Nuèch de la Sant Joan
La nuèch de la Sant Joan d'estiu, tradicionalament festejada amb de grands fuòcs, se celèbra la nuèch de Sant Joan Baptista, lo 24 de junh.
Es prepa del Solstici d'estiu dins l'emissfèri nòrd, que se ten mai frequentament lo 21 de junh, excepcionalament lo 19 de junh (2488), rarament le 20 de junh (1896, 2008 et 2012) e lo 22 de junh (1975, 2302). La nuèch es la pus corta de l'an e per aquò es propici a la fèsta.
Lo solstici d'estiu foguèt celebrat de totes temps. La fèsta de la Sant Joan recòbra las tradicions precretianas.
Originas
[modificar | Modificar lo còdi]Las fèstas ancianas del solstici d'estiu
[modificar | Modificar lo còdi]En Siria e en Fenicia, se celebrava al solstici una granda fèsta en l'onor de Tammuz, que començava la velha al ser, coma dins la Sant Joan tradicionala.
Los fòcs de la Sant Joan, recobrats pels crestians, serián estat copiats dels rites cèltas e germanics de benediccion las sègas.
Lo culte del fuòc associat al solstici d'estiu existís tanben China, en Turquia, dins los rites vodós, pels Incas.
-
Dança al solstici d'estiu per Anders Zorn -
Canadà
[modificar | Modificar lo còdi]Quebèc
[modificar | Modificar lo còdi]Al Quebèc, es de la Fèsta nacionala del Quebèc. La fèsta remplacèt la fèsta religiosa tradicionala de la Sant Joan que marcava lo començament de l'estiu que se faguèt de fuòcs de jóia sus la ribas del Sant Laurenç. Aqueles fuòcs celebravan l'arribada de l'estiu mas tanben permetiàn de comunicar als vilatges a l'entorn las darrièras nòvas de l'ivèrn. Quantes mòrts? Quantes novèl nascuts? Se donava de senhal de fum coma d'alfabet e rendava compte de l'estat de la vida del Quebec rural d'alara. Dins los ans 1960 e 1970 la Sant Joan venguèt un dels simbòls de l'afirmacion nacionala quebequesa, venguent lo punt de convergéncia des grandas amassadas politicas, socialas e culturalas es oficialament fèsta nacionala dempuèi de 1977.
Belgica
[modificar | Modificar lo còdi]Mons
[modificar | Modificar lo còdi]Fins a 1823, la Sant Joan se fetejava en alucant un fuòc dins cada quartièr. Lo fuòc èra acompanhat d'un gal en gàbia. Los lenhèrs èran reculhits pels enfants. Lo gal èra lo prèmi d'un concors de cant. Mas aprèp un encendi de la vila la fèsta foguèt enebida. Dempuèi 1990, una fèsta nòva tornèt. En 2008, 20 000 personas ont participèron.
-
Bota al fuèc à la Plaça Nervienne, Mons -
Procession a la Gran Plaça de Mons
Espanha
[modificar | Modificar lo còdi]La San Xoán Galiciana
[modificar | Modificar lo còdi]Es celebrada la nuèch del 23 al 24 de junh. Lo fuòc es lo protagonista, perqu'es considerat coma un element purificatòri.
Los rites del fuòc
[modificar | Modificar lo còdi]Los jorns d'abans la fèsta, los jòves menan de lenha per far una falhada, e l’alucar la nuèch. Quand lo lenhèr es mas o mens consomit, las gents sautan en dessús.
Los rites de l'aiga
[modificar | Modificar lo còdi]- Lo ram de la Sant Joan
La velha de la Sant Joan se culhís set èrbas diferentas que demòran dins l'aiga la nuèch e l'endeman se se lava la cara amb l'aiga e se se garda lo ram a secar penjat darrièr la pòrta la de l'ostal per s'aparar de las mascas
La gastronomia tipica de la Sant Joan
[modificar | Modificar lo còdi]A la Sant Joan, se manja de sardinas rostidas dins los recalius amb de pan de milh, nomenat boroa, acompanhadas de vin roge.
En Païses Catalans
[modificar | Modificar lo còdi]Las dimenjadas abans la Sant Joan, los vilatges de Catalonha pujan a la crotz du Pic del Canigó un faisset.
lo 22 de junh, la flama es davalada e distriada a cada vilatge dels Païses Catalans, e tanben Provença e dins las associacions catalanas pel monde.
Le 23 juin los vilatges alucan un lenhèr amb aquela flama[1].
França
[modificar | Modificar lo còdi]Dins de vilatge de França, un lenhèr fins a detz mètres de naut èra bastit per èsser brutlat lo ser de la fèsta
Alsàcia e Lorena
[modificar | Modificar lo còdi]Se fasiá de grans lenhèrs notamment dins los vilatges del nòrd d'Alsàcia coma dins la val de la Thur e del país de Thann, e recentament dins la val de la Doller, mas tanben en Lorena coma a Harsault e Fontenoy-le-Château. En Alsàcia, lo lenhèr es nomenat un fackel, dins lo vilatjòt de Soultzbach-les-Bains, lo fuòc es nomenat Johànisfirla. Dins les Vòges e Sud de Meurthe e Mosèla lo lenhèr senomena una chavande.
a Sierck-les-Bains, (Lorena), las luses de la vila s'apagan e lo fuòc davala lo puèg du Stromberg, (Contz-les-Bains), una granda ròda de fuòc s'acaba dins lo riu Mosèla.
Bretanha
[modificar | Modificar lo còdi]A Roazhon i a lo fuòc de la plaça de la glèisa amb caractèr religiós ont un pichon lenhèr de faisses es plaçat fàcia a la dintrada de la glèisa, vèrs 20h le parroquians s'amassan, un capelan benesís lo fuòc amb l'aiga e lo fuòc de la plaça Bir Hakeim amb un caractère festiu amb de musica tradicionala bretona.
.JPG)
Dins lo Finistèrra en 1875, la revista La Terre Sainte descrich la fèsta de la Sant Joan a Brèst : «A Brest la Sant Joan a una fisionomia particulara e mai fantastica encara que dins lo rèste de Bretanha. L'ora venguda, tres a quatre mila personas acorrons suls repè: enfants, obrièrs, marins, totes pòrtan a la man una entòrcha de quitran enflamada, que brandisson amb violença. al mièg de las tenèbras de la nuèch, s'apercèp de milirats de luses mobilas que corron, descrivent de cercles, treslusisson e encendon l'aire per d'innombrablas arabescas de flamas; a vegadas, lançadas per de braces vigoroses, aquelas entòrchas se lèvan d'un sol còp cap al cèl, e tornant caire en gerbas d'estelas sul fulham dels arbres. Una fola immensa de curiosa, atirats per l'estranhesa de l'espectacle, circula jos aquel rosal de fuòc. Quand lo retroniment de dintrada se fach entendre, la fola torna sul camin de la vila, lo calme se restablís, alara que per las carrièras de Sant-Mark, de Montroulez e de Lambezelleg, se vei d'entòrchas fugir en corrent, s'apagar successivament coma los folts dels monts[2].»
Occitània
[modificar | Modificar lo còdi]
En Comenge lo lenhèr es constituit per un soc de conifèr preparat d'avançe: es fendut pel long tot lo torn, plantant dins las ascladuras de cunhs de fusta. Fin finala dona un fus, quilhar e que se bota fuòc.
En Lemosin, los enfants del vilatge o de la vila anava cercar de lenha e fabricavan lo lenhèr que botavan fuòc la nuèch venguda. Èran d'acòrdi lo parets que daissavan celebrar una tradiaion qu'aviàn fach viure quant èran joves. Dins los ans cinquanta se vesiá en vila , o pels camins, d'amassadas a l'entorn d'un fuóc. Quand las flamas baissavan, los gojats subretot, sautavan en dessús del fuòc. Mas amb l'apareisson dels petards, de las fusadas de fuòcs d'artifici e los accidents totjorn mai frequents s'acbèt la tradicion.
En Auvèrnhe los joves, sovent d'estudiants, s'amassavan Royat e pujavan al suc del Puèi de Doma ont passavan la nuèch esprant l'alba del 25 juin per observar lo treslutz.
Sant Joan d'Ivèrn
[modificar | Modificar lo còdi]La Sant Joan d'Ivèrn correspondent al solstici d'ivèrn, es la fèsta de Joan Evangelista.A l'epòca que, lo solelh es al mai bas, comença a tornar pojar cap a l'ecliptic.
Aquela fèsta se dona a lieu a Chièvres, Mons (Belgica) e dins diferentas regions, coma en Bretana, en Galícia, o en Rosselhon, subretot a Perpinhan.
Notas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ https://web.archive.org/web/20120905204139/http://www.feuxdelasaintjean.com/index.html
- ↑ La Terre Sainte, n° du 15 juillet 1875, Gallica
fonts (fr)
[modificar | Modificar lo còdi]- Élie Fleur, « Les feux de la Saint-Jean à Metz » dans L’Austrasie, juillet 1909, 12, p. 380-400.
- Arnold Van Gennep, Manuel du folklore français contemporain, 1938.
- « Dissertation sur l’ancien usage des feux de la Saint-Jean, et d’y brûler les chats à Metz, un inédit de dom Jean François » dans Cahiers Élie Fleur n°11, édité par Marie-Claire Mangin, 1995, p. 49-72.