Gàllia Narbonesa

La Gàllia Narbonesa, o simplament Narbonesa, foguèt una província de l'Empèri Roman creada en 121 abC, sus l'actual territòri de Lengadòc, de Provença e de Daufinat.

Noms

Dins un primièr temps, aquela província romana es estat coneguda coma Gallia Transalpina. Pus tard, la província de Gallia Transalpina es estada renomenada Gallia Narbonensis, aprèp que la capitala de la colonia deven Narbo Martius (Narbona) (fondada en 188 ab J-C). Los romans l'apelèron tanben la Provincia Nostra o simplament Provincia, perqué la Narbonesa foguèt la primièra conquista romana fòra la peninsula Italiana.

Istòria

Roma ocupa la region entre -125 et -121. La zona ocupada s'espandís de Tolosa al lac Leman. La colonia grèga de Massalia (Marselha) e son país forman una enclava liura dins la Narbonesa. Juli Cesar, proconsul de la Narbonesa de -58 à -49, ne faguèt sa basa de darrièr per la conquista de las Gàllias, e acabèt en -49 la conquista de la Narbonesa en prenant Massalia e son territòri, qu'aviá pres lo partit de Pompèu.

Amb lo principat d'August, a partir de 27 abC, Narbona va prene d'importància.

L'emperaire August ven a Narbona e i sejorna per recensar los Galleses e organizar lor territòri. En 22 abC, reorganiza l'administracion de la « Província » de Gàllia transalpina en Província senatoriala sos l'autoritat del Senat roman. La capitala es fixada a Narbona e aquela region deven la Narbonesa. Aquel territòri foguèt devesit en 22 ciutats.

Narbona deven un dels mai grands pòrts de comèrci mediterranèu, al crosador de las doas grandas rotas romanas : la Via Domícia : d'Itàlia en Espanha per la Narbonesa, bastida en 120 abC, e la Via Aquitània anant de Narbona cap a Tolosa e Bordèu.

Al Sègle IV, sos la Tetrarquia, la Narbonesa foguèt divisada en tres províncias :

La Narbonesa primièra : partida a l'oèst de Ròse. La capitala foguèt Narbona.
La Narbonesa segonda : partida de Provença e del Dalfinat. La capitala foguèt Ais de Provença.
La Vianesa : situada entre las doas províncias precedentas. La capitala foguèt Viana.

En 412, la Narbonesa primièra foguèt ocupada pels Visigòts e la Narbonesa segonda amb la Vianesa per los Burgondis en 476.

Lista de las vilas anticas de la Narbonesa

Agatha (Agde)
Aquae Calidae (Els Banys d'Arles)
Aquae Sextiae (Ais)
Arelate Sextanorum (Arle)
Arausio Secundanorum (Aurenja)
Antipolis (Antíbol)
Avenio Cavarum (Avinhon)
Apta Iulia Vulgientium (At)
Alebaece Reiorum Apollinarium (Riés)
Alba Helviorum (Alban (Ardecha))
Augusta Tricastinorum (Sant Pau de Tricastin)
Anatilia
Aerea
Baeterrae Septimanorum (Besièrs)
Bormani
Comani
Cabellio (Cavalhon)
Carcasum Volcarum Tectosagum (Carcassona)
Cavarum Valentia (Valença)
Cessero (Sant Tibèri)
Carpentorate Meminorum (Carpentràs)
Caenicenses
Cambolectri Atlantici (Cambon (Albigés))
Custoja (Costoja)
Clusa (Les Cluses)
Colonia Dea Augusta Vocontiorum (Diá)
Cularo (Grenòble)
Forum Julii (Frejús)
Forum Voconii (Lo Canet dei Mauras)
Glanum (Sant Romieg)
Illiberis (Elna)
Lucus Augusti (Luc de Diés)
Massalia (Marselha)
Narbo Martius (Narbona) (capitala)
Nemausus (Nimes)
Nikaïa (Niça)
Portus Veneris (Portvendres)
Telo Martius (Tolon)
Tolosa
Vasio Vocontiorum (Vaison)
Vienna Allobrogum (Viana (Isèra))