Cosina azerbaitjanesa
La cosina azerbaitjanesa es l'ensems de gastronomias tradicionalas de las etnias e culturas d'Azerbaitjan. Conten en general d'elements de las gastronomias europèas (caucasica, mediterranèu), cosina maugrebina e de l'Orient Mejan. A d'influéncias de la cosina turca e en mendre gra de la cultura de l'anciana Union Sovietica. Aquel país conten nòu airals climatics, qu'ofrisson desparièrs produches locals utilizats coma ingredients. Compren la cosina dels azèris, qu'a d'elements turcs, iranians e caucasencs.[1]
S'agís d'una cosina populara d'ostal, transmesa de maires a filhas e que los noms dels plats i fan referéncia a als ingredients principals e la siá manièra de los cosinar, o eventualament al nom del luòc ont es caracteristic de los preparar d'aquela manièra. Compren a l'ora d'ara de carn de bestial bovin e ovin, malgrat qu'abans la de caval e la de camèl èran abitualas tanben. Ten, de mai, nombrosas recèptas amb peisses d'aiga doça, uòus, produches lactats, ortalécias, granatges (ris pilaf e blat en forma de pan e pasta) e fòrça frucha fresca e seca. Dels animals se'n manjan tanben las tripas e los menuts, e s'emplega tanben sa graissa per cosinar. I a una ampla varietat de pichonas pastissariás tipicas de la gastronomia orientala, que compren baklavas, halvas, èca., en mai de marmeladas e sorbets per beure. Entre las bevendas cal notar las vòdkas, qu'en mai d'èsser begudas se pòdon usar coma begudas medicinalas.[1]
Ingredients fondamentals
[modificar | Modificar lo còdi]- Carn: feda, galina.
- Legums: aubergina, cogorla, pastenaga, tomata, ceba.
- Verdura: espinarc, bleda, sanadèla, ortiga, trufa, nap.
- Peis: salmon, coregon blanc (Coregonus albula) e, en mendre gra, autres peisses d'aiga doça.
- Fruchs: albricòt, cerièra, pera, persec, poma, pruna, majofa, figa, milgrana, codonh, rasim, melon, melon d'aiga.
- Espècias: balicòt, estragon, anet, jolverd, coriandre, cardamona, menta, abelhana, cibola.
- Autres: iaort, formatge blanc, ris, camparòls, mèl, granas de virasolelh.
Plats
[modificar | Modificar lo còdi]Un manjar tipic azerbaitjanés compren divèrsas fuèlhas d'èrbas frescas, pan (chorek), una ensalada de cornishons amb tomata, aital coma iaort e formatge.[1]
Carn e peis
[modificar | Modificar lo còdi]La carn mai apreciada es la de feda e de galina, coma per exemple lo pol. Lo peis, mens present, es lo que se poirà pescar a la ribièra o sustot a l'estanh, mai que mai lo coregon blanc e, d'avesat per fèstas, lo salmon. Sovent tant la carn coma lo peis se còsen a la braçariá e se servisson en astilhas e acompanhats de verdugalh, mas los podèm tanben trobar talhats a bocins e integrats dins d'amanidas o plan cosuts a la coquèla amb verdugalhs (trufa, tomata e ceba).[1]
Qualqu'uns dels plats mai famoses de l'Azerbaidjan son lo peis preparat amb èrbas e salsa; lo dolma, lo moton acompanhat de ris e èrbas; ellavangi, un ragost de pol amb nòus e d'espècias; lo qutab, un rotlèu amb moton, formatge e vegetals; e lo tika kabab, astilhas de moton amb vegetals. Lo plat nacional es lo pilaf de ris amb safran.[1]
Vegetals
[modificar | Modificar lo còdi]Las èrbas frescas coma la menta, lo coriandre, l'anet, l'abelhana, lo jolverd, l'estragon, lo pòrre, la cibola, la frigola, la majorana, la cebola e los creisselons son fòrça populars e acompanhan sovent los plats principals de la taula. Las amanidas de verdugalh e ortalécias crusas son fòrça frequents, e generalament totas contenon lo binomi tomata e cogombre. Las dolmas son d'ortalécias farcidas de ris o de carn. Lo tetu son de verdugalhs marinats, coma per exemple caulet flòri, caulet, pastenaga, tomata, èca.[1]
Pan e companatges
[modificar | Modificar lo còdi]Lo pan tradicional es lo lavach. Es oval, fòrça prim e plan, sens crosta, e se còtz a la paret d'un forn especial que se sona ténder, qu'es catat dins tèrra e a una forma cilindrica.[1]
Bevendas
[modificar | Modificar lo còdi]En Azerbaidjan, lo tè negre es la bevenda nacionala. Las bevendas mai abitualas durant los repaisses, a despart de l'aiga, son las begudas gasosas, los chucs de fruches e lo tè. Entre las begudas alcoolicas, son las vòdkas, las bièrras e los vins.[1]