Cowboy

Un imatge classic d'un grop de cowboys dins un tablèu de Charles Marion Russell.

Lo cowboy (pron. [kɔbɔj], de l'anglés cow, « vaca », e boy, « gojat »), que significa « vaquièr » o « boièr » es un macip encargat del bestial bovin dins los païses anglosaxons de grands espacis coma lo Far West american e l'Outback australian.

Aquesta profession deriba d'aquesta del vaquero,al vam al Nòu Mexic als sègle XVI e XVII, mas se'n destria qu'aquestes son d' obrièrs agricòls. En efièch, al sègle XIX los elevatges de l'Oèst alimentavan l'ensemble del país; lo cowboy aviá donc per mission de menar las bèstias pel sud de las Grandas Planas, desprovesidas de camin de fèrre. Aquesta transumància, que s'acaba dins las annadas de 1890, donèt del cowboy un imatge d'òme liure, solitar e nomade, en unes punts alunhats de la realitat. A la fin del sègle XIX e tot lo long del sègle XX, fòrça òbras literàrias (romans, bendas dessenhadas) e films prenguèron per eròis de cowboys valent, cavalièrs euroamericans emerits e tiraire d’eleit prèsts a desgainar fàcia als Amerindians per salvar la veusa e l'orfanèl. Es tanben que lo cowboy se transformèt en un personatge mitic incarnant las valors americanas.

Las originas del mestièr de cowboy

L'epòca espanhòl (Sègle XVI / 1821)

Longhorn

Al Sègle XVI, los conquistadors espanhòls exploran las regions situadas al nòrd de la Novèla Espanha e las colonizan a partir del sègle XVI. Pendent las expedicions d'exploracion del sud-oèst american nomenat alors « Nòu Mexic », per exemple pendent de l’expedicion de Francisco de Coronado en 1540, de bovins s'escapan e tornan a la vida fèra. De cavals espanhòls tornan tanben a la libertat: son los mustangs. Quand los Espanhòls s'installan al Nòu Mexic, al Tèxas puèi en Califòrnia, introduson l'elevatge d'animals fins alara desconegut del Amerindians (fedas, buòus, cavals). Las missions franciscanas espanhòlas practican un elevatge extensiu, amb l'juda dels Amerindians.

Los grands proprietaris plaçan los tropèls de bovins jos la vigiléncia de vaqueros, d'obrièrs agricòls montats sus de cavals. Amassan las bèstias pendent lo rodear e pòrtan un costum adaptat a lor activitat: un sombrero per se protegir del solelh, un bandana per respirar pas la posca, de garramanchas e d'esperons per montar a caval e un laç per prene los animals.

Lo periòde mexican (1821-1848)

Un cowboy (1887)

Amb la fin de la dominacion espanhòla e la partença dels proprietaris dels ranchos, los tropèls tornèron al fèr: un cabal disponible existís alara donc a l’Oèst. En 1820, quand arribon los primièrs colons, la region del Tèxas actuel compta près de 3,5 milions d'animals disponibles, los longhorns, subretot situats al Sud ont las pasturas son nombrosas e vegada permanentas.En 1832, lo Mexic ordon la dissolucion de las missions e lo partatge de lors tèrras, que van mai sovent als colons coneissent l'elevatge del bestial e avent los mejans de los crompar e gaire pas als Amerindians demorats gaireben totes caçaires nomads dins aquestas las regions. La venta d'aquestes vastes territòris, nomeants ranchos, qu'èran fins alara inabitats, interessa de nòus colons. Aquestas possessions son subretot utilizadas per l'elevatge del bestial pels rancheros, lors dirigents, qur son ajudats pels convertits amrrindians de las missions. Un elèit se forma d'entre aquestes rancheros e pren lèu d'importança al sen de la província mexicana.

D'Americans assajon un primièr còp de far benefici d'aquestes animals, mas per aquò cal d'òmes capables de gerir lo bestial: quitament se son nomenats encara los vaqueros, lo nom anglés « cowboy », aparegut sus la còsta atlantica del país a la fin del sègle XVIII, se difusa pauc a pauc en America del Nòrd. Començon a menar las bèstias a destinacion dels centres de consomacion del Missorí o de La Novèla Orleans. Amb l'independéncia del Tèxas en 1836, los « rancheros » venon « ranchs »; ca trapar de sortidas per aquesta vianda: se dobrisson novèlas dralhas, que menan animals fins al pòrt de La Novèla Orleans en Loïsiana. Pasmens, los tropèls transmeton una malautiá grevissma e contagiosa, la Texas Fever (« Fèbre del Tèxas ») que contamina en 1852-1853 lo bestial dels bordièrs. Alara, aquestes fan tot per s’opausar al passatge dels tropèls sus lors tèrras, sovent amb armas.

Lo cowboy e la conquista de l'Oèst (1848-1890)

Prada dins lo Kansas

Lo periòde que se debana dempuèi la desfacha mexicana  a la tencadura de la Frontièra marcada l'apogèu del biais de vida dels cowboys. Pendent la ronçada cap a l'aur, fòrça arriban en Califòrnia puuèi dins tot l'Oèst american. Aqueste afluéncia provòca una creissença de la demanda en vianda mas, après una assag capitat de menar las bèstias a Denver, la guèrra de Secession (1861-1865) empòrta l’elevatge dins la tormenta.

Alara que los cowboys texans, puèi los rancheros, son mobilizats, la terribla secada de 1862-1863 decima los tropèls son daissats sols. A la patença, l’armada sudista se noirís d'aqueste bestial, mas lo blocatge del Mississipí, a la davalada de 1863, copa la darrièra dobertura dels eleveires que devon soldar lors bèstias al Mexic contra l'avitalhament. A la fin de la guèrra, lo Tèxas es roïnat, mas lèu lo cabal se reviscola: en 1865-1866, 5 milions de bèstias son de nòu disponiblas.

Al començament de las annadas 1860, l’immigracion creissenta et l’urbanizacion dels EUA menan al desvelopament del mercat de la vianda bovina, subretot sus la còsta Èst. Mai, los abituds alimentaris cambian, e la consomacion de buòu remplaça pauc a pauc à aquesta del pòrc, considerat coma un plat de paures. Los metges de l'epòca encoratjan la populacion a manjar du buòu. Enfin, cal poder noirir los soldats e los Amerindians de l'Oèst. Lo bestial de l’Èst sufís pas pau a provesir los grands centres ont la vianda poiriá trapar de sortidas, e los grands tuadors de l’Èst (Cincinnati, Chicago) an besonh de matèrias primièras. E lo Tèxas pòt respondre a aqueste demanda, mas lo caminament de las bèstias demora problematic. D'assags foguèron menats dins las annadas 1850 cap a Chicago, Saint Louis e quitament Nòva York, mas los resultats foguèron decebents. Dins una d'elas, cap a la Califòrnia, los animals arribèron jamai a destinacion.

Cowboys d'ara

Un mercand de bestials de l’Illinois, del nom de Joseph Mc Coy, se n'apecep e cerca un punt d'escambi entre los elevaires e los crompaires, que se pòsca jònher sens tròp de dangièrs: causís Abilene, Kansas, cap de linha ferroviari de la Kansas Pacific Railway. Passa un contracte amb la companhiá, e desvolopa alara, a l'entorn de la vila, totas las infrastructuras necessàrias a la venta e a l’embarcament de las bèstias a bòrd del tren que los menarà cap a l’Èst: en 1867, los primièrs vagons cargats de buòus se'n van cap a Chicago. Pasmens, demoran a tornar las bèstias de lor punt d’origina fins a gara, es a dire près de 1000 quilomètres cap al Nòrd: aquí comença l’aventura que faguèt celèbres los cowboys, amb la granda transumància.

Estatut social e efectius

Se, dins l’imaginari collectiu, lo cowboy es l’American « soca pura », WASP perfièch, òme liure e drech, la vertat es diferenta sus mai d'un punts.

D'un costat, rèire l'imatge de libertat que la legenda associa al cowboy, aquesta a un estatut subalèrn de pauc envejar, amb de revenguts dels mai derisòris (1 $ per jorn). L’arribada del capitalisme dins l’Oèst provoquèt un gropament des tèrra, que sempre mai apartenon a de grands proprietaris; se metre a lor servici es alara un dels rares mestièrs prepausats dins la region e los patrons pòdon trobar de man d’òbra, quitament amb un salari tant fèble. Los joves son pivelats per la vida de lors aïnats, atrach provesit pels racontes mai o mens verais de las aventuras dels cowboys. En realitat, los cowboys constituisson un grop mespresat e explaitat pels proprietaris de ranchs. Pauc pagats e sens possibilitat d'accedir al credit, pòdon rarament venir proprietaris a lor torn e vivon de precaritat fòra dels periòdes de transumància.

D'un autre, lo fèble atrach del mestièr incita pas los Blancs a prene aqueste emplec que ven pas qu'aqueste d'un simple obrièr agricòl amb activitats dangierosas. En consequéncias e al contrari de l'Argumentum ad populum portat pel mite, son subretot de Negres (15 % dels efectius) liberats de l'esclavatge, de Mexicans o de mestisses (15 % tanben) que compausan los 35 000 a 40 000 cowboys que prenon la dralha del bestial (Cattle Trail) entre 1865 e 1890.

Que que siá, i aguèt pauc de cowboy : jamai mai de 40 000, per una populacion de 60 milions d’Americans, çò qu'es tant mai susprenenta la notorietat imensa aquerida per aqueste grop social fin finala plan minoritari.

Equipaments e tecnicas

Un cowboy sus son caval

Se conéis los equipaments tipics del cowboy mas, aquí encara, aqueste inventèt pas res: las tecnicas utilizadas mostran una filiacion indiscutabla amb las practicas dels ranchos mexicans, çò que foguèt plan obliat per la legenda, preferissent far del cowboy un « pur yankee ». Se los vaqueros èran simplament de sedentaris al servici dels animals, per los noirir e los abalir, donèron al ranch americain de tecnicas e aisinas qu'utilizèron e adaptèron per la transumància: los vaqueros avián per exemple realizat le marcatge de las bèstias al fèrre roge.

Coma devián devaient capturar lo bestial fèr, inventèron una còrda de noses corrents portada al tèrme d’una pèrga, lo « lazo », ven mai tard lo laç que coneissèm. Long de 9 a 18 mètres, es fach de còrda o de cuer e son manejament demanda una bona experiéncia: sus un caval au galaup, ne cal far tornejar la bocla, puèi la lançar sul còl de l’animal, enrotlada lèu sus l’autre tèrme a l'entorn del pomèl de la sèla, e arrestar sa corse sens càser de caval.

Au nivèl de l’equipament, i a l’indispensable capèl larg, un eritièr dirècte del sombrero mexican. Lo Stetson es un dels modèls mai agradats, son feutre indeformable e sos bòrds largs protegent plan del solelh o de la pluèja. Tanben pòt sevir d’abeurador o de cravacha. Lo mocador (bandana) per se protegir de la posca coma los esperons per dirigir lo caval son tanben manlevats als vaqueros. A aquò s'apondon las bòtas e garramanchas de gròs cuer, las chaparreras, aquí encara d’origina mexicana. La panoplia se complèta d’un pantalon solide, d’una cobèrta e d’un cirat, a vegada d’un revòlver prestat per l’emplegaire (fòrça pauc cowboys an los mejans de se pagar una arma personala).

Un cowboy manejant son laç

Mas subretot, l'aisina màger del cowboy, es son caval. Un vièlh dich de l’Oèst afirma pas qu'un òme a pè es tot mas pas un òme? Es dessús sa montura que se prenon las bèstias per las marcar, que se las dirigisson dons la prada e que se percors las longas distàncias que se demanda tansumància. Aparten gairebn sempre al patron que, amb près de 300 300 $ l’unitat, un cowboy pòt pas se padar un tal luxe. Autre element fòrça important, la sèla representa sovent la sola riquesa del cowboy qu'estalivava de meses par poder la causir amb sonh: passa gaireben tot son temps dessús.

Vida videnta del cowboy

Se conéis la vida dels cowboys per diferentas fonts e tetimònis, coma aqueste Charlie Siringo : A Texas Cow-boy, or fifteen Years on the Hurridane Deck of a Spanish Poney, paregur en 1885.

La transumància

Abans de partir: assamblar le tropèl

Cowboys al trabalh, Colorado

Lo drive dura entre cinc e tretze setmanas, segon la rota de seguir e los imprevists: de San Antonio a Abilene, prengava unes 90 jorns, del Tèxas al Wyoming, près de sièis meses.

Abans de menar las bèstias cap a lor darrièra destinacion, son gropadas, destriadas e marcadas e los vedèls crestats a la prima. Los animals non marcats son nomenats « mavericks ». Lo cowboy utiliza alara son laç per prene los animals segon las tecnicas eritadas dels vaqueros. Aquesta etapa, lo round-up, dura de setmanas, que fa assemblar de milierats de bèstias sus un territòri fòrça espandit (fins a 4000 a 5000 milas carrats, o mai 10 000 a 12 500 12 500 km²).

Lo viatge

Un còp lo round-up acabat, es l'aviada. Cal sovent unes jorns per que los animals avancen, lo temps que prengan l'abitud a lors menaires. Cal far aviar una massa movena e imprevisibla compausada d’unas 3 000 bèstias, que s'alonga sus de quilomètres de long e sovent unes centenats de mèstres de larg, lo tot pas tròp aviadament per los fatigar pas, tampauc pas tròp lentament per evitar lor esapada. La distància percorrida varia de 20 a 40 quilomètres per jorn. Lo camin es guidat pels punts d’aiga. Existisson doas dralhas màger: la Old Chisholm Trail  e la Western Trail, mai a l'oèst, que passa per Dodge City.

L’equipa es constituida d’une desena de cowboys dirigidas per un cap, lo boss (« cap de dralha »). Aquestes es responsable del tropèl, e deu conténer los estrambòrds d'umors de sos òmes, que la penibilitat e la monotonia del trabalh fa plan sovent agressius. Conéis la pista, los punts d’aiga e los passatges de ga. A aquò s'apodon lo cosinièr e lo guida indian, que dobrís la rota amb un pauc d’avança.

La dralha manca pas de dangièrs, mas los mai grands riscs son pas sempre aquestes esperats. Lo risc indian tan expleitat pel cinèma existís, mas es de luènh mens frequent e moins greu que los problèmas ligats al quita tropèls. Sovent, la dòna d’una bèstia coma pagament per passar una resèrva, apasima plan los mancas.

Los panaire de bestial o los bordièrs iroses pausan a vegada lo mèsme problèma mai, de fach, lo grand dangièr que crenh lo cowboy quand se fa nuèch. Alara, una atencion de sempre ven necessari d'evitar un drama. En efièch, lo mendre bruch, lo mendre bram de coiòt o un auratge (violents dins las Grandas Planas) pòt far paur al tropèl: es alara la granda crenta dels cowboys, que lo tropèl se ronça drech en avant: es lo stampede. Melhor val pas èsser sus son camin, e « passar d’un infèrn cap a l’autre », segon l’expression del temps. S'assag alara de calmar lo tropèl per un vaste movement circular. Pendent un auratge près de Dodge City, un trail boss explica que calguèt una setmana per tornae trobar las bestias. Un autre, E. C. Abbott, conta qu’en 1882, « i aguèt un auratge que tuèt quatorze tèstas de bestial, sièis o set cavals e dos òmes ». A vegada, es l’incendi de la prada qe pòt se transformar en drama, o alara lo lamp que tòca los cavalièrs sus lor montura. Passar los rius o flumes ten a vegada de l'escomesa: cal a vegada près de tres jorns abans que lo tropèl volga s’i engatjar, al mens que torne virar d'esperel. Dins los cors d’aiga mai prigondas, los cowboys nadan debans lors cavals, seguits del tropèls, mas un instant d’inatencion pòt tot far capvirar: nombrosas foguèron las negadas de bèstias, mas tanben d'òmes. A vegada, al contrari, l’aiga manca crudelament. S'apond modura mortala de mofetas portairas de la rabia o las atacas dels lops, s’apercep sens dificultat que lo mai grand enemic del cowboy, luènh d’èsser l’Indian: es la natura.Al delà de totas aquestas peripecias que fan d'aqueste mestièr una reala aventura, i a pasmens la rotina, las jornadas de seguir lo tropèl dins la posca e la calor intensa, o jos de pluèjas torrencialas amb, per sll orizont, la prada a pèrda de vista. Pendent la jornada, dos « puntaires », sovent los cowboys mai experimentats, menan lo tropèl e encontran lo camin: lor cal estilivar los autres tropèls, las vilas e totas causas que poiriá noire a la bona avançada dels animals. Sus las còstas, los gardas flancs e, al rèire, los drag-riders son cargats de far tornar los perduts, plaças consideradas coma degradantas. De vèspre, se sonha los cavals, se copa la fusta e se fa lo torn de garda abans de dormir unas oras. E l'endeman ven una jornada diferenta, mas pasmens tan semblabla a la precedenta. Las distraccions son inexistantas: en efièch, lo tropèl pren sonh d’evitar los centres urbans e l’alcòl es interdit. A vegada, en cas d’alèrta, los cowboys pòdon demorar en sèla pendent de jorns: atal Charles Goodnight cita lo sieu exemple, que deguèt demorar a caval tres jorns de contunh, per gardar la seguretat del tropèl.

Lo chuck wagon mèna lo manjar: la rota es longa e, suls 1 000 1 000 km, i a pas qu'una sola especiariá. Se manja de biscuits, de bacon, de cafè, de fruich secs, a vegada, per melhorar l’ordinari, de la caçalha o un buòu del tropèl que se deguèt tuar. Amb una noiritura tan momotòna, lo cosinièr es pas amat dels cowboys. Aqueste imatge contunha dins los westerns ont es sovent l’arquetipe del « pelegre ».

L'arribada en vila

Enfin, es l’arribada en vila, dins las « cow-towns » (o « cattle towns ») de tant mala reputacion coma Abilene, Dodge City, Ellsworth o Newton. Aquestas vilas serviguèron de basa pels decòrs dels westerns hollywoodians al començament del sègle XX. Pels abitants, l'arribada dels tropèls menats pels cowboys es a vegada bona fortuna e a l'encòp una font de problèmas. Los cowboys an mala reputacion, qu'aquestes darrièrs merçan gaireben tot lor salari dins los comèrcis locals, çò que fa viure una partida de la populacion locala. Enfin, aquestas localitats basan lor prosperitat economica sul le comèrci dels tropèls.

En efièch, un còp pagats, los cowboys profièchan de las escasenças ofèrtas sus plaça: banhs cauds, barbièr, botièr, capelièr e sartre. Lo saloon permet de rompre amb las setmanas d’abstinéncia forçada, e las pintadas degenèran sovent en bagarra. Los ostals de dança, las salas de jòcs, o los « ostals de filhas » son tanben fòrça populars près dels recents arribants.

Aquestas vilas an fòrça mala reputacion: un jornalista de passatge a Kansas City en 1870-1880 conta que « après la tombada de la nuèch, la tèrra civilizada conéis pauc d'espectacles de gorrinitge tan desbridada e desvergonhada qu’un ostal de dança dins las vilas de la frontièra ». Aquò es en partida justificada: los òmes embriacs provòcan de frequentas bagarras mas los omicidis demoran fin finala pro rares. A Dodge City, entre 1867 e 1890, i a 55 omicidis, qu'un vintenat per la quita polícia. Dins totas las vilas de bestial, la portada d'armas armes es en principe interdit. Mai, los quartièrs del jòc e de la prostitucion son plan destriats des quartièrs ont vivon los « onèstes protestants ». Las vilas minièras de l'Oèst son fin finala fòrça mai violentas que las vilas de bestial.

Après unes jorns passats dins ces « Sodòmas de l’Oèst », le cow-boy se torna mai sovent sens argent: deu tornar trobar de trabalh retrouver esperant la transumància venenta. Gaireben sempre, se fa engatjar per un patron de ranch que paga sos deutes avançant sul futur salari.

Fòra de sason

Rodeo

Unes decidisson de renonciar a aquesta vida fòrça dificil e rejongant los grops fòra la lei mas, fin finala, los cowboys foguèron pas mai nombroses a se cambiar en bendits que d’autres grops de populacion. Una sola causa es segura: gaireben pas degun podava ganhar pro d’argent per se metre à son compte: au magre salari s’apond la precaritat de l'emplec, que fa que tot credit es rebutat.

Unes trapan pas d’emplecs entre novembre e març e devon alors s’emplegar a de trabalhots: tuar los lops qui e vendre lors pèls, adobar las barralhas, traire las vacas, fabricar lo seu a partir de la grassa de buòu…

Per aquestes que tornan al trabalh, lo recrutament se debana a la prima o a la davalda. En majoritat, devon alara dedicar l'essencial de lor temps a saber trobar de punts d’aiga, als sonhs del bestial, a lo vigilar o l’abrigar en cas de còp dur meteorologic. D’autres s’ocupan de pretzfach al ranch e devon dreçar los cavals, adobar los bastits o copar de fusta. Los emplegats emplisson lo bunkhouse, ont l'igièna e l’intimitat existisson gaireben pas. Lo material e los vestits dels ocupants s’amolonan dins la pèça unica. Per s’ocupar, los cowboys jògan a las cartas, escotan d'istòrias e de cançons, jògan del banjo o de l’armonica. A vegadas, quand un d’entre eles es letrat, fa una lectura collectiva dels romans bon mercat esperant lo drive venent. Sèm plan alunhats de las aventuras trepidantas contadas dins los jornals de l’Èst.

La fin de las grandas transumàncias

En 1870, lo govèrn american dobrís de tèrra a de migants novèls al Tèxas, al Nòu Mexic, dins l'Arizòna e l'Oklahoma. L'elevatge en open-range se desplaça alara cap al Nòrd, dins lo Wyoming, lo Dakota oriental e Montana. Pasmens, la coabitacion amb los recents venuts es malaisida, veire impossibla, çò que provòca de guèrras del bestial (cattle wars). Los bordièrs se gropan en sindicats a partir de 1874 e embarravan lors expleitacions amb d'aram espinut invetat fa un an. Malgrat l’engatjament d’òmes de man per copar aquestas barralhas, los barbelats de contunh de ganhar de terren. En efièch, es un mejan pauc car d'empachar los tropèls de passar.

Lo camin de fèrre es la segonda granda causa del declin de las grandas transumància. Las linhas ferroviàrias se son alongadas e ligan ara dirèctament lo Midwest al Tèxas. Alara, pas besonh pel tropèl de percorir 1 000 1 000 km per rejònher la gara: es ara lo tren que ven a el. Lo tren es tanben un mejan de transpòrt que mèna fòrça colons qu'envasisson la prada e considèran pas plan grands desplaçaments… Es tanben acusada la difusion de l'elevatge ovin de degradar los sols, a la fin del sègle XIX. Lo pintre Frederic Remington, que faguèt fòrça les scènas de l'Oèst, plan resumèt aquò: « l'arribada de l'aram espinut e del camin de fèrre a tuèt le cowboy ».

Los factors climatics e socials provòcan tanben un cambiament del mestièr. L'ivèn de 1886-1887 es rufe: l cabal es decimat (1 000 000 de bèstias perisson), scèna immortalizada dins lo quadre de Charles Russel, jove cowboy que ne foguèt testimòni, lo darrièr dels 5000. MAi, en 1882, 1883 e 1884 de caumas de cowboys se de banèron per demandar de salaris mai nauts.

Tot aquò fa baissar de la rendabilitat, veire ven inutil un tal sistèma. Li cal s'adaptar: es la fin de l'open-range. Las bèstias son a present sonhadas dins un espaci de segur sempre immens, mas a present delimitat. Dins las annadas 1890, la transumància passa de mòda, fasent inutils los « cavalièrs de la plana », jos aquesta forma al mens. Aquestes se sedentarizan e torna èsser de simples macips d'emplecs redusits a l'entreten del tropèl, coma los vaqueros, lors predecessors. Cal tanben cultivar la tèrra per obténir de pastura: l'ufan cavalièr ven païsan. La dralha es acabada e la nostalgia comença.

Lo 101 Ranch, en Oklahoma.

L'emergéncia del mite del cowboy

Aficha del Wild West Show

L'invencion de la premsa de vapor permet la publicacion de tiratges rapids, e per exemple la naissença dels dimes novels (« romans bon mercats »), ont i a de « fulhetons » que jògan un grand ròtle dins la mitificacion del cowboy. A la fin del sègle XIX, lo public american se lassa de las aventuras de cap e d'espada tipicament europèas. En 1860, Ned Buntline (de nom verai Edward Judson) renovèla le genre. Alara que la guèrra civila es al plen, vaga l'oèst e encontra William F. Cody, un jova guidaire « vanitós coma una bèla femna ». Dins lo New York Weekly, comença a contar las aventuras d'aqueste que se nomena alara Buffalo Bill, i incorporant las istòrias mai invraisemblablas que circulan dins los saloons de l'Oèst e los fasent semple mai « calhòlas ». Lo public es sedusit. Lo genre ven al vam, amb d'autors prolifics coma Prentiss Ingraham o Edward L. Wheeler.

Los Americains trapan alara dins lo cowboy una identitat nacionala: lo cowboy simboliza l'òme abil, valent, entreprenent e individualista. Represent las valors fondatriças dels EUA, mas subretot es libre dins una praada que s'espandís a pèrda vista, vision d'una frontièra decontunh retocada e un espaci illimitat qu'existís pas pus. La popularitat del cowboy aumenta, miralh de l'ambicion collectiva americana, e l'idèa ven alara de lo metre en scèna.

L'actor Will Rogers

D'en primièr dins los rodeòs, aquestes concors d'abiletat a caval censats reproduire lo round-up. Apareisson vèrs 1880 e de vilas se'n disputan la paternitat. Pel cowboy, aquestes eveniments son de pretèxtes per far la mòstra de sa capacitat a utilizar pel melhor sa montura, en atrapant al laç dels bovilhons desliurat diss una arèna. A la fin del sègle XIX, li rodeò-espectacle ven fòrça popular,que contunha fins ara.

En 1872, Buntline lança lo cowboy sus l'empont, mercé a una pèça de teatre, The Scouts of the Prairie, amb, dins lo ròtle de Texas Jack, un jove Virginian, John Omahundro. Lo succès es immediat, d'en primièr a Chicago puèi dins totas las grandes vilas. Es la primièra « estela » cowboy, que ne precedís va plan mai d'autras…

En 1873, Buffalo Bill sentís l’oportunitat que poiriá tirar de sa popularitat grandissenta: comença lo Wild West Show en 1883. Pendent tres oras, jos una tenda de circ, los espectators assistisson a totas las scènas que simbolizan l'Oèst : l'ataca del correg de pionièrs, d'una diligéncia, l'intervencion de la cavalariá e lo massacre final dels Indians. Segon los testimoniatges de l’epòca, èra fòrça impressionant, mas sens aver los dangièrs d’una veraia visita dins l’Oèst. En 1886 a Nòva York, l'espectacle atrach un milion d'espectators. En 1893, 50 espectacles se produson dins los EUA e, en 1888-1889, s'expòrta aamb una virada europèa, que serà seguida de fòrça autras. Mai, Buffalo Bill contribuís al vam de son espectacle recrutant de veraias legendas vivantas coma Annie Oakley (que podava, çòdich, copar, d'una bala, una carta de jòc) e lo capIndian Sitting Bull.

Lo fenomèn s'espandís encara amb la publicacion de las istòrias de William A. Rogers dins lo Harper's Weekly, lo Frank Leslie's e lo Police Gazette. En 1885, Charlie Siringo, ancian cowboy, publica sas memòrias, puèi Owen Wister sortís son roman The Virginian en 1902, obratge que se vend a 50 000 exemplars en dos meses, signe de la popularitat del genre.

Las pinturas d'artistas coma Charles Russell o Frederic Remington tnban an un grand succès, per lor volontat de cercar una inspiracion nacionala, trencant amb los tèmas europèus.

E mai, son los conençament del cinèma amb, a partir de 1903, lo primièr western, The Great Train Robbery. Aquestes primièrs films prenon pauc en compte la realitat istorica, mas los decòrs naturals de l'Arizona donan un relèu jamai esperat a las aventuras dels cowboys. Los primièrs films muts essent arribats alors que las grandas transumàncias acabavan de desaparéisser, subretot rebaton un imaginari collectiu. Fòrça westerns foguèron filmats dempuèi (mai de 1 700), amb de succès inegals. Unes demorèron celèbres, coma The Searchers (1956), Rio Bravo (1959) o encara C'era una volta il West (1968).

Ara

Ronald Reagan amb son caval Little Man a Rancho Del Cielo, 1977

Lo cowboy « tradicional » demora indissociable de l'imatgeria de la conquista de l'Oèst: es sens dobte per aquò que l’imatge que se pòt n'aver es mai sovent produch d’un imaginari collectiu puslèu que lo miralh de la realitat. En efièch al cowboy aventurós, amb multiples sabers, afogat de libertat vivent en comunautat, valent, defensaire de la veusa e de l’orfanèl, se pòt opausar la vida rotinièra e pasmens riscada d’un èsser brut e solitari, simple macip, al servici de grands proprietaris. Se plan segur l'aventura existantís, foguèt largament exagerada dins los multiples racontes de la vida d'aquestes personatges. A causa d'una mediatizacion massissa (desvelopament del cinèma, obratges de grand tiratge, etc.) e subretot a las valors que representa, podèt venir lo simbòl que se cenéis ara.Uèi encara, lo cowboy pivela, e fòrça Americans contunhan a s’identificar a aqueste personatge, fins a unes dirigents (George W Bush dins son ranch, o Ronald Reagan e sa frasa del 1é d'agoost de 1987 « Sempre ai dich qu’i aviá pas res de melhor per un òme que d’èsser setat sus un caval. »). Es dire fins a que lo personatge fondèt l’identitat americana.

De segur, encara existís un personal per gardar los tropèls dins los ranchs, que garda lo caval, los vestits e unes accessòris preses al cowboy original. Pasmens, los cowboys actuals son d'emplegats sedentaris qu'an fin finala pauc de causas en commun amb los òmes que seguissián la dralha sus de milierats de quilomètres. Se nomena tanben cowboys los participants dels concors de rodèos, que son a vegada de verai esportius professionals.

Vejatz tanben

Bibliografia

en francés

• Claude Fohlen, La Vie quotidienne au far-west (1860-1870), Hachette, 1974 ;
• Pierre Lagayette, L’Ouest américain : réalités et mythes, Ellipses, 1997 ;
• Philippe Jacquin, Philippe Royot, Go West, Flammarion, 2002 ;
• Philippe Jacquin, Vers l’ouest : un nouveau monde, Gallimard, 1987 ;
• Jean Ollivier, Marcello, Michel de France, Histoire du Far West, Paris, Larousse, 2003 (ISBN 2036511414) ;
• « Cowboys et Indiens, à la découverte de l'Ouest américain », dans Ulysse Modèl:Numéro, mai-juin 2006.

en anglés

• Nicholson, Jon. Cowboys: A Vanishing World. Macmillan, 2001. ISBN: 0-333-90208-4
• Phillips, Charles; Axlerod, Alan; editor. The Encyclopedia of the American West. Simon & Schuster, New York, 1996. ISBN: 0-02-897497-2
• Slatta, Richard W. The Cowboy Encyclopedia. ABC-CLIO, California, 1994. ISBN: 0-87436-738-7
• Ward, Fay E.; The Cowboy at Work: All About His Job and How He Does It. University of Oklahoma Press, Oklahoma, 1987. ISBN: 0806120517

Articles connèxes

• Oèst american
• Conquista de l'Oèst
• Vaquièr
• Gardian
• Amerindians