Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Wikipedia

Antoine de Saint-Exupéry

francuski pisarz i poeta, lotnik

Antoine Marie Jean-Baptiste Roger de Saint-Exupéry (wym. [ɑ̃twan də sɛ̃t‿ɛɡzypeʁi]; ur. 29 czerwca 1900 w Lyonie, zm. 31 lipca 1944 w Marsylii) – francuski pilot, pisarz i poeta. Autor Małego Księcia (1943), jednego z najważniejszych utworów literackich XX wieku.

Antoine de Saint-Exupéry
Ilustracja
Antoine de Saint-Exupéry (1935)
Imię i nazwisko

Antoine Marie Jean-Baptiste Roger de Saint-Exupéry

Data i miejsce urodzenia

29 czerwca 1900
Lyon

Data i miejsce śmierci

31 lipca 1944
Marsylia

Narodowość

francuska

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Ważne dzieła
podpis
Odznaczenia
Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja)
Krzyż Wojenny 1939–1945 z brązową palmą (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Ilustracja
Antoine de Saint-Exupéry (1933)
Commandant
Data i miejsce urodzenia

29 czerwca 1900
?↗, Lyon

Data śmierci

31 lipca 1944

Przebieg służby
Lata służby

1921–1923,
1939–1940,
1943–1944

Siły zbrojne

Armée française
Armée de l’air

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa †

Życiorys

edytuj

Urodził się w Lyonie w rodzinie arystokratycznej jako syn hrabiego Jeana de Saint-Exupéry. Gdy miał 4 lata, zmarł jego ojciec, a Antoine z matką oraz rodzeństwem zamieszkali w zamku u ciotki. Uczył się w szkołach katolickich prowadzonych przez jezuitów. W wieku 12 lat odbył pierwszy lot samolotem jako pasażer. Zamierzał wstąpić do szkoły morskiej, nie zdał jednak egzaminu wstępnego. W 1919 podjął studia na Wydziale Architektury Akademii Sztuk Pięknych. W 1921 r. uzyskał kwalifikacje pilota cywilnego, a rok później – pilota wojskowego w centrum szkolenia pilotów wojskowych w Istres. W lotnictwie wojskowym służył krótko, gdyż wskutek wypadku, w którym został ranny, przeniesiono go w 1923 do rezerwy w stopniu podporucznika[1]

W październiku 1926 podjął pracę w Towarzystwie Lotniczym Latécoère, latając pomiędzy Francją i Afryką, głównie przewożąc pocztę, na trasie Tuluza – Casablanca – Dakar[2]. Od 1929 do 1931 pracował jako dyrektor oddziału Latécoère Aeroposta Argentina w Argentynie, gdzie poznał Consuelę Suncin Sandoval de Gómez, z którą ożenił się w marcu 1931 po powrocie do Francji. Wykonując swoją pracę w oddziale Latécoère Aeroposta Argentina, kilkukrotnie lądował na brazylijskiej wyspie Santa Catarina[3]. We Francji nadal latał w służbie pocztowej, a od 1934 r. pracował w dziale propagandy Air France. W grudniu 1935 podjął próbę rekordowego przelotu na trasie Paryż – Sajgon samolotem Caudron Simoun(inne języki), ale rozbił maszynę na Pustyni Libijskiej[2]. Podczas wojny domowej w Hiszpanii był korespondentem prasy francuskiej. W styczniu 1938 podjął próbę przelotu na trasie Nowy Jork – Ziemia Ognista, lecz w Gwatemali uległ wypadkowi. Odniósł przy tym poważne obrażenia, których skutkiem był trwały niedowład lewego ramienia.

Doświadczenia lotnicze Antoine’a de Saint-Exupéry znalazły odbicie w jego twórczości. Pierwsze opowiadanie L’Aviateur (Lotnik) opublikował w 1926, a w 1928 wydał powieść Courrier sud (Poczta na południe). W 1931 napisał Nocny lot, a w 1939 – Ziemię, planetę ludzi, za którą otrzymał Grand Prix Akademii Francuskiej.

II wojna światowa

edytuj

Po wybuchu II wojny światowej jako kapitan latał we francuskim dywizjonie rozpoznawczym GR II/33 stacjonującym w Orconte w Szampanii, wykonując kilka lotów bojowych. Po zajęciu Francji przez Niemcy został ze swą eskadrą ewakuowany do Algieru (17 czerwca 1940), a następnie po demobilizacji powrócił do Francji. W grudniu 1940 przedostał się przez Portugalię do USA, gdzie zajmował się pisarstwem[1].

Pobyt na emigracji trwał dwa i pół roku i zaowocował trzema utworami: Pilot wojenny (luty 1942), List do zakładnika (luty 1943) oraz Mały Książę (kwiecień 1943). Mimo zaawansowanego wieku jak na pilota bojowego (wiek pilotów wojskowych nie mógł przekraczać 35 lat, a pisarz miał 43 lata), wykorzystując swe możliwości i wpływy, uzyskał przydział do lotnictwa Wolnych Francuzów, podległego amerykańskiemu dowództwu. Latał w dywizjonie rozpoznawczym GR II/33 na dwusilnikowych szybkich samolotach rozpoznawczych F-5B Lightning (wersja myśliwca P-38). Po wykonaniu dwóch misji bojowych 14 czerwca i 21 lipca 1943 z Tunezji nad Francję, uszkodził samolot przy lądowaniu i został w lotach zawieszony[2]. Przywrócony do nich 16 maja 1944, latał w misjach rozpoznawczych z Korsyki. Awansowany do stopnia majora. 31 lipca 1944 o 8.45 (rano) wystartował P-38 do dziewiątego lotu bojowego z zadaniem wykonania zdjęć zgrupowania niemieckich wojsk koło Lyonu, z którego już nie powrócił[2].

Tajemnica śmierci

edytuj

Przez wiele lat dokładny los samolotu Antoine’a de Saint-Exupéry nie był znany, krążyły też różne hipotezy co do przyczyny jego śmierci, włączając w to samobójstwo[2]. W 1998 rybak wyłowił z Morza Śródziemnego w okolicy Marsylii bransoletkę należącą do pisarza, aczkolwiek podejrzewano fałszerstwo[4]. W 2003 jednak odnaleziono na dnie morza części jego samolotu, zidentyfikowane w 2004 dzięki zachowanym numerom seryjnym[2]. Przekazano je następnie w charakterze eksponatów do Muzeum Lotnictwa i Astronautyki Le Bourget[4]. Jego maszyna zatonęła w pobliżu wysp Frioul, niedaleko Marsylii. Najprawdopodobniej została zestrzelona przez niemiecki myśliwiec Fw 190 A-8 pilotowany przez Roberta Heichelle, który zgłaszał zestrzelenie atakującego go Lightninga z francuskimi znakami 31 lipca ok. godz. 12:06[2]. Do zestrzelenia Saint-Exupéry’ego przyznał się też w książce Saint-Exupéry: Ostatnia tajemnica (autorzy: Jacques Pradel i Luc Vanrell) niemiecki pilot Horst Rippert.

Kwestia praw autorskich

edytuj

1 stycznia 2015, zgodnie ze współczesnym prawem o wygaśnięciu praw autorskich 70 lat po śmierci autora w większości krajów (także w Polsce), wszystkie utwory pisarza w języku francuskim weszły do domeny publicznej, przez co stały się „własnością publiczną”, będąc dostępne dla każdego dla wykorzystania w dowolnym celu[5] (wygaśnięcie tych praw nie dotyczy jednak tłumaczeń utworów, które nadal podlegają prawom autorskim do 70 lat od śmierci tłumacza).

Natomiast we Francji na wniosek fundacji jego imienia, Antoine de Saint-Exupéry otrzymał status poległego za Francję, który wydłuża okres ochrony prawno-autorskiej jego utworów o 30 lat i wejdą one do domeny publicznej dopiero w 2044[6].

Twórczość

edytuj

Najbardziej znanym utworem pisarza jest Mały Książę (Le Petit Prince), ukończony w 1943 – filozoficzna baśń dla dzieci i dorosłych; pierwsze polskie wydanie ukazało się w 1947. Ponadto napisał:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Kalendarium życia i twórczości. W: Anna Bukowska: Saint-Exupéry czyli Paradoksy humanizmu. Warszawa: PIW, 1977, s. 177-179.
  2. ↑ a b c d e f g Stanisław Brzeg-Wieluński. Legenda z dna morza. „Skrzydlata Polska”. 5/2004, s. 5–8. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair Sp. z o.o.. ISSN 0137-866X. 
  3. ↑ Heloisa, Documentos comprovam passagem de Saint-Exupéry por Florianópolis [online], FAPESC [dostęp 2019-11-16] (port. braz.).
  4. ↑ a b Antoine de Saint-Exupéry aurait été abattu par un pilote allemand En savoir plus sur. Le Monde, 2008-03-15. [dostęp 2016-03-06]. (fr.).
  5. ↑ Od 1 stycznia twórczość Baczyńskiego, Gajcego oraz Irzykowskiego przeszła do domeny publicznej, „Booklips.pl”, 2015 [dostęp 2017-11-19] (pol.).
  6. ↑ Nowości w domenie publicznej 2015 – Otwarte zasoby [online], otwartezasoby.pl [dostęp 2017-11-19] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Stanisław Brzeg-Wieluński. Legenda z dna morza. „Skrzydlata Polska”. 5/2004, s. 5–8. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair Sp. z o.o.. ISSN 0137-866X. 

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoine_de_Saint-Exupéry&oldid=75291850”