Faïna

Martes foina

Faïna fotografiada dins un zoo en Alemanha.

Classificacion

Règne	Animalia
Embrancament	Chordata
Sosembr.	Vertebrata
Classa	Mammalia
Sosclassa	Theria
Superòrdre	Eutheria
Òrdre	Carnivora
Sosòrdre	Caniformia
Familha	Mustelidae
Sosfamilha	Mustelinae
Genre	Martes

Nom binominal

Martes foina
(Erxleben, 1777)

Estatut de conservacion UICN

LC  : Preocupacion menora

Estatut CITES

Annèxe III , Rev. del 16/03/89

La faïna (Martes foina) es una espècia de mamifèrs carnivòrs d'Euròpa et d'Asia, de pelatge gris brun, courta sus pata e de mòrs nocturnas. Es una martra fasent partit de la familha dels Mustelids, coma mostèla, lo tais, la loira, lo catpudre o lo furet, pichons mamifèrs carnivòrs se caracterizant sovent per lor odor fòrta.

Istòria

Dins l'antiquitat, las faïnas èran domesticadas per la caça d'animals considerats coma noisibles que son per exemple los autres mustelids o las sèrps.

Descripcion

Sa longor va de 40 a 54 centimètres e son pe se situa entre 1,1 e 2,3 quilogramas. La faïna a una esperança de vida de 3 a 12 ans, l'edat maxim en libertat es de 10 ans. En captivitat o en elevatge, pòt aténher 18 ans.

Quitament se son pas interfecondas, la faïna (Martes foina) e la Martre dels pins (Martes martes) son fòrça pròches, fins a que a l'observar la confusion es possibla. Lo critèra mau dirècte per determinar l'animal observat consistís a observar la color del pelatge situat jos la gòrja, sul pitre e lo naut de las patas. Per la martra una taca clara de color jaunenca es observabla sul pitre, alara que per la faïna aquela taca es francament blanca, cobrissent la gòrja, lo naut de las patas anterioras e lo pitre.

Un autre metòde mai sovent admesa per diferenciar una faïna e una martra dels pins: lo dejòs de las patas de martras es pelut al contrari d'aquel de las faïnas. Aquela epecificitat se pòt veire tanben a la lectura de las pesadas dins un sol mòl.

• 
  Faïna fotografiada en ivèrn en Chequia.
• 
  Esqueleta de faïna
• 
  Crani

Ecologia e comportament

Comportament social

Las faïnas son d'animals solitaris, coma gaireben totas las autras espècias de martras. Evitan lors congenèris fòra dels periòdes de reproduccion. S'agís d'animals territorials que marcan lor territòri amb de secrecions e l'aparan al mens contre d'autres faïnas de meteis sèxe. La grandor del territòri es variabla, mas demora inferiora a aquel de la Martra dels pins. Lor grandor va de 12 a 21cm e varia en foncion del sèxe (los territòris dels mascles son mai grands qu'aqueles de las femes), de la sason (son mai pichons en ivèrn), de l'abitat (son grands al camp qu'en vila) e de la noiritura disponibla. Lor activitat es subretot nocturna. L’esprança de vida de la faïna es de gaireben dotze ans.

Alimentacion

La faïna es oportunista e se noirís, segon las sasons, de pichons mamifèrs, de fruchs, d'aucèls, de desgalhs trapats près de las abitacions.

Reproduccion

Portada de tres pichons, dins la remesa d'una bòria, en Bulgaria.

La feme s'ajaç un còp per an, en març o abril, quitament se l'acoblament se debana pendent l'estiu precedent (junh a agost). Aquel periòde d'uèit mes es la dormença, mas lo temps efectiu ont la feme pòrta los pichons es d'un mes. La portada de la faïna compta de dos a cinc pichons que naissob cècs e nuds. Obrisson los uèis après un mes, son desmamats après dos meses e son independents a la davalada. La maduretat sexuala ven entre quinze e vint e set meses.

Reparticion e abitat

Airal de reparticion de la faïna pel mond.

Se trapa de faïnas dins una granda partida d'Eurasia. Son airal de reparticion va de l'Espanha fins Mongolia, passant per l'Euròpa del Sud e l'Euròpa centrala e l'Asia centrala. La faïna es absenta de las illas Britanicas. Una populacion de faïnas foguèt tanben introducha dins l'Estat american del Wisconsin per tòca de comercializar lors forraduras.

La faïna es capabla d'ocupar de mitans plan variats. Viu especialament pel camp (boscs e vergièrs) mas tanben près de las abitacions e fins a dins las vilas, a lo jaç dins los fenials et los granièrs. Puja plan mas se risca pas tan naut que la Martra dels pins, mai ligada al bòsc. Mai s'agís de la sola espècia de martra a  viure pas sonque pel bòsc.

Sistematica

• L'espècia Martes foina foguèt descricha pel naturalista alemand Johann Christian Erxleben en 1777, jol nom inicial de Mustela fouina.
• Lo nom latin, Martes foina, significa martra dels faus.
• La localitat tipa est l'Alemanha.
• Classificada per Philippe Pinel en 1792 dins lo genre Martes, que n'es l'espècia tipa.

Sinonim

• Mustela fouina Erxleben, 1777
• Martes domestica Pinel 1792

Taxinomia

Lista de las sosespècias

Segon Mammal Species of the World (9 juin 2013) e Catalogue of Life (9 juin 2013):

• sosespècia Martes foina bosniaca Brass, 1911
• sosespècia Martes foina bunites (Bate, 1906)
• sosespècia Martes foina foina (Erxleben, 1777)
• sosespècia Martes foina intermedia (Severtzov, 1873)
• sosespècia Martes foina kozlovi Ognev, 1931
• sosespècia Martes foina mediterranea (Barrett-Hamilton, 1898)
• sosespècia Martes foina milleri Festa, 1914
• sosespècia Martes foina nehringi (Satunin, 1906)
• sosespècia Martes foina rosanowi Martino & Martino, 1917
• sosespècia Martes foina syriaca (Nehring, 1902)
• sosespècia Martes foina toufoeus (Hodgson, 1842)

La faïna e l'Òme

Menaças per l'espècia

Faïna victima de la rota.

Los anticoagulants utilizats contra los rosegaires an per efièch d'empoisonar tota la cadena alimentària que se ne noirís. En efièch, l'empoisonament per anticoagulants es pas radical. Las victimas agonisan pendent d'oras e aquò, de jorns après la consomacion du poison. Mas, lo pròpri dels predators essent de s'atacar prioritariament als animals mai flacs, las faïnas per exemple s'empoisonan a lor torn en consoment de rats, mirgas e autres rosegairs agonisants e donc aisits de caçar. Mai, plan sovent, las lutas contra los rosegaires se debanan mai sovent a la prima, periòde de fòrt aument de las populacions. E, quand una faïna morís d'empoisonament en abril/mai, la probabilitat de subreviure de sa progenitura es fòrça flaca.

Desgalhs causats

Pòt destruire un galinièr quand cerca d'uòus. Excitada per la panica creada per las galinas, tua tot çò que se mòu. Quitament s'es subretot carnivòra, los produchs vegetals (baias et fruchs) constituisson una partida importanta de son alimentacion.

S'ataca als circuits electrics de las veituras e a l'isolacion dels ostals, e tanben rosega lo caochóc. Es per aquò sovent considerada coma « noisibla ». Al contrari, a l’epòca de la Roma antica, èra adoptada per capturar las mirgas e desratizar las abitacions. Jòga encara uèi un ròtle de polícia sanitària als bòrd de las abitacions umanas.

La faïna ama viure près de las abitacions umanas o jol teulat dels ostals. Per sa preséncia e son activitat nocturna, pòt destorbar los abitants que siá rosegant de materials isolants, pels crits e rambalhs en periòde de rut, o per las odors de las dejeccions o de las carònhas abandonadas. Tanben pòt s'atacar als pichons animals d'elevayge, coma de la polalha, e los caçaires li repròchan de tuar las meteissas presas qu'elas, e cercan donc a ne limitar lo nombre.

Luta

Lo primièr mejan de luta consistís a empachar al maxim las faïnas d'intrar dins las abitacions o los galinièrs, barrant los camins d'accès als trasts. Es possible tannben de los dissuadir de demorar amb repulsius (bruchs aleatòris, esclairatge, odors, ultrasons...). En cas de nosença importanta, lo recors a de tendas o eliminacion radicala se regís per las legislacions localas.

Estatut de proteccion

La faïna es pas una espècia menaçada a l'escala mondiala. Se classifica coma preoccupacion minora (LC = Least Concern) per l'IUCN.

L'espèci es inscricha a l'annèxe III de la CITES.

En França, la faïna èra encara inscricha en 2009 sus la lista de las espècias susceptiblas d'èsser classificadas noisiblas, pontualament e localament, arèst abrogat en 2012.

Annèxes

Bibliografia

• Vivre avec la fouine, bulletin mensuel de l’Office National de la Chasse, n^o 105.
• Eco-éthologie de la fouine dans le Jura suisse, thèse de doctorat de Nicole Lachat Feller, Université de Neuchâtel, Suisse.
• Mermod C. & P. Marchesi (1988). Les petits carnivores. Atlas visuel, éd. Payot, Lausanne, 64 p.
• La fouine, R. Libois & A. Waechter, SFEPM, Encyclopédie des carnivores de France, 1990
• Fiche informative sur la fouine : http://animal.cheloniophilie.com/Fiches/Fouine.php
•  {{{títol}}}. ISBN 978-2-9599675-3-5. . Cette brochure décrit notamment la cohabitation entre fouines et humains au Grand-Duché de Luxembourg, synthétisant pour un large public les résultats d'une thèse de doctorat réalisée sur ce sujet.

Referéncias taxinomicas

• Referéncia Animal Diversity Web : Martes foina (en)
• Referéncia Catalogue of Life : Martes foina (Erxleben, 1777) (en) (consulté le 9 juin 2013)
• Referéncia Fauna Europaea : Martes foina (en)
• Referéncia ITIS : Martes foina (Erxleben, 1777) (fr) (+ version anglesa (en))
• Referéncia SeaLifeBase : espèce Martes foina (Erxleben, 1777) (fr) (+ noms communs) (consulté le 9 juin 2013)

Ligams extèrnes

• Referéncia CITES : espèce Martes foina (Erxleben, 1777) (+ répartition) (sur le site de l’UNEP-WCMC) (fr+en) (consulté le 9 juin 2013)
• Martes foina dins Mammal Species of the World (MSW) (en)
• Referéncia NCBI : Martes foina (en)
• Referéncia Fossilworks Paleobiology Database : Martes foina Erxleben 1777 (éteint) (en)
• Referéncia uBio : Martes foina (Erxleben, 1777) (en)
• Referéncia UICN : espèce Martes foina (Erxleben, 1777) (en) (consulté le 9 juin 2013)