Bengala
Bengala es una region dau nòrd-èst de la peninsula indiana partejada entre Índia e Bangladèsh. Es una region fòrça umida e bassa centrada sus lo deltà pus important dau mond (aperaquí 140 000 km²) onte se rejonhon Ganges, Bramapotra, Tista e Meghna. Correspond mai ò mens a la zòna de difusion dau bengalin. D'una superficia totala de 232 752 km², assosta una populacion de 246 milions d'abitants.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Segon lei descubèrtas arqueologicas, Bengala es una region de poblament uman anciana. L'utilizacion d'otís de pèira i comencèt i a aperaquí 20 000 e lei premiereis otís metallics i apareguèron vèrs 2 300 av. JC. De pòbles indo-arians fondèron divèrsei reiaumes dins la region a partir dau sègle X av. JC.
La dinastia Pala, bodista, capitèt d'unificar la region dins lo corrent dau sègle VIII. Gardèt lo poder fins a la segonda mitat dau sègle XII e favorizèt lo desvolopament de la lenga e de la cultura bengalins, dau comèrci e de l'agricultura. Foguèt brèvament remplaçada per la dinastia Sena que sostenguèt l'indoïsme au detriment dau bodisme, renforcèt lo sistèma de casta, la burocracia e la feudalitat. Aquò entraïnèt rapidament l'isolament de la region fins a la fin dau sègle XII e la conquista de Bengala per lo cap musulaman Mu'izz ad-Din Muhammad per lo còmpte dau Sultanat de Delhi.
Ambé l'afebliment progressiu dei sultans de Delhi, Bengala retrobèt son independéncia e venguèt tornarmai una poissança fòrta e unida. Una aristocracia terrenca prenguèt lo poder gràcias au sostèn de la populacion indó còntra lo poder musulman. Divèrsei dinastias ocupèron lo poder durant de periòdes corts avans la conquista dau país per l'Empèri Mogòl. Pasmens, lei governadors de Bengala obtenguèron rapidament una autonòmia importanta que foguèt renforçada per lo desvolopament de l'influéncia britanica a partir dei premiereis annadas dau sègle XVIII.
En 1764, la Companhiá Anglesa deis Índias Orientalas obtenguèt lo contraròtle dei revenguts comerciaus de Bengala, de Bihar e d'Orissa còntra una renda annuala. Tre 1769, lei Britanics impausèron de restriccions comercialas ais abitants e una famina fòrça grèva tuèt 10 milions d'abitants, siá un tèrç de la populacion, l'annada seguenta. Après aquela catastròfa, Bengala venguèt la basa principala dei Britanics en Índia e son istòria foguèt aquela de la colonizacion durant lo rèsta dau sègle XVIII e durant tot lo sègle XIX.
En 1905, Bengala, jutjat tròp estendut per permetre una administracion eficaça, foguèt devesit entre doas províncias. Aqueu partiment suscitèt una fòrta ostilitat entre lei Bengalins. Entraïnèt l'emergéncia de movements de resisténcia violents. Pasmens, aquela oposicion mau capitèt de tornar unificar lo país. En 1915, poguèt tanben pas empachar lo transferiment de la capitala de l'Índia Britanica de Calcutta a Delhi.
Dins lo corrent de la Segonda Guèrra Mondiala, la region conoguèt una famina que tuèt entre 1,5 e 3 milions d'abitants en 1943. A l'eissida d'aqueu conflicte, lo Bengala Orientau conoguèt un partiment novèu ambé l'independéncia de 1947 e lo partiment generau de l'Índia Britanica entre Índia e Paquistan. Venguda lo Paquistan Orientau, la partida paquistanesa de Bengala venguèt independenta en 1971 sota lo nom de Bangladèsh.