Ans 1470

../.. | Ans 1440 | Ans 1450 | Ans 1460 | Ans 1470 | Ans 1480 | Ans 1490 | Ans 1500 | ../..

Istòria

1471 : en Africa Orientala, plusors estats musulmans capitèron de s'unir per declarar una « guèrra santa » còntra Etiopia. Dins aquò, seis atacas foguèron rebutadas (→ 1473).
1471 : mòrt de l'emperaire inca Pachacutec que foguèt remplaçat per son fiu Tupac Yupanqui. Son rèine marquèt lo començament de l'expansion territòriala inca. Bastiguèt tanben plusors monuments importants (Temple dau Soleu, Machu Picchu...).
1472 : inquiets de l'emergéncia dau Principat de Moscòu, lei caps dau reiaume de Polonha-Lituània e dau Khanat de l'Òrda d'Aur signèron una aliança.
1473-1474 : tocadas per una epidemia, leis armadas etiopianas en guèrra còntra sei vesins musulmans deguèron se retirar vèrs sei frontieras onte capitèron de blocar divèrseis atacas. Aquò entraïnèt una pausa dins lei combats.
1473-1478 : en Mesoamerica, campanha victoriosa dau tlatoani Axayacatl que capitèt de sometre la vila de Tlatelolco e lei pòbles de la Vau de Toluca en 1473. Pasmens, aquò entraïnèt una reaccion dei Tarascs que capitèron d'expulsar leis Astècs de la region de Toluca.
1475 : conquista dau comptador genoés de Caffa en Crimèa per leis Otomans.
1478 : mòrt dau negus Baeda Maryam que foguèt remplaçat per son fiu Eskender (1478-1494) qu'èra encara un enfant de sèt ans. Una regéncia dirigida per la rèine Romna, l'abat Tasfa Giyorgis e lo senhor Amda Mikael foguèt establida. Dins lei fachs, Amda Mikael dirigiguèt lo país car Romna se retirèt rapidament au monastèri de Debre Libanos e car Tasfa Giyorgis aviá pas lei competéncias necessàrias per dirigir leis afaires de l'Estat.
1478 : en Insulíndia, conquista de Trowulan per lei fòrças dau reiaume de Kediri e mòrt dau rèi Kertabumi. Aquò entraïnèt la disparicion de Majapahit que foguèt annexat per lo venceire.
1479 : fin de la Premiera Guèrra Turcoveneciana (iniciada en 1463). S'acabèt per una victòria otomana. Venècia deguèt acceptar la pèrda de Morèa, de Negroponte e d'Albania. En mai d'aquò, deguèt pagar una importanta indemnitat per gardar sei privilègis comerciaus.
1479 : conquista dau Sultanat de Jaunpur per lei tropas de Bahlul Lodi. Aquò marquèt la restauracion de la poissança dau Sultanat de Delhi après lei pilhatges de Tamburlan.

Cultura

Fotografia de la Pèira dau Soleu.

1479 : per la fèsta dau fuòc novèu, leis Astècs acabèron la realizacion de la « Pèira dau Soleu » qu'es uei venguda un simbòl major de l'art precolombian. Es un disc monolitic de basalt de de 3,6 mètres de diamètre e de 1,22 mètre d'espessor que son pes es d'aperaquí 24 tonas. Sa foncion precisa es desconeguda mai èra probablament un cuauhxicalli, es a dire un autar e un receptacle de sacrifici.

Sciéncias e tecnicas

1472 : publicacion de Theoricae novae planetarum de l'astronòm e matematian austrian Georg von Peuerbach (1423-1461). Son obratge aguèt la particularitat d'èsser lo premier libre d'astronomia que foguèt estampat e que conoguèt una difusion larga.
1477 : en França, per accelerar lei comunicacions, creacion dau Relèu dei Pòstas per lo rèi Loís XI.

Decès

• Baede Maryam, negus d'Etiopia.
• Leon Battista Alberti, sabent e filosòf italian.
• Guillaume Du Fay, musician francoflamenc.
• Pachacutec, emperaire inca.
• Regiomontanus, sabent alemand.