas en linha favorizan pereu aquelei addiccions en facilitant lei possibilitats de jogar. Enfin, se fau nòtar que lo jòc patologic a egalament d'efiechs fisiologics car lei malauts pòdon multiplicar lei partidas e negligir son alimentacion ò son igièna.

Annèxas

Liames intèrnes

• Acostumança.
• Alcòl.
• Alcoolisme.
• Desmamatge.
• Dròga.
• Jòc.
• Jòc patologic.
• Malautiá.
• Opiacèu.
• Psiquiatria.
• Santat.
• Sistèma de recompensa.
• Tabagisme.
• Tabat.
• Toxicomania.

Bibliografia

Bibliografia sus l'aspècte medicau deis addiccions :

• (fr) American Psychiatric Association (trad. Marc-Antoine Crocq e Julien Daniel Guelfi), DSM-5 : Manuel diagnostique et statistique des troubles mentaux, Elsevier Masson, 2015.
• (fr) Didier Acier, Les addictions, Brussèlas, De Boeck, 2012, 142 p.
• (en) George Koob e Michel Le Moal, Neurobiology of Addiction, Academic Press, 2005.
• (fr) Eric Loonis, Notre cerveau est un drogué, vers une théorie générale des addictions, Presses Universitaires du Mirail, 1997.
• (fr) Stefan Silbernagl e Florian Lang, Atlas de poche de physiopathologie, Flammarion, 2010.
• (fr) Marc Valleur e Jean-Claude Matysiak, Les addictions, París, Armand Colin, 2006.

Bibliografia sus l'alcoolisme :

• (fr) Jean-Paul Descombey, L'économie addictive - L'alcoolisme et autres dépendances, Dunod, 2005.
• (fr) Antoine Escohotado, Ivresses dans l'histoire - Les drogues, des origines à leur interdiction, París, Editions du Lézard, 1995, 94 p.
• (fr) Bernard Hillemand, L'alcoolisme, Presses Universitaires de France, coll. « Que sais-je ? » n° 634, 1999, 127 p.
• (fr) Paul Sérieux, amb Mathieu Félix, L’alcool, composition et effets des boissons alcooliques, l’hygiène de la boisson, la lutte contre l’alcoolisme, Alcan, coll. « Bibliothèque utile », 1895, 191 p.

Bibliografia sus lo tabagisme :

• (en) Carol Benedict, Golden-Silk Smoke: A History of Tobacco in China, 1550–2010, University of California Press, 2011.
• (en) N. L. Benowitz, « Pharmacology of Nicotine: Addiction and Therapeutics », Annual Review of Pharmacology and Toxicology, vol. 36, 1996, pp. 597-613.
• (en) Eric Burns, The Smoke of the Gods: A Social History of Tobacco, Temple University Press, 2006.
• (en) M. V. Djordjevic, S. D. Stellman e E. Zang, « Doses of nicotine and lung carcinogens delivered to cigarette smokers », Journal of the National Cancer Institute, 2000, vol. 92, n° 2, pp. 106-111.* (en) P. Lichtenstein, N.V. Holm, P.K. Verkasalo, A. Iliadou, J. Kaprio, M. Koskenvuo, E. Pukkala, A. Skytthe, K. Hemminki, « Environmental and heritable factors in the causation of cancer--analyses of cohorts of twins from Sweden, Denmark, and Finland », N Engl J Med., vol. 343, n° 2, 2000, pp. 78-85.
• (fr) Éric Godeau, Le tabac en France de 1940 à nos jours, París, PUPS, 2008.

Bibliografia sus la toxicomania :

• (fr) Paul Butel, L'opium : histoire d'une fascination, París, Perrin, 1995, 492 p.
• (fr) Olivier Ducourtieux, François Doligez e Silinthone Sacklokham, « L'éradication de l'opium au Laos : les politiques et leurs effets sur l'économie villageoise », Revue Tiers Monde, n° 193,‎ genier 2008, pp. 145-168
• (fr) F. Grotenhermen, « Les cannabinoides et le système des endocannabinoides », Cannabinoids, vol. 1, n° 1, 2006, pp. 10-15.
• (en) Steven Karch, A Brief History of Cocaine, Routledge, 2006.
• (fr) Xavier Paulès, L'Opium. Une passion chinoise, 1750-1950, Payot, 2011.